Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

XVII ғасырдан бізге жеткен мұралар- 

дың біразы Жиенбет есімімен байла- 

нысып жатады. Оның шығармалары- 

нан  дербес  билік  құруды  көксеген 

сол заманның өктем тұлғасының үні 

естіледі. Мәселен, оның інісі Жолым- 

бетке айтқан толғауында өз басының 

көңіл  күйін,  толғаныс-тебіреністе- 

рін, арман-мұңын жырлайды.

Өмірінің  соңғы  жылдарында  Жиен- 

бет  жырау  ханның  қуғынына  ұшы- 

рап, шет жерде жүрсе керек. Осы жайт 

мына  жолдардан  жақсы  аңғарыла- 

ды:  Азап  шектім  аралда,  Қашырды 

бүйтіп өлімнен, Қайырымсыз болған 

хандарға, Тиер ме екен бір күні, Жол- 

барыстай шеңгелім! 

Жиенбет  жырларынан  да  әртүрлі 

моральдық  психологиялық  топшы- 

лау  –  пайымдаулар,  педагогикалық 

түйіндер,  яғни  келер  ұрпаққа  тәлім 

берер  тамаша  пікірлер  де  ұшыраса- 

ды. Осы айтылғанға орай жырау тол- 

ғауларындағы  мына  жолдарға  бір 

сәт назар аударып көрелікші: Менің 

ерлігімді  сұрасаң,  Жолбарыс  пенен 

аюдай,  Өрлігімді  сұрасаң,  Жылқы- 

дағы  асау  тайындай,  Зорлығымды 

сұрасаң, Бекіре менен жайындай, Бе- 

ріктігімді  сұрасаң,  Қарағай  менен 

қайыңдай... 

Бұларда  өз  заманындағы  жас  жет- 

кіншектерге жан-жақты жетілген, ел- 

ге қорған болатын батырлардың өне- 

ге, үлгісі суреттеледі. Айлар, жылдар 

бойы  шыдамдылыққа,  жүректілік- 

ке,  төзімділікке,  қару-жарақты  мең- 

геруге баулу арқылы ғана жас ұрпақ- 

ты  ел  қорғаны  етіп  тәрбиелеуге  бо- 

лады.  Жырау  жастарды  өзі  секілді 

жауынгер, ер тұлғалы болуға шақы- 

рады.  Мәселен,  Жиенбет  толғауын- 

дағы: «Менің ер екенімді көргенсің», 

«Сенсіз де күнім көрермін», «Қайра- 

тым қанша қайтса да, мұныңа ханым 

шыдаман»,  «Жолбарыстай  Жолым- 

бет», «Бас кессе де басылмай, ақ ісім- 

ді жасырмай», – деген жолдарда ер-