Қ. Жарықбаев о. СаңҒылбаев

248

қабылдауды  дұрыс  қабылдаудан  бө- 

ліп қарастыруға көмектеседі. Соны- 

мен  қатар  иллюзиялар  –  салыстыр- 

малы  түрде  сирек  кездесетін  құбы- 

лыс.  Қабылдау  –  қоршаған  дүниені 

дұрыс бейнелеу болып табылады. 1. 

Жарық пен бояудың иллюзиясы. Кей- 

де заттарды қабылдауда қателесу бо- 

лады.  Теріс  қабылдаулар  (иллюзия- 

сы)  әртүрлі  анализаторлардың  қыз- 

метінде  байқалады.  Көп  жағдайда 

көру  иллюзиясында  қателесу  жиі 

кездеседі. Жарық ашық түсті заттар 

күңгірт түсті заттарға қарағанда бізге 

үлкен сияқты көрінеді. Мысалы, қара 

көйлек киген әйелден, ақ көйлек ки- 

ген  әйел  толық  көрінеді.  Көлденең 

сызықты киім киген адамның денесі 

толық көрінеді де, ал тік сызықты киім 

киген дене ұзарады. Сол сияқты арық 

адам ақ киім кисе, толығырақ сияқты 

болып  көрінеді.  Мысалы,  көк  түсті 

бөлме көлемі қызыл түспен боялған 

бөлмеден  кеңірек  сияқты  болып  кө- 

рінеді.

Контраст (қарама-қарсы) иллюзиясы 

тәжірибеде жиі кездеседі. 3. Салмақ 

иллюзиясы – көлемі жағынан кішкен- 

тай зат, бірақ салмағы жағынан бір- 

дей үлкен затпен салыстырғанда өте 

ауыр  болып  қабылданады.  Онда 

мынадай  заңдылық  бар:  көлемі  жа- 

ғынан кішкентай зат салмағы жағы- 

нан жеңіл болу керек. Мысалы, егер 

бірінен соң бірін көлемі жағынан екі 

бірдей затты қолымызға алсақ, онда 

үлкен  зат  жеңіл  сияқты  қабылдана- 

ды, ал кішкентай затты ауыр сияқты 

қабылдаймыз. Осы заңдылыққа бай- 

ланысты металдан жасалған 1 кг кір, 

1 кг мақтаға қарағанда ауыр сияқты 

көрінеді.  Екеуінің  салмағы  бірдей 

болғанмен,  теріс  қабылданып  тұр. 

Иллюзиядан  галлюцинацияны  айы- 

ра білуіміз қажет. Иллюзия қабылда- 

натын затты теріс қабылдау.

жүктеу/скачать 11,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: