өТІРІК ПЕН өТІРІКШІЛІК (СУ-

малау.  Өтірік  көбіне  тез  тексерілуі 

қиын  немесе  түрлі  өсек-аяң  хабар- 

лардың мазмұнынан білініп қалады. 

Халқымыздың  «Өтірік  өрге  баспай-

ды»,  «Өтірікшінің  шын  сөзі  заяға 

кетеді» дейді. Оған тән сипат өтірік- 

ші өзінің сөзін «дәлелді» ету үшін кей-

бір қулық-сулықты ойлап табады.

Әлеуметтік-психологиялық тұрғыдан 

өтірік-өсек  адами  қарым-қатынасқа 

зиянын  тигізетіні  көпке  белгілі.  Ол 

айналасындағыларды  алдап-сулап 

шатастыру  арқылы өз  масатына же-

туді  көздейді.  Өтірік  айтуды  әдетке 

айналдырған  кісіні  жұрт  суайт  өті- 

рікіші дейді.

Суайт  –  адам  мінезіндегі  көргенсіз- 

діктің  бір  түрі.  Өтірік  айту,  сайып 

келгенде, өтірікшіге оның өзіне ғана 

емес,  тіпті  оны  тыңдайтындарға  да 

опық  жегізеді  Ол  жалған  сөзімен 

айналасын  абыржытып,  жұртқа  ірт-

кі салады. Мәселен, қазір де кейбір 

осындайлар  «қазір  сіздер  тұрған 

жерде (мектепте, кеңседе т.б.) жары-

лыс  болады»  деп  телефонмен  жал- 

ған  хабар  таратып,  жұртты  әбігерге 

түсіреді, оның айтқаны өтірік болып, 

бұл жұрттың ашу-ызасын келтіргені 

өз алдына, олардың алтын уақытын 

босқа ысырап етеді. Ұлы ғұламалар 

жас  ұрпақты  мұндайлардан  әркез 

жирендіріп отырған.

Мәселен, Шәкәрім қажы: «Өтіріктен 

тілін  тыя  алмаған  адам  арамдықтан 

ыңдынын  тыя  алмас»,  –  десе,  Сайф 

Сараи:  «Өтірік  сөз  жарақат  сияқты, 

жазылса  да  орны  қалады»,  –  дейді. 

Мұндайлар  жайлы  дана  халқымыз: 

«Өтіріктің  құйрығы  бір-ақ  тұтам» 

немесе «Өтірікшінің өтірігі де өтірік, 

шыны  да  өтірік»  деп,  пәтуә  ететіні 

хақ. Жастарымыз Асан қайғы жырау 

айтқандай, «жеңемін деп біреуді өті- 

рік сөзбен қостама» деген аталы сө- 

зін  естерінен  шығармауы  тиіс.  Қас 

батыр Бауыржан Момышұлы ағамыз-