Қ. К. Кеулшжаев н. А. ҚУдайбергенов бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері
жүктеу/скачать 52,68 Kb.
|
| атындағы тылыми 1. . . .
Бұл еңбекті немесе с іың бөліхтерін автордың кеіісімінсіз таратуға жэне авторлык күкы [ келетін баска да эрекеттерге тыйым сальіШДБГupi ЗлнТяййіішій жазаланады.Kipicne ♦ 3 Бухгалтер — болу угиін дүрыс есептей білу, басқара білу жеткіліксіз, ол үшін үйымның тиімділігіп арттырудыц жолын және әдісін оітап таба білу цажет. КІРІСЛЕ Қапдай гылымныц болмасыи пайда болу тарихы, мацызы -’We// максаты және цогамда алатын өз орны бар екендігі белгілі. Солардың ішінде басца салалардан өзінің ерекшелігімен оцшауланатын Ңухгалтерлік есеп саласы бүдан бірнеше жүздеген жылдар бүрын пайда бсхчып, күнделікті өмірде цолданылуы барысында қогсшның әлеуметтік- экономикалыц жагдайларына карай өзгерістерге үиіырап келе жатцан гылым болып табылады. Бухгалтерлік есеп туралы белгілі галым Б~Де Солозано «Бухгалтерлік есеп барлъщ гылымдар мен өнердің ец ягідында түрады, басцалары онсыз өмір сүре алмаса, бухгалтерлік есеп үлиін опардъщ егицайсысы қажет емес және де бухгаптерпік есепсіз әг*емді басцару мүмкін емес, адамдар да бірін-бірі түсінбес еді» — деген балса, оның әріптесі П. Самуэлъсон «Біздің гасырымыз—машина гасыры, сс>ңдай-ац ол Бухгалтерлік есеп гасыры болып табылады», — дейді. Ал осы яылымды зерттей келе Р.А. Фаулки «Есеп — бүл барлық бизнестіц тілі, яг*ни фшософиясы»,— деп айтса, Л. Фон Мизес «Есеп — бүл бизнестің ар- оэ*сданы, үяты», — деп жазган. Бухгалтерлік есеп үйымныц царжылыц аКпараттарын өлшейтін, өңдейгпін, есептейтін және оны пайдалану- ш**лардың цолдануына ыцгаіиіы етіп жеткізіп беріп отыратын жүйе бс*лып табылады. Бухгалтерлік есеп баскару жүйесінде ең мацызды °Рындардыц бірін иеленеді. Бүган дәлел ретінде Біріккен Үлттар Ү**ымының 1992 жылы өткізген конференциясында «Есептей алмаган, бсьщара алмайды», — деген сөздің жайдан-жай айтылмагандыгын атап өкггуге болады. Жалпы, бухгалтерлік есеп үйымга оның царжылыц жаг- дсгйын жоспарлау, багалау, бацылау және талдау секілді функиияларды ор'ындау үиіін цажет. Сонымен цатар бухгачтерлік есеп кәсіпорынның ак^пивтерімен міндетіремелері, капиталы және өндірілген өнімдері мен от <ардыц сатылгаидыгЫ тураіы ақпараттарды жинацтап көрсетеді. қана бухгалтерлік ереп аркылы үйымның кірістері мен шыгыстарын ж^ие шаруашылыц цыЩетінің соңгы царжылыц нэтижесін аныцтауга бо-пады. Бухгалтерлік есШцарэхылы.ц (шртцы) жэне басцаруиіы (ішкі) ес&п болып екіге бөлінеді. Басцарушы есеп кәсіпорынның царжылыц ацпа- ряіггітарын ішкі пайдаланушыларга жеткізіп отыратын жүйе болса, cm царжыпъщ есеп жогарыда айтылган қаржылық акпараттарды ішкі пайдалануиіылармен ңатар сыртқы пайдаланушыларга жеткізіп отыратын жүйе. Ягни, басцаруіиы есептің мәліметтерін кәсіпорын басиіылары қандай да бір шешім қабылдау үіиін пайдаланатын болса, қаржылық есептіц мәліметін бүлармен қоса жабдықтаушы (мердігер) кәсіпорындар, банкмекемецері, салық органдары және тагы да басқалар пайдаланады. Кез келген ұйым үшін қаржылыц есеп міндетті түрде жүргізілетін болса, басцарушы есептің жүргізілуі және оның тәртібі әрбір кэсіпорынныц экономикалык саясатына байланысты. Бүгінгі тацда ел экономикасыныц нарықтық жолга көшуіне байланысты жаңа кәсітерлік қызметтердіц пайда бола бастауына сэйкес бухгачтерлік есептің маңызы мен рөлі арта түсуде. Осыган орай бухгалтерпік есептіц мазмүны мен цүрылымына өзгерістер енгізілді. Еліміздегі жүргізіліп отырган бухгалтерлік есеп жүмысы толыгымен халықаралыц царжылык, есеп беру талаптарына сай орын- далады. Міне, осыларды ескере огпырып, бүрын есепші деп саналып келген бухгалтер мешаны кэсіпорынның царжылъщ жагдайын анықтап, багалап, есептеп отырумен қатар кәсіпорынныц алдагы уақыттагы эконамикстъщ әл-ауцатын дамыту жолдарын жоспарлай білуі қажет. Сондықтан да кез келген елде бухгалтер мамандарын барынша білімді етіп даярлау сал елдегі үйымдардың эконамикалыц жагынан түрақты дамуына кепілдік береді. Осыдан да болар голым Дж. Мэйдің «Бухгалтерлікесепэрасы басталды»,—депайтуы. Жогарыда аталган бухгалтерлік есептің үйымдастырьілуы жэне оның жүргізілуі жолдарымен оқырмандарды таныстыру мацсатында жазылган бүл оқулық бухгалтерлік есептіц теориясы мен негіздерін тольщ ашып көрсетеді. Жалпы, осы окулыц экономика, есеп және аудит, каржы, менеджмент, маркетинг, мемлекеттік және жергілікті баскару және тагы да баск;а мамандъщтар бойынша білім беретін жогары және арнаулы орта оку орындарының студенттеріне арналган. Сонымен цатар жогарыда айтылып өткен әлемге аты белгілі галымдар Б. Де Солозано, П.Самуэлъсон, Дж■ Мэй, мен Р.А. Фаулкидің және Л. Фон Мизестердің сөздерін ескерсек, бүл окулъщтың жогарыда аталган мамандыцтардаи басца да салапарда қызмет аткаратын цыз- меткерлер үшін цажет екендігі сөзсіз. Өйткені «Кез келген саладагы шаруашылъщты жүргізуде жақсы нэтижеге цол жеткізу үиіін сенімді кеңес беретін және дүрыс жол сіптейтін жалгыз гана бухгалтерлік есеп», — деп данышпан голым Цирул бекер айтпаган болар. 4 ♦ Бухгалтерпік есеп теориясы және негіздері щът/ілтвшчк ses'H МӘ'»'), гК^в^ЖЫ, rftrt'fyUSU 1.1. Бухгалтерлік есеп туралы түсінік және оның атқаратын қызметі 1.2. Бухгалтерлік есеп мәліметтерін пайдаланушылар және олардың рөлі 1.3. Бухгалтерлік есеп пәні 1.4. Бухгалтерлік есептің міндеті мен мақсаты 1.5. Бухгалтерлік өсеп жумысын жүргізуде қолданылатын өлшем түрлері жүктеу/скачать 52,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|