Қ. К. Кеулшжаев н. А. ҚУдайбергенов бухгалтерлік есеп теориясы және негіздері
~ Бухгалтерлік есеп мәліметтерін пайда- ланушылар және олардың рөлі
жүктеу/скачать 52,68 Kb.
|
Бух есеп Кеулімжанова
| ^ ~ Бухгалтерлік есеп мәліметтерін пайда- ланушылар және олардың рөлі
Бухгаптерлік есеп кэсіпорындар мен ұйымдардың пай- даланушьшарға берілетін қаржылық-ақпараттық мэліметінің көлеміне жэне мінездемесіне қарай ұйымдастырылады. Бұл ақпараттық мэліметті пайдаланушылардың қатарына қаржы салымшыларын (инвесторларды), несие берушілерді (банк немесе банктен тыс мекемелер) және бірлееіп экономикалық қызмет жаеаушыларды жатқызуға болады. Осы жоғарыда атал- ған кәсіпорындардың ақпаратын пайдаланушылар маңызды басқарушьшық шешім қабылдау барысында кэсіпорынның қаржылық есебіне сүйенеді. Негізінен кэсіпорындар мен ұйым- дардың қаржылық-ақпараттық мэліметін пайдаланушыларды төмендегідей екі топқа бөліп қарастырады: • ішкі пайдаланушылар; • сыртқы пайдаланушылар Ішкі пайдаланушыларға осы кәсіпорында қызмет атқаратын тулғалар, ал сьіртқы пайдаланушыларга осы кэсіпорында қызмет атқармайтын, бірақ оның қаржылық жағдайына қызығушылығы бар занды немесе жеке тұлгалар жатқызылады. Сондай-ақ осы қаржылық-ақпараттық мәліметтерді пай- даланушылардың өзі төмендегідей санатқа бөлінеді: • кэсіпорынды басқарушылар (басшылар); • кзсіпорыннан тыс орналасқан, бірақ оның қаржылық жағ- дайына тікелей қызығушылы бар тұлғалар; • кэсіпорынның қаржылық қызметіне жанама қызығушы- лығы бар түлғалар. Кәсіпорынды басқарушыларға осы үйымның алдына қойған мақсатына жету іне жэне оның қызметіне толықтай жауапты адамдар жатқызылады.Бұндайадамдарға:кэсіпорьшныңиесі,кэсіпорынның басшысы, директорлар кеңесінің мүшелері, менеджерлер, бөлім басшылары жзне тағы да басқалар жатқызылады. Бұл аталған санатқа жататын адамдарды кәсіпорынның: • соңғы есепті жылдағы таза пайдасының көлемі (мөлшері); • нақты алынған табыс көлемінің жоспармен сзйкестілігі; • өндірген зрбір түрлі өнімнің өзіндік құны; • қызметтің қандай түрінен табыс көбірек алынатындығы жэне тағы да басқа жағдайлар қызықтырады. Кәсіпорыннан тыс орналасқан, бірақ оның қаржыяық жағ- дайына тікелей мүдделі тұлғалар болып: қаржы салымшылары (инвесторлар), несие берушілер, жабдықтаушылар жэне басқалар есегітелінеді. Бұл тұлғалар өздерінің салған салымдары мен сатқан тауарлары, көрсеткен қызметгері, сондай-ақ берген несиелерінің уақтылы қайтарылатындығын бшу үшін ұйымның қаржы турақ- тылығы мен төлем қабілеттілігін зерттейді. Ал кәсіпорынның қаржылық қызметіне жанама мүдделі тұлғалардың қатарына: салык органы, министрліктер мен агенттіктер, аудиторлар, сақтандыру компаниялары, сатып алушылар мен тапсырыс берушілер жэне тағы да басқа занды немесе жеке тұлғалар жатқызылады. Кэсіпорынның бюджет жэне бюджеттен тыс мекемелерге берешек төлемдерін уақтылы төлейтіндігін, каржылык ақпараттық мэліметтерінің дұрыстығын және өз жұмысшы-қызметкерлерімен еңбекақы бойынша уақтьшы есеп айырысатындығын қадағалау осы, яғни кэсіпорынның қаржылық қызметіне жанама мүдделі түлгалардың жүмысы болып табылады. Кэсіпорындар мен ұйымдардың қаржылық-ақпараттық мэлі- меттерін пайдаланушылардың эр түрлі топтарының болуы, біртү- тас бухгалтерлік есеп жүйесін екі бөлікке бөлді. Соңғы жылдары біздің елімізде де халықаралық бухгалтерлік есеп стандартына 1-тарау. Бухгалтерлік есеп мәні, мацызы, мақсаты ♦ 9 сәйкес бухгалтерлік есепті қаржылық есеп жэне басқарушылық есеп деп екіге бөліп қарастыра бастады. Бұндағы қаржылық есеп ұйымның ішкі жэне сыртқы пайдаланушылары қолда- натын қаржылық-ақпараттық мэліметтерді толық қамтитын болса, басқарушылық есеп тек қана кэсіпорынның ішкі пай- даланушьшарына керекті өнім өндіру, табыс табу және оның алдағы кезеңцегі нэтижесінің артуына байланысты ақпараттық мәліметтерді қарастырйды. Белгіленген заңға сәйкес, дүрыс жасалынған қаржылық ақпараттық мэліметтерді дер кезінде пайдаланушыларға жеткізіп беріп отыру кез келген кәсіпорындағы бухгалтердің кэсіби міндеті болып табылады. жүктеу/скачать 52,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|