- Дәріс. Арнайы (түзету) жалпы білім беретін мектеп оқушыларының әлеуметтік бейімделу мәселесінің теориялық негіздері
Арнайы (түзету) жалпы білім беретін мектеп оқушыларының клиникалық-психологиялық-педагогикалық сипаттамасы
Жоспар:
1.Тұжырымдамалар: ӘТБ және әлеуметтік бейімделу
2. Арнайы (түзету) жалпы білім беретін мектеп оқушыларының клиникалық-психологиялық-педагогикалық сипаттамасы.
3. Психикалық дамуы тежелген бала, ақыл-ойы кем бала туралы түсінік
4.Балалардың психологиялық ерекшеліктері
5. Ақыл-ойы кем балалардың әлеуеті және тұжырымдары
Адаптация ұғымы (көне латынның adaptatio – бейімделуінен) алғашында организмдердің қоршаған ортаға бейімделуі сияқты құбылысты белгілеу үшін енгізілген. Кейіннен ол басқа процесті - адамның өмірдің әлеуметтік жағдайларына бейімделуін белгілеу үшін қолданыла бастады.
Әлеуметтік бейімделу – өзара бейімделетін екі құрылымдық күрделі жүйенің – тұлға мен әлеуметтік ортаның өзара әрекеттесуі. Бұл екі жүйе де күрделі өзара әрекетте: тұлға әлеуметтік ортаны өзіне бейімдейді, ал әлеуметтік орта белгілі бір дәрежеде тұлғаны өзіне бейімдейді.
Бейімделу ұғымы кейбір биологиялық белгілерді сақтай отырып, әлеуметтік мазмұнға ие. Әлеуметтік ғылымдарда бұл ұғым салыстырмалы түрде жақында қолданылса, биологияда оның көп ғасырлық тарихы бар. Өмір бойы адам өзін әлеуметтік ортаның өзгеруімен немесе жеке тұлғаның бір әлеуметтік ортадан екіншісіне ауысуымен сипатталатын көптеген әртүрлі бейімделу жағдайларына (мектепке, университетке түсу, тұрғылықты жерін өзгерту, зейнетке шығу және т.б.) түседі. . Жаңа ортада үйреншікті стереотиптер мен мінез-құлық үлгілері, ойлау, қабылдау, стандарттар, көзқарастар мен тұлғалық бағдарлар тиімсіз, кейде мүмкін емес болады.
«Тұлға – әлеуметтік орта» өзара әрекеттесуінде бейімделудің биологиялық түрі саналы және шығармашылық сипатпен сипатталатын әлеуметтік түрімен ауыстырылады. Бұл процесте ең маңызды сәттерді атап өту керек:
Сананың көмегімен адам өзінің бейімделу процесін мақсатты түрде басқарады және реттейді, жағдайлар өзгерген кезде мінез-құлқын түрлендіреді. Барлық тіршілік иелерінен айырмашылығы, адам әлеуметтік ортадағы өзгерістерге адекватты жауап беру қабілетін меңгеруі және белгілі бір жағдайға сәйкес мінез-құлық формаларын дамытуы керек.
Ақыл-ойы кем мектеп оқушыларының психикалық дамуы жалпы білім беретін мектеп оқушыларының дамуы сияқты қоршаған орта факторларының әсерінен жүріп, дамудың жалпы заңдылықтарына бағынады. Бірақ ақыл-ойы кем балалар өз бетінше әлеуметтік бейімделуге және еңбек өміріне саналы түрде қосылуға қабілетсіз. Денсаулық сақтау, білім беру және әлеуметтік қамсыздандыру жүйесінің ерекше білім беру қажеттіліктері бар балаларға арналған мекемелер желісі көмекке келеді.
Сонымен, VIII типті арнаулы (түзету) оқу орындары студенттердің ақыл-ой кемістіктерін түзету және еңбек әрекетіне жан-жақты қосу арқылы әлеуметтік бейімделуді басты міндет етіп қойды.
Білім мен тәрбиенің әсерінен ақыл-ойы кем балалар бірте-бірте іскерліктері мен дағдыларын дамытады, олардың интеллектуалдық белсенділігін арттырады, әлеуметтік бейімделуі нақтырақ болады. Г.М. Дульнев, Ж.И. Шиф, В.Г. Петрова өз зерттеулерінде ақыл-ойы кем балаларда сыныптан сыныпқа ауысқанда олардың психикалық дамуында оқу іс-әрекетін өз бетінше ұйымдастыруға қарай елеулі өзгерістер болатынын және оқу мен тәрбиенің әсерінен кемістіктің әсері әлсірейтінін дәлелдеді.
Ақыл-ойы кем оқушылардың дамуы мектептегі барлық түзету-тәрбие жұмыстарының нәтижесі болып табылады. Ақыл-ойы кем баланың жүйке жүйесінің пластикасы бұл дамуға ықпал етеді. Коррекциялық тәрбие процесі мен әлеуметтік бейімделу процесі бір-бірімен тығыз байланысты. Мектептің түзету-тәрбие жұмысы ақыл-ойы кем оқушының жеке басының әлеуметтенуіне: оның әлеуметтік ортаға енуіне, өзгермелі әлеуметтік ортада табысты дамуы мен қызмет етуіне мүмкіндік береді.
Әлеуметтену күрделі процестердің бірлігі – қалыптасқан әлеуметтік жағдайларға бейімделу, әлеуметтік ақпаратты иемдену және жинақталған әлеуметтік тәжірибені жүзеге асыру, өзінің әлеуметтік ортасын шығармашылық түрлендіру және дамыту. Бір жағынан әлеуметтену жеке тұлғаның бойына белгілі бір білім, қабілет, дағдыны сіңіру үшін қоғамның мақсатты тәрбиелік ықпалын, екінші жағынан оның әлеуметтік белсенділігін қамтиды. Сонымен, әлеуметтік бейімделу – студенттердің табысты дамуына, жұмысқа мүмкіндігінше қатысуына, әлеуметтік және мәдени өмірге қосылуына жағдайды стандарттау арқылы индивидке әлеуметтік ортаның әртүрлі құрылымдық элементтеріне белсенді қатысуға мүмкіндік беретін әлеуметтену тетіктерінің бірі. қоғам өмірі.
Табысты әлеуметтік бейімделу үшін психикалық дамуы тежелген балалардың күнделікті және әлеуметтік тәжірибесін кеңейту, алған білімдері мен дағдыларын өз өмірінде қолдана білуге үйрету қажет, бұл мектептегі әлеуметтік бағдарлау сабақтарының негізгі мақсаты болып табылады.