1- дәріс. Орман дақылдарын өндіру бойынша жалпы мәліметтер Мақсаты

Дұрыс таңдалған екпеағаштар иығыздығы мен алаңдағы отырғызу орындарын орналастыру сипатынан алқаағаштардың өсу барысы мен қалыптасуы, олардың төзімділігі, қатарлар мен қатар аралығындағы бөрікбастардың жымдасу мерзімі, топыраққа агротехникалық күтім ұзақтығы, ағаштардың саралау мен алқаағаштарының табиғи сиреуі, сондай-ақ өсірілетін сүрек саны байланысты болады.

Қазақстанның топырақты-климаттық жағдайларының саналуандығы өсірілетін орман екпеағаштарының тығыздығы бойынша стандартты ұсынымдар беруге мүмкіндік береді. Сондықтан ағаш отырғызу жұмыстарын жобалау және жүргізу кезінде екпеағаштарының бастапқы тығыздығын, яғни әрбір нақты жағдайда алаң бірлігіне отырғызылатын өсімдіктер санын белгіленеді.

Отырғызу орындарының бастапқы тығыздығы мен орналасуы мыналарға байланысты болады:

1. 
   сүректі екпеағаштардың биологиялық және орман өсірушілік қасиеттері-жарықты барынша жақсы көретін тұқымдыларды (қарағай, балқарағай, қайың) көлеңкеге шыдамды тұқымдыларға (шырша, емен) қараған барынша сирек орналастырып отырғызған жөн;
   
2. 
   дақылдар құрамы- таза тұқымдыларды тығыз, араластарын сүректі және бұта тұқымдылардың өзара әсерін ескере отырып, сирек отырғызу керек;
   
3. 
   өсу орны жағдайларының үлгілері-жұтаң және құрғақ тұқымдыларды тығыз, құнарлы және ылғал тұқымдыларды сирек;
   
4. 
   экономикалық жағдайлар мен өсіру режимі-ұсақ тауарлы сүректі күту үшін кесуге қарай өткізу қажеттілігі болған кезде-тығыз, олай болмаған жағдайда-сирек;
   
5. 
   орман екпеағаштары алаңының жай-күйі мен пайда болуы, дақылдарды өндіру әдісі-тұтас дақылдар-барынша тығыз,ішінара дақылдар-барынша сирек өсіріледі. Егу арқылы өсірілген дақылдар, әдетте отырғызылған дақылдармен салыстырғанда барынша тығыз болады.
   

• 
  Екпеағаштардың тығыздығы шөптесін өсімдіктерді өсірмеу және орман жағдайын жасау мақсатында ағаштардың бөрікбастарын тез жымдасуы қамтамасыз етілетіндей түрде болуы тиіс (орынды шектерде);
  
• 
  Екпеағаштардың бастапқы тығыздығын бастапқы 5 жылда 20-30 және 40%-ға дейін қопарылып құлауы есебінен таңдалуы қажет;