Бизнестегі  PR  жобасы  және  PR  науқаны.  PR  науқанының  маңызы  мен

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
39 
презентациялық  акцияны  әзірлеп,  өткізу,  соның  ішінде  баспасөз  конференциясы, 
мұнда  мақсатты  аудитория  алдында  жобаны  «алға  жылжыту»  жұмыстары 
жүргізіледі;  -  көрмеде  ақпараттық  модульді  әзірлеу;  -  журналистердің  жобаға 
қатысты  өңірлерге  сапарын  ұйымдастыру  (баспасөз  туры);  -  «дөңгелек  үстел» 
форматындағы  кездесу,  мұнда  жобаның  негізгі  мәселелері  талқыланады,  оған 
қызығушылық  танытқан  тараптар  мен  жобаның  тікелей  қатысушылары,  сұрақтарға 
жауап  берушілер  келеді;  -  жобаны  жүзеге  асыру  үшін  келісімге  қол  қою  секілді 
соңғы әрекетке дейін жеткізу [1]. 
Есте сақтау керек! Жоғарыда аталған модульдердің барлығы орындалса, жоба 
сәтті жүзеге асырылады дегенді білдірмейді. PR сүйемелдеуі компанияның креативті 
ойланулары  мен  жобаны  «қызықты»  етіп  ойлап  табуларына,  көпшілікке  түсінікті, 
жеткілікті түрде жеткізуіне байланысты. 
PR науқаны – бұл жинақталған, белгілі бір мақсатқа бағытталып, ұзақ мерзімге 
созылатын, қоғаммен және қоғамдық пікірмен жұмыс істей отырып, ұйымның өзекті 
мақсаттарына  қол  жеткіздіретін,  арнайы  креативті  пиар  құралдарын,  тәсілдерін, 
технологияларын қолдану. 
Сонымен,  PR  жобасы  –  сүйемелдеу  акциясы  болса,  PR  науқаны  –  қоғаммен 
байланыс орнатуға бағытталған негізгі пиар мақсаттар мен міндеттер орындалатын; 
компания  имиджі,  оның  фирмалық  стилі,  тауарлары  мен  қызметтерінің  бренді 
қалыптастырылатын; компания беделін құрудың ең тиімді технологиялары ізделініп, 
жүзеге  асырылатын;  фирманы  қоғам  алдында  «танымал  ететін»  акция.  Дәл  осы 
қызметтер  PR  науқанын  жүргізу  кезінде  өзекті  болып  табылады.  Әрбір  PR 
науқанының  мақсаты  –  адамдардың,  жалпы  жұртшылықтың  саған  деген  оң  пікірін 
тудыру [3]. 
Бизнестегі PR науқандарының барлығы ұқсас болмауы керек. Тіпті, ол туралы 
халық аузында сөз тараған кезде де, өздігінен таралатын деңгейге жетуі керек. Жыл 
сайын  әлемде  ең  үздік  PR  идеялары  байқауы  өткізіледі.  Мысалға,  АҚШ-та  «Күміс 
төс» («Серебряная наковальня»), Ресейде – «Күміс мерген» («Серебряный лучник»), 
Қазақстанда  «Ақ  мерген»  байқаулары  өткізіледі  (ҚР  Қоғаммен  байланыс  жөніндегі 
ұлттық қауымдастығы). 
PR  науқандарының  негізгі  типтері  мен  түрлеріне  тоқталсақ,  біріншіден,  PR 
науқандарын жұртшылыққа, қоғамдық пікірге әсер ету дәрежесіне орай алты негізгі 
түрге бөлеміз. PR науқандарының типтері америкалық мамандар Ньюсом Даг, Терк 
Джуди  Ван  Слайк,  Крукеберг  Диннің  айтуынша,  жұртшылыққа  әсер  етудің 
қарқындылығымен,  тереңдігімен  анықталады  [23].  Осыған  сәйкес  келесі  PR 
науқандарының  түрлерін  атап  өтуге  болады:  -  жұртшылыққа  белгілі  бір  жаңалық 
туралы  мағлұмат  беретін,  ақпарат  тарататын  науқандар  (мысалға,  Қазақстандағы 
балаларға  арналған  автоорындықтар  туралы);  -  жұртшылықты  бұрыннан  белгілі 
мәліметпен  ақпараттандыру  деңгейін  арттыру;  -  жұртшылықты  үйретуге  қатысты 
науқандар  (мысалға,  жол  қауіпсіздігі  ережелеріне  өзгерістер  енген  кезде, 
азаматтарды құқықтық нормаларға үйрету, т.б.); - қарсыластардың,  бәсекелестердің 
пікірін өзгертуге бағыталған науқандар [3]. 
RACE  коммуникациялық  кешені  –  түрлі  PR  науқандарын  өткізуге  қызмет 
ететін, әлемге танылған қызметтер жиынтығы. Оның құрамдас бөліктеріне тоқталып 
өтсек:  R  –  Research  –  зерттеу  кезеңі.  Бұл  қызмет  негізінен  мақсатты  топтарды, 
олардың ұйымға, көшбасшыларға, тауарларға деген қарым-қатынастарын анықтауға 
және  жұртшылықтың  әрекетіне  ықпал  етуі  ықтимал  ақпарат  көзіне  талдау  жасауға 
бағытталған;  А  –  Action  –  әрекет  – бұл  кезеңде  пиар науқанының  тұжырымдамасы 
әзірленеді.  Кезең-кезеңімен  жұмыс  жоспары  әзірленеді,  негізгі  атқарылатын 
жұмыстардың  тізімі  жасалады;  С  –  Communication  –  бұл  жұртшылық  арасынан 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
40 
мақсатты  аудиторияға  тікелей  ықпал  ету  үшін  ақпараттық,  коммуникациялық 
әрекеттерді  жүзеге  асыруға  бағытталған  кезең;  E  –  Evaluation  –  PR  стратегиясында 
қарастырылған  жоспарлардың  әр  кезеңде  қалай  орындалғанын  бағалайтын  кезең 
[21]. 
Осыған  сәйкес  PR  науқандарын  ұйымдастырудың  түрлі  үлгілері  ұсынылған. 
Танымал  модельдердің  бірі  Ф.  Дженкинс  ұсынған  үлгі:  -  Жағдайды  бағалау;  - 
Мақсаттарды  анықтау;  -  Жұртшылықты  анықтау;  -  Байланыс  арналарын, 
жұртшылыққа  ықпал  ету  технологияларын  іріктеу;  -  Бюджетті  жоспарлау;  - 
Нәтижелерді бағалау [7]. 
Зерттеу  жүргізу  кезінде  келесі  тәсілдер  қолданылады:  зерттеудің  әлеуметтік 
тәсілдері  (сауалнамалар,  құжаттарға  талдау  жасау,  бақылау,  сараптама);  аудит 
тәсілдері  (коммуникациялық,  әлеуметтік,  жағдайлық  және  т.б.);  формалды  емес 
зерттеулер,  соның  ішінде  түрлі  дәлелдемелерді,  жарияланымдарды  жинақтау  және 
т.б.  Мақсатты  топтарды  іздеу  –  тиімді  PR  науқанының  маңызды  бағыты,  түрлі 
негіздер 
бойынша 
(өңірлік, 
әлеуметтік-демографиялық, 
психографиялық) 
сегменттеу.  Мысалға,  біз  Қазақстанда  кофе  шығаратын  фирма  ашатын  болсақ, 
алдымен  Қазақстанның  14  облысын  алып,  әр  облысқа  жеке-жеке  тоқталып, 
өңірлердің  әлеуметтік,  экономикалық,  демографиялық  жағдайларын  қарастырамыз. 
Ол үшін көп ізденудің қажеті шамалы. Арнайы мемлекеттік статистика агенттігінің 
сайтына  кіріп,  өзімізге  қажетті  ақпараттарды  алуымызға  болады.  Бұның  барлығы: 
«Біз жарнаманың қай түрін қай өңірге таратуымыз керек?» деген сұрақтың жауабын 
табу  үшін  жүргізіледі.  Яғни,  қала  мен  ауыл  халқын  жекелеп  қарастырып  алғаннан 
кейін, жұртшылық арасынан мақсатты аудиториямызды қарастырамыз. 
Біріншіден,  біздің  шығаратын  өніміміз  –  кофе.  Кофені  күнделікті  тұтынатын 
адамдар  –  жоғарғы  сыныптарда  оқитын  мектеп  оқушыларынан  бастап,  зейнет 
жасына  дейінгілер.  Яғни,  оның  ішінде  күнделікті  таңертең  тұрып,  жұмысқа 
баратындар  мен  сабақ  оқып,  аз  ұйықтайтын  студенттер  де  бар.  Енді,  аудиторияны 
анықтап  алғаннан  кейін,  сауалнама  жүргізу  қажет.  Кофе  адам  жынысына  қарай 
бөлінбейтін өнім болғандықтан, жарнаманы ортақ түрде жүргізуге болады (мысалы, 
отбасы). PR бюджетіне мысал: 
PR бюджетінің жоспар-есептемесі, 2015 ж. ақпан айы 
Әрекеттер 
Анық
-тау 
Мердігер 
Жоспар. 
Теңге 
Теңге 
Есеп/төлем 
уақыты 
(жоспарда)
 
Шарт 
Төлем 
уақыты 
(нақты) 
Баспасөзге 
арналған 
шаралар 
 
 
150 000 
 
143 
000 
 
 
 
 
 
 
 
 
Залды 
жалға 
алу 
15.02.15 
сағ. 
12:00-
ден 
14:00-ге 
дейін
 
«Іскер» 
БО 
45 000 
60 
000 
12.02.2015 
№ 25 
10.02 
13.02. 
2015 
Фуршет 
20  
адамға 
«Ақ үй» 
мейрам- 
ханасы 
75 000 
67 
500 
15.02.2015 
 
 
Залды 
безендіру 
Пла-
кат, 
бан-
нер 
«Prosper  
Print» 
баспасы 
30 000 
16 
200 
14.02.2015 
№ 3 
11.02 
13.02. 
2015 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
41 
PR агенттігі  
қызметтері 
 
360 000 
 
 
 
 
Абонент 
БАҚ-
пен 
жұ-
мыс 
«PR-
агент» 
ЖШС 
300 000 
 
31.02.2015 
№ 50, 
1 қо-
сым-
ша 
 
Сыйлық- 
тарды  
тарату 
50  
жиын-
тық 
«PR-
агент» 
ЖШС 
60 000 
 
15.02.2015 
№ 50, 
6 қо-
сым-
ша 
 
Полиграфия мен  
кәдесый өнімдері 
 
189 000 
 
 
 
 
Коммуни- 
кация 
матери- 
алдары 
Қосым
-ша 
10 000 
тара-
лым 
«Prosper  
Print» 
баспа- 
ханасы 
105 000 
 
 
 
 
Кәде 
сыйлар 
Қалам 
– 5000 
«Master 
Print» 
поли- 
графия-
сы 
84 000 
 
 
 
 
Барлығы   
 
699 000 
143 
700 
 
 
 
Баланс 
 
 
 
555 
300 
 
 
 
2 кесте – Жұмысқа қосымша ретінде құрастырылды 
Жарнама  бюджетін  есептейтін  кезде  осы  жүргізілген  жұмыстардың  берер 
нәтижесі мол. Себебі, үлкен қаржыны талап ететін жарнамалар мен пиар жұмыстары 
халық саны көп, өтімді жерде жүргізілсе, халық саны орташа жерлерге шағын қаржы 
жұмсалады. 
Бизнестегі  паблик  рилейшнз  тәсілдері.  Жұртшылық  пен  қоғамдық  пікірге 
әсер  ететін  нақты  тәсілдер  мен  операциялар  PR  тәсілдері  деп  аталады.  Осылар 
арқылы ұйыммен байланыс орнатылады. 
Имидждің  маңызы  мен  оның  түрлері.  Имидж  –  бұл  адамның  объективті 
түрде  бар,  белгілі  бір  тауар,  ұйым,  адам  туралы  ойындағы  көрінісі,  сондай-ақ,  ол 
мақсатты түрде паблик рилейшнз, жарнама, насихат түрінде қалыптастырылады. 
Имидж  –  латын  тілінен  аударғанда  «imago»,  «imitari»  –  «ұқсату»,  «еліктеу» 
дегенді  білдіреді.  Имиджді  адамдар  өздері  құрып  алуы  мүмкін,  егер  тауардың, 
ұйымның  немесе  адамның  арнайы  өздері  қалыптастырған  имидждері  болмаса.  Ал, 
бір  жағынан  алғанда,  имиджді  қолдан  жасауға  болады  (пиаршыларды  өздерінің 
жаргон тілдерінде тегіннен-тегін «бет жасаушылар» деп атамайды). 
Имидждің  бизнес  саласында  алар  орны  зор.  Мұнда  имидж  –  компанияның 
жасырын  (материалды  емес)  активі.  Оның  фирма  қызметінің  тиімділігіне  әсерін, 
рөлін  анықтау  үшін  «goodwill»  және  «badwill»  түсініктері  қолданылады.  Олар 
фирманың  тиімділігін  арттырады  немесе  нашарлатады,  осылайша  оған  жақсы  не 
болмаса, жаман имидж қалыптастырады. 
Фирма  имиджі  –  бұл  фирманың  қоғамдық  пікірде  қалыптастырылған  өзіндік 
бір  бірегейлігін,  өзгешелігін,  қызметін,  беделін  символдық  түрде  көрсету. 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
42 
Қалыптастырылған  оң  имидж  коммерциялық  ұйымның,  нарықтағы  компанияның 
бәсекеге  қабілеттілігін  арттырады,  тұтынушылар  мен  серіктестерді  тартады,  сауда 
үдерісін  жылдамдатады,  олардың  көлемін  арттырады,  ұйымның  түрлі  ресурстарға 
деген  қолжетімділігін  қамтамасыз  етеді.  Сонымен  қатар,  ұйымның,  фирманың 
имиджін  талдай  келе,  біз  айтып  отырған  имидж  тауардың  емес,  ұйымның  имиджі 
екенін  және  оның  нарықтағы  имиджі  емес,  жұртшылық  алдында  айтып  тұрған 
имидж  екенін  ұмытпау  керек.  Себебі,  имидждің  басты  құрамдас  бөлігі  –  әлеумет. 
Яғни, егер сіздің компанияңыз сапалы өнім шығарып, тек «өзіне» ғана жұмыс істеп, 
тек  өз  пайдасын  ғана  ойласа,  халыққа,  қалаға,  қоғамның  әртүрлі  топтарына  пайда 
әкелетін  әрекеттер  жасамаса,  онда  сіздің  жасап  отырған  имиджіңіз  жұртшылық 
арасында ешқандай оң имиджге ие емес. 
Имидждің  негізгі  түрлеріне  тоқталсақ:  -  ағымдағы  имидж  –  өзге  адамдардың 
көзқарасымен алғандағы ұйымның немесе адамның шынайы имиджі; - айна имиджі 
–  ұйымның  немесе  адамның  жұртшылықтың  өздерін  қалай  көретіндерін  елестетуі 
(мысалға, біздің медиа агенттікті өзге БАҚ-тар сенімді ұйым деп таниды); - қалаулы 
имидж  –  адамның  немесе  ұйымның  жұртшылық  оны  өзінің  ойындағыдай  етіп 
танығанын қалауы. 
Жеке адамның, яғни кәсіпкердің имиджін келесі түрлерге бөледі: - «қоршаған 
орта  имиджі»,  жасанды  түрде  жасалған  адамның  қоршаған  ортасы  (үйі,  кабинеті, 
көлігі және т.б.); - «габитарлы имидж», адамның өзін қалай «сәндеуіне» байланысты 
қалыптастырылатын имиджі. Яғни, адамның өзіне костюм, косметика, білезік, жүзік 
және  т.б.  таңдауына  байланысты;  -  «затқа  айналдырылған  имидж»,  адамның  өзі 
әзірлеген, 
жасап 
шығарған, 
біреуге 
сыйлаған 
заттарына 
байланысты 
қалыптастырылады.  Оған  жазушының  кітабын,  адамның  визитті  карточкасын, 
ауласындағы өсімдіктерді мысалға келтіруге болады; - «вербалды имидж», адамның 
сөйлеуі,  жазуы,  сөздік  қоры,  дауысының  тембіріне,  жалпы  сөйлеу  мәдениетіне 
байланысты  қалыптастырылатын  имидж;  -  «кинетикалық  имидж»,  яғни  вербалды 
емес имидж, адамның қалай қозғалуына, ымдауына, тұрысына, басын қалай бұруына 
байланысты қалыптастырылады [4]. 
Енді  компанияның  имиджіне  тоқтала  отырып,  оның  корпоративті  имиджін 
сипаттасақ, оны келесі құрамас бөліктерге бөлеміз: - тауардың немесе қызметтердің 
имиджі,  осы  ұйымның  нарыққа  шығарып  отырған  тауарлары  мен  көрсететін 
қызметтерінің  сапасы  мен  сұранысынан  байқалады;  -  жұмыс  беруші  имиджі, 
фирманың, компанияның өз жұмыскерлеріне, қызметкерлер құрамына деген қарым-
қатынасын  сипаттайды;  -  басқарма  немесе  қаржы  имиджі,  бірлестіктің,  фирманың 
қаржылық  жағдайын  көрсететін,  қызметінің  тиімділігін  сипаттайтын  имидж;  - 
қоғамдық  имидж,  фирманың  әлеуметтік  белсенділігі,  оның  қоғамдық  өмірге 
араласуы және т.б. 
Компанияның  имиджін  құру  кезінде  он  құрамдас  бөліктен  тұратын  негізгі 
сипаттамаларды  қарастырамыз:  сыртқы  атрибутика;  ұйым  тарихы  мен  ондағы 
қалыптасқан  дәстүрлер;  қаржылық  жағдайы;  өнімдерінің  үлгісі,  көрсететін 
қызметтерінің сапасы; басшы мен оның командасының имиджі; ұжымдық мәдениет; 
іскери  коммуникациялар,  ұйымды  басқарудағы  ерекшелік;  тауарлар  мен 
қызметтердің 
сапасы; 
паблисити, 
жарнамадағы 
танымалдылығы; 
кеңсе 
ғимараттарының және фирма өнімдерінің дизайны [4]. 
Жоғарыда  аталып  өткен  сипаттамалардың  барлығын  жүзеге  асыру  мүмкін 
емес.  Сол  себепті,  осылардың  арасынан  имиджді  жақсартуға  ерекше  әсер  беретін 
негізгілерін  ғана  атқаруға  болады.  Оған  –  өзге  бәсекелестермен  салыстырғанда 
тауарлар  мен  қызметтердің  арзандығын;  фирманың  тұрақты  қаржылық  жағдайын, 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
43 
сонымен  қатар  қызметкерлер  тобының  имиджі  мен  ұжымдық  мәдениетті  енгізуге 
болады. 
Пиар  маманы  фирманың  имиджін  құрумен  айналысу  барысында  алдымен  үш 
бөлікке бөлінген кесте құрып алуы тиіс. Бірінші  қатарға фирманың қазіргі имиджі, 
екінші  қатарға  ең  мықты  деген  бәсекелестің  имиджінің  сипаты  жазылады,  соңғы 
үшінші жолға қалаулы имидждің сипаттары жазылады. 
Кесте мына үлгіде болады: 
Қазіргі имидж 
Бәсекелес имиджі 
Қалаулы 
имидж 
Өзгертпейтін 
тұстары 
Өзгеріске 
ұшырайтын 
тұстары 
Артықшылықтары 
Кемшіліктері 
 
3 кесте – Имидждің сипаттарына сәйкес құрастырылды 
PR-дың  имиджді  түзету,  түрлендіру  кезіндегі  маңызды  міндеттері.  Көп 
жағдайда ұйымдар PR қызметтеріне жаңа имиджді құру үшін емес, өз тауарларының 
немесе  басшылықтың,  не  болмаса  ұйымның  бұрыннан  келе  жатқан  имиджін  ретке 
келтіру үшін жүгінеді. Яғни, қоғамда белгілі бір қызметін атқарып болған имиджді 
өзгерту қажет болып жатады. Ал бұл үдеріс болса жаңа имиджді құрудан да күрделі 
жұмыстарды  талап  етеді.  Себебі,  бұл  жағдайда  бұрынғы  қалыптасқан  негативті 
таптаурындарды  жойып,  қоғамның  жаңа  имиджді  жасқанбай  қабылдауына  әрекет 
жасау керек. 
Нақты  айтқанда  имиджді  ретке  келтіріп,  түрлендіру  жұмыстары  келесі 
түрлерден тұрады: - PR нысанын жайғастыру; - жарнама немесе имиджді арттыру; - 
антижарнама және бәсекелестің имиджін төмендету; - контржарнама. 
Қандай ұйым, компания болмасын түрлі мәселелерге тап болатыны анық. Бірақ 
сол  мәселелердің  үлкен  дағдарысқа  ұласып,  ұйым  имиджіне  нұқсан  келтіргенше, 
оның алдын алуға болады. Қазіргі таңда имидж барлық құрылымда бар, ол арнайы 
пиар  маманы  болса  да,  болмаса  да  қоғам  алдында  қандай  да  бір  имиджге  ие. 
Дегенмен,  PR  бөлімшесі,  сала  мамандары  бар  ұйымдар  имиджді  оңай  басқарып, 
сыртқы күштерден сақтай алады. 
Компаниялар  міндетті  түрде  дағдарысты  жоспарлау  бойынша  жұмыстар 
атқаруы тиіс. Алдын-ала дағдарысқа қарсы коммуникациялық бағдарламаның жалпы 
қағидаларының стратегиясын құрып қою керек. Аяқ астынан дағдарыс болып қалған 
жағдайда  компания  дайын  тұрған  стратегия  бойынша  еш  саспастан  жұмыстарын 
жүргізе береді. 
Егер  дағдарысқа  жол  беріліп  қалса,  анық  кесімді  позицияны  ұстану  керек. 
Алдымен коммуникацияны орталықтандырып алған жөн (компанияның тек бір өкілі 
ғана  ресми  мәлімдеме  жасай  алады),  олай  болмаған  жағдайда,  абайсызда  екі 
қызметкер  екі  түрлі  мәлімет  беріп,  жағдай  одан  сайын  ушығуы  мүмкін.  Дағдарыс 
кезінде  компания  басшылығы  белсенді  әрекет  етуі  тиіс.  Ұдайы  бұқаралық  ақпарат 
құралдарымен  байланыста  болу  шарт.  «Қолдаудың  сыртқы  тобын»  (арнайы 
мамандар,  көшбасшылар,  клиенттер,  тұтынушылар,  ғалымдар,  шенеуніктер, 
қоғамдық ұйымдардың өкілдері) іске араластыру керек. Компания қызметкерлері де 
болған жағдайдан хабардар болулары керек, қандай жағдай болмасын компанияның 
сөзін  сөйлеулері  қажет.  Тұрақты  түрде  мониторинг  жүргізіп,  дағдарыстың  сейілуін 
қадағалап,  бағалай  білу  керек.  Дағдарыстан  кейінгі  жағдайда  компанияны 
жайғастыру туралы алдын-ала ойластырып қойған жөн. 
Болуы  мүмкін  дағдарысқа  күн  ілгері  дайындалу:  -  Алдымен  болуы  ықтимал 
дағдарыстарды анықтау – компанияның осал тұстарын анықтау; - Дағдарысқа қарсы 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
44 
менеджерлер  тобын  қалыптастыру;  -  Ерте  бастан  үлгі  ретінде  дағдарысқа  қарсы 
бағдарламаларды әзірлеу – қойылуы мүмкін сұрақтарды әзірлеп, оларға сәйкесінше 
жауаптар жазу; - Дағдарыстың бірінші сағаттарында шешілуі тиіс екі басты міндетті 
анықтап қою. 
Дағдарыстан  оңай  айналып  шығуға  соңғы  жылдардағы  компанияның  беделі 
мен имиджі ықпал етеді. 
Дағдарыстың алдын-алу қадамдары: - Ең бастысы компанияның PR қызметінің 
қалыптасқан қиындықтар бойынша нақты ұстанымдары болуы керек. Пайда болған 
мәселе  бойынша  компанияның  пікірі  құбылмалы  болмауы  тиіс;  -  Дағдарыс 
жағдайындағы  компанияның  барлық  әрекеттері  жұртшылыққа  ашық  болуы  керек. 
Аудитория  компанияның  мәселені  шешу  жолында  шынымен  де  жұмыстар  атқарып 
жатқанын  көруі  тиіс;  -  Дағдарысқа  қарсы  науқан  кезінде  жұртшылық  алдында 
абыройы  зор  адамды  шақырып,  көпшілік  алдында  ол  адам  компанияға  қолдау 
көрсетуі керек; - Компания басшылығы қашан да көпшілік алдында жүруі тиіс. Бұл 
компания басшысының болған жағдайға шынымен де уайымдап жүргенін көрсетеді; 
-  Компанияның дағдарысқа қарсы саясатын насихаттайтын БАҚ-пен белсенді  түрде 
жұмыс  істеп,  жақсы  қарым-қатынаста  болу  керек;  -  Ұдайы  дағдарысқа  сараптама 
жасап,  фирма  үшін  дағдарыс  жағдайынан  шығудың  барлық  мүмкіндіктерін 
қарастыру, компанияның тек қазіргі күйін емес, дағдарысқа қарсы науқаннан кейінгі 
де  жағдайын  болжай  білу  керек;  -  Компания  беделін  қайта  қалпына  келтіру  үшін 
жіберілген қателік пен кінәні мойындау керек (егер шынымен де солай болса). Және 
дағдарыстың  соңында  жұртшылық  пен  БАҚ  назарын  атқарылып  жатқан  оң 
әрекеттерге  аударып  жіберу  керек;  -  Үнемі  сыртқы  коммуникациялық  ақпараттар 
ағынын реттеп тұру қажет. Компанияның атқарып жатқан жұмыстары қоғамға жетіп 
жатыр ма, жоқ па екендігін бақылауда ұстау және т.б. 

жүктеу/скачать 4,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: