Бизнес  компаниялардағы  брендинг,  брендтің  маңызы

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
45 
құрастырылып, қабылданса, бренд – санада өмір сүреді. Бренд – паблик рилейшнздің 
өте  күрделі  құралы.  Оның  құрылымына  әдетте  ұран  (слоган),  әуен,  символика, 
қалжың, графика, түс, адамдар (персонаждар) және т.б. визуалды элементтер кіреді. 
Бренд  құру  өте  ұзақ  уақытты  әрі  қаржыны  талап  етеді.  Шетелдік  танымал 
брендтерге  мысал  келтіре  отырсақ:  «Coca  Cola»  –  83,9  млрд.  АШҚ  доллары 
(құрылған  жылы  –  1886  ж.),  «Microsoft»  –  56,7  млрд.  АҚШ  доллары  (1975  ж.), 
«Disney»  –  32,3  млрд.  АҚШ  доллары  (1923  ж.),  «McDonalds»  –  26,2  млрд.  АҚШ 
доллары (1955 ж.) шамасында шығындалған. 
Бизнес компанияларда бренд құрудың негізгі  мәселелері  жайлы айтар болсақ, 
бренд  жасау  барлық  жағдайда  оңай  әзірлене  бермейді,  бренд  жасау  қиындық 
туғызатын  тауарлар  да  болады.  Біріншіден,  олар  бір-бірінен  айырмашылығы  аз 
тауарлар (яғни, тұз, қант, сүт, т.б.). Екіншіден, нарықта үлкен айналыммен жүретін, 
әрі  марка  түрлері  көп  өнімдер  (мысалға,  балмұздақ  нарығы).  Үшіншіден,  нарықта 
үлкен  маңыз  алмайтын  тауарларға  бренд  жасаудың  қажеті  жоқ.  Себебі,  брендтеуге 
жұмсалған қаржы өзін-өзі ақтамайды, тіпті тауардың өзін нарықтан шегеріп тастауға 
дейін апаруы мүмкін. 
Бренд  құруға  байланысты  туындайтын  мәселелерге  тоқталамыз.  Кез-келген 
тиімді  брендті  құру  кезінде  мына  негізгі  талаптарды  ескеру  керек:  -  біріншіден, 
брендті  тек сапалы өнімге ғана құру керек. Ол тұтынушылардың көңілінен шығуға 
міндетті.  Олай  болмаған  жағдайда  қандай  бренд  құрсаң  да,  көңілі  қалған 
тұтынушылар  екінші  қайтара  бұл  тауарға  жақындамайды;  -  екіншіден,  брендті 
жаңартатын  кезде  (ребрендинг)  бұрынғысының  жалғасын  табуы  керек,  олай 
болмаған  жағдайда  қаншама  жыл  мен  қаржы  жұмсалған  бренд  жойылып  кетуі 
мүмкін;  -  үшіншіден,  сәтті  шыққан  бренд  бірегей  тауарлық  ұсыныс  негізінде 
құрылуы 
тиіс. 
Мысалға, 
«Харли-Дэвидсон» 
мотоциклдары 
жапондық 
мотоциклдармен  салыстырғанда  сапасы  жағынан  қалыс  болса  да,  одан  екі  есе 
қымбат  тұрады.  Себебі,  «Харли-Дэвидсонның»  бас  июшілері  мотоциклдың 
техникалық сипатына емес, оның стиліне мән береді. 
Сонымен  қатар,  фирмалық  стиль  түсінігіне  тоқталсақ,  ол  компания  имиджін 
құрудың  маңызды  құралы.  Фирмалық  стиль  –  бұл  фирмаға  және  оның 
қызметкерлеріне  тән,  нарықта  фирманы  өзге  компаниялардан  айырып  тұратын, 
олардың өздерін ұстау тәртіптері, дәстүрлері, сөйлесу әдеті және т.б. 
Нақты  айтқанда:  фирмалық  стиль  –  бұл  фирманың  тауарлары  мен 
қызметтерінің  ортақ  визуалды  және  мағыналық  біртұтастығын  қамтамасыз  ететін, 
белгілі  бір  түстің,  графикалық,  ауызша,  дизайнерлік  және  өзге  де  элементтердің 
жиынтығы. 
Фирмалық  стильдің  негізгі  қызметтері:  тұтынушылардың  фирмаға  деген 
қарым-қатынасын  арттыру;  тұтынушылардың  фирма  шығаратын  тауарлар  мен 
қызмет  түріне  деген  қарым-қатынастарын  фирмалық  стиль  арқылы  арттыру,  яғни 
фирмалық  стильді  көрген  сәттен  бастап,  сіздің  фирманың  өніміне  жүгінетіндей 
жағдай  жасау;  фирмаға  тиімді  тұтынушылар  ұсыныстарын  ескеру;  пиар  мен 
жарнаманың  тиімділігін  жылдам  арттыру;  тауарлар  мен  қызметтерді  алға 
жылжытуда айтарлықтай үнем жасау, оны «бәріне танымал» фирмалық стиль жүзеге 
асыру тиіс. 
Компанияның  барлық  тауарлары  мен  қызмет  түрлерінің,  одан  шыққан 
ақпараттың  ішкі  және  сыртқы  түрінің  біртұтастығын  айқындайтын,  фирмалық 
стильдің негізгі элементтері: ақпараттық дизайн; архитектуралық (әсемдеу бойынша) 
дизайн; ұжымдық философия; қызметкерлердің сыртқы кейіпі мен олардың өздерін 
ұстау стилі;  басқару мен іскери қарым-қатынастар стилі. 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
46 
Ақпараттық  дизайн  фирманың  графикалық,  тілдік,  бейнелік,  мағыналық, 
дыбыстық  және  өзге  де  символдарынан  тұрады.  Ол:  фирма  атауынан, 
аббревиатурадан,  фирма  таңбасынан,  фирманың  музыкалық  символынан, 
лозунгынан  және  өзге  де  элементтерден  құралады.  Ақпараттық  дизайн 
компоненттері  барлық  жерде  қолданылады:  фирма  логотипінен  бастап,  жұмыс 
орнын  әсемдеуге  дейін.  Архитектуралық  (әсемдеу  бойынша)  дизайн  ғимараттың 
сыртын  сәндеуден,  фирма  атауы  жазылған  тақталардан,  ғимаратқа  кіріп-шығатын 
жердің ыңғайлылығынан, автотұрақтың болуынан, фирма ғимаратының жайлылығы 
мен тазалығынан және т.б. анық көрінеді. Архитектуралық дизайнмен қатар, фирма 
ғимаратының ішіндегі жиһаздар да, компьютерлердің орналасу тәртібі де белгілі бір 
тәртіп  бойынша  орналастырылады.  Қалған  талаптар  өсімдіктердің,  гүлдердің, 
акваруимның  және  т.б.  болуымен,  сонымен  қатар,  бөлменің  ішкі  көрінісінің 
(интерьер)  әдемілігін  қамтамасыз  ететін  өзге  де  элементтердің  болуымен 
толықтырылады. 
Ұжымдық  философия  –  бұл  фирма  қызметкерлері  мен  менеджерлер 
басшылыққа  алатын  моральды-этикалық  нормалардың  толық  мазмұны.  Олар  мұны 
клиенттермен қарым-қатынасқа түскен кезде де ұстанады. Бұндай ережелер заңмен 
бекітілген  нормаларды  сақтауға  да  көп  септігін  тигізеді.  Мысалға  «Проктер  энд 
Гэмбл»  фирмасының  қызметкерлері  пара  алмаулары  былай  тұрсын,  түрлі 
қызықтарға  қатысуға  да,  түскі  асқа  ресторандарға  шақыртуларды  да  қабылдай 
алмайды (егер олар өздері төлемейтін болса). Фирма шығарып отырған іскери этика 
нормалары арнайы «Кодекстер» мен «Жарғылармен» бекітіледі [8]. 
Қызметкерлердің 
сыртқы 
кейіптері 
мен 
өздерін 
ұстау 
стилі. 
Қызметкерлердің  сыртқы  кейіптері  униформа,  арнайы  киімнен  бастап,  киімдерінің 
ұсақ  элементтеріне  де  байланысты.  Мысалға,  жігіттерде  галстук  тағумен,  қыздарда 
көйлектері  мен  белдемшелерінің  ұзындығына  қатысты  байқалады.  Бұл  да  түрлі 
стилге  қатысты  болады:  банктерде  –  қатаң  іскери  киім  стилі  болса,  KFC  секілді 
асханалар мен өзге де кәсіпорындарда – спорттық, жастар стилі қолданылады. 
Басқару  мен  іскери  қарым-қатынастар  стилі  біріншіден,  сөзсіз,  фирма 
басшысына,  басшылық  мәдениетіне  байланысты.  Соған  орай  барлық  ұжымның  да 
өзін-өзі  ұстау  мәдениеті  қалыптастырылады.  Әдетте  клиенттер,  серіктестер  және 
тағы басқалар басшылыққа қарап-ақ, фирмалық стильге баға беріп жатады. Мысалға, 
осы  ұйымның  басшысы  өте  жақсы  кісі,  өзі  сондай  сыпайы,  мен  сол  кісінің 
фирмасында жұмыс істегім келеді деген жайттар көп кездеседі. 
Бизнес  компанияның  жұртшылықпен  өзара  әрекеті.  Арнайы  шараларды 
ұйымдастыру. Бизнестегі PR тәсілдерін үш негізгі топқа бөліп қарастыруға болады: 
а)  арнайы  шараларды  ұйымдастыру;  ә)  баспасөз-делдалдық;  б)  PR-дың  арнайы 
тәсілдері:  демеушілік,  қайырымдылық,  фандрейзинг,  спичрайтинг,  паблисити  мен 
«джинса» және т.б. (мысалға, лоббилеу, дағдарысты жағдайларды басқару және т.б.). 
Арнайы шараларды ұйымдастыру – PR-дың негізгі құралдарының бірі. Арнайы 
шара  (special  events)  –  бұл  компанияның,  ұйымның  жұртшылықтың  назарын 
компанияның  өзіне,  басшылығына,  оның  қызметтері  мен  өнімдеріне  аудартқызу 
үшін өткізілетін арнайы шара. 
Бизнестегі арнайы шаралардың негізгі қызметтері: - Ұйымның жұртшылықтың 
назарын  компанияның  өзіне,  басшылығына,  оның  қызметтері  мен  өнімдеріне 
аудартқызу;  -  Фирманың  оң  позитивті  имиджін  құру,  оны  қолдау  және  дамыту;  - 
Аудиториямен,  қоғамның  түрлі  топтарымен,  мақсатты  топтармен  кері  байланысты 
қолдау;  -  Түрлі  қоғам  топтары  үшін  ақпараттың  қосымша  көздерін  құру;  - 
Компанияның өсу қарқынын, қызмет көрсету ауқымын көрсету. 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
47 
Кез-келген  арнайы  шара  үш  негізгі  бағыттан  тұрады:  шығармашылық, 
әкімшілік, БАҚ-пен жұмыс. Шығармашылық бағытта арнайы шараны ұйымдастыру 
тұжырымдамасы,  оның  мақсаты,  міндеттері,  мазмұны,  одан  күтілетін  нәтиже 
айқындалады.  Сонымен  қатар,  шараның  сценарийі  мен  оны  орындаушылар 
анықталады.  Арнайы  шараны  ұйымдастырудың  әкімшілік  бағыты  таңдалған 
ғимаратты  дайындаумен,  оны  сәндеуді  бақылауға  алумен;  оны  жарықтандырумен; 
қажетті  жабдықтарды  кіргізумен;  БАҚ  тіркелетін  орынды  белгілеумен; 
шақырылғандар  тізімін  құрумен;  арнайы  шараға  қатысты  қызметкерлердің 
жұмыстарын қадағалап, реттеумен байланысты жұмыстардан тұрады. Үшінші бағыт 
–  бұқаралық  ақпарат  құралдарымен  жұмыс.  Мұнда  шараға  шақырылған  БАҚ 
өкілдерінің  тізімі  дайындалады;  оларды  тіркеуден  өткізу  жұмыстары  жүргізіледі; 
жарияланатын  материалдарды  әзірлеу;  осыған  ұқсас  материалдардың  шығуын 
бақылауда ұстау. 
Компанияға,  оның  басшылығына,  өнімдеріне  деген  жұртшылықтың  назарын 
аудару  мақсатындағы  паблик  рилейшнздің  негізгі  арнайы  шараларына  тоқталып 
өтсек: 
-  Тұсаукесер  рәсімі  –  компания  тіршілігінде  жаңалықтар  болған  кезде:  жаңа 
бизнесті қолға алғанда; кәсіпорынның жаңа корпусы ашылғанда; жаңа қызмет түрін 
ұсынуды  қолға  алғанда  және  т.б.  өткізіледі.  Негізгі  мақсаты:  имиджді  нығайту, 
инвесторлар, серіктестер мен тұтынушылар арасында компания абыройын арттыру. 
Бұндай  шараларды  ұйымдастырудағы  маңызды  рөлді  шараға  шақырылған  беделді 
адамдар  атқарады.  Мысалға,  министр  немесе  қала  әкімі  қатысқан  шара  қашан  да 
БАҚ-та жарық көреді; 
-  Қабылдау  –  компанияның  белгілі  бір  мерекелік  күніне  байланысты  немесе 
ұйымға  беделді  қонақ  не  болмаса  серіктес  фирманың  өкілдері  келген  кезде 
өткізіледі.  Мысалға,  «шампан  бокалы»,  «шарап  бокалы»,  «таңғы  ас»,  «коктейль», 
«түскі ас», «кешкі ас» және т.б.; 
- Презентация – бұл компанияны, оның тұлғасын, тауарын таныстыру шарасы. 
Бұл  өзге  шараларға  қарағанда  үлкен  жұмысты  талап  етеді.  Креативті  ойлау,  берілу 
тәсілін,  сценарийін  ойлап  табу  керек.  Бір  тұсау  кесер  үшін  мынадай  тізбектен 
тұратын  жұмыстар  атқарылуы  тиіс:  қонақтарды  шақыру,  қарсы  алу;  баспасөз 
конференциясын өткізу бөлімі; презентация көрсету бөлімі; формалды емес қарым-
қатынас;  жоғарғы  қызметтегі  қонақтарды  шығарып  салу;  қоштасу.  Презентация 
қашан да баспасөз конференциясымен қатар өткізіледі; 
-  Конференция  –  негізгі  міндеті:  ұйымның,  компанияның  немесе  өзге 
тұлғалардың  өз  идеяларын,  өнімдерін  алға  жылжыту  шаралары.  Конференциялар 
ғылыми,  тәжірибелік,  саяси  болуы  мүмкін.  Конференцияның  өзектілігі  –  беделді 
ғалымдардың, бизнесмендердің, саясаткерлердің сөз сөйлеуі. Конференцияға әдетте 
баяндамалардың қысқаша мазмұны жазылған жинақтар әзірленіп, келген қонақтарға 
таратылады.  Бұндай  деңгейде  ұйымдастырылған  шара  –  бір  салада  еңбектеніп 
жүрген адамдарды өзара жақындатуға ықпал жасайды; 
-  «Дөңгелек  үстел»  –  конференциядан  оның  ерекшелігі  –  бұл  идеяны  алға 
жылжыту  емес,  оны  ойлап  табуға  бағытталған  шара.  «Дөңгелек  үстелде» 
талқыланатын  тақырып  алдымен  бекітіліп,  кейін  қатысушыларға  алдын  ала 
мәлімделеді.  Қатысушылардың  ең  тиімді  саны:  6  адамнан  14  адамға  дейін. 
Талқылауды модератор жүргізеді; 
- «Ашық есік күні» – бұны фирманың ішкі экспозициясы деуге де болады, бұл 
белгілі  бір  мақсатты  топты  ұйым  қызметімен,  оның  басшылығымен  таныстыру 
мақсатында ұйымдастырылады; 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
48 
-  Көрме  мен  жәрмеңке  –  ғылым,  өндіріс,  ауыл  шаруашылығы  секілді 
салалардағы түрлі ұйымдардың, фирмалардың жетістіктерін көрсетуге бағытталған. 
Баспасөз конференциясына дайындық жұмыстарының жоспар-кестесі 
Кезең 
Кіріс  
құжат-
тары 
Жұмыс 
түрлерін сипаттау 
Ұзақ- 
тығы 
Нәтижесі 
1. Жоспарлау 
1.1. Баспасөз 
конференциясын 
өткізудің 
сценарийі мен 
жоспар-
графикасын 
әзірлеу 
Кіріспе  
ақпарат, 
жұмыстар 
тізімі 
Баспасөз конферен-
циясына дайындық 
жұмыстарының 
жоспар-кестесін 
әзірлеу. Конференция 
сценарийін жазу: 
- өтетін орны; 
- ұзақтығы; 
- спикерлер; 
- баяндамалардың  
тақырыптары мен 
уақыты; 
- тарату материалдары 
мен кәдесыйлардың 
қолда болуы; 
- компанияның  
өзінен тыс қосымша 
қызметтерді тарту 
(фотограф, көлік,  
кейтеринг және т.б.); 
- залды безендіру; 
- конференция 
модераторы; 
- БАҚ тізімін 
құрастыру; 
- баспасөз папкасын  
тексеру. 
 
 
1.2. Тапсырысты  
брондап, бекіту 
Жоспар- 
кестесі, 
сценарий, 
мердігер- 
лердің  
тізімі, 
бюджет 
Баспасөз конферен-
циясы өтетін ғимарат-
ты жалға алу және 
банкеттік қызмет 
көрсетуге, көлікке, 
презентациялық жаб-
дыққа, аудармашыға, 
фотографқа, курьерге, 
презентация элемент-
теріне (жарық түсіру, 
дыбыс жабдықтары, 
залды безендіру және 
т.б.) тапсырыс беру. 
5 күн  Барлық 
мердігер- 
лермен  
келісімге  
отыру 
2. Жоспардағы жұмыстарды іс жүзіне асыру 
2.1. Ақпараттық 
Жобаның  
Баспасөз парағын  
2-3 
Баспасөз 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
49 
материалдарды  
әзірлеу 
кіріспе  
ақпараты 
жазып, бекіту; 
Power Point немесе 
Prezi компьютерлік  
бағдарламасында  
дайындалған 
презентацияны бекіту; 
Бекітілген папкадағы  
өзге де қажетті  
құжаттарды әзірлеп,  
бекітуге жіберу. 
күн 
парағы,  
презен- 
тация,  
баспасөз 
папкасы 
2.2. БАҚ-пен 
жұмыс 
Бастапқы 
ақпарат, 
бекітілген  
БАҚ  
тізімі 
Журналистерге 
шақырту әзірлеп, оны 
бекіту; БАҚ тізімі 
бойынша шақырту-
ларды тарату; 
Журналистерден  
шақыртуды алған-
дарын растап, шараға  
қатысатын-қатыспай-
тындарын анықтау; 
Баспасөз конферен-
циясына келіп тірке-
летін журналистердің 
тізімін құру. 
5 күн  Бекітіліп  
журна- 
листерге 
жіберілген 
шақыр- 
тулар,  
қызығу- 
шылық  
танытып,  
шараға 
қатысатын  
журна- 
листер 
тізімі 
2.3. Қосалқы  
материалдарды 
әзірлеу 
Шараға  
кіріспе  
ақпарат,  
мердігер-
лер базасы,  
шара  
бюджеті, 
баспасөз-
конферен- 
циясының  
сценарийі 
Компанияның 
баяндамашылары 
мен журналистерге 
бейдж әзірлеу; 
Сәндік-декоративтік  
материалдарды 
дайындау (баннерлер, 
үстелдерге тақтайша-
лар, постерлер, жалау-
шалар және т.б.); 
Жабдықтардың 
жұмыс істеу 
деңгейлерін тексеру 
(диктофон, проектор, 
лазерлік нұсқағыш, 
т.б.) және баспасөз- 
конференциясы  
өтетін ғимаратқа  
жеткізілетін жүктерді  
топтастыру. 
1 күн  Матери- 
алдар мен  
жабдық- 
тарды  
жеткізіп, 
әкетуге 
көлікке  
тапсырыс 
беру. 
2.4. Баспасөз 
папкасын  
әзірлеу 
Шара  
сценарийі,  
баспасөз 
папкасы-
ның  
Баспасөз- 
конференциясының  
бағдарламасын 
әзірлеп, таралымын 
көбейту; 
1-2 
күн 
Таратуға  
дайын  
баспасөз 
папкалары 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
50 
құрамы  
туралы 
ұсыныстар, 
бюджет, 
мердігер-
лер базасы 
Баспасөз-папкасы 
материалдарының  
таралымын көбейту; 
Тарату 
материалдарының 
жиынтығын әзірлеу  
(қағаз папкалар, 
пакеттер, CD,  
кәдесыйлар, т.б.); 
Журналистерге  
ұсынылатын қажетті 
таралым 
материалдарын 
әзірлеу. 
2.5. Спикерлерді 
әзірлеу 
Баспасөз-
конферен- 
циясының  
сценарийі 
Спикерлердің 
баяндамаларының  
негізгі қағидаларын  
(тезис) дайындау; 
Күрделі сұрақтар 
тізімін  
дайындап,  
алдын-ала 
спикерлерге 
ұсыну. 
2 күн  Негізгі  
қағидалар,  
күрделі  
сұрақтар  
тізімі,  
баяндама  
бойынша  
сұрақтарға  
қажетті  
жауаптарды  
ұсыну. 
2.6. Соңғы 
дайындықтар 
Шара  
сценарийі, 
мердігер-
лер базасы,  
бюджет 
Материалдарды дұрыс  
жеткізулерін 
қадағалау; 
Монтаж, безендіру, 
жабдықтардың  
дұрыс жұмыс 
істейтіндіктеріне  
қадағалау 
жұмыстарын 
жүргізу; 
Тіркеу үстелін 
дайындау; 
Тіркеушілерге 
тренинг жүргізу. 
1 күн  - 
2.7. Шара  
барысындағы 
жұмыс 
Конфе- 
ренция  
сценарийі,  
мердігер-
лер базасы,  
бюджет 
Қатысушыларды 
тіркеу; 
Регламентті сақтауға  
бақылау орнату; 
Шараны жалпылай  
үйлестіру, 
мердігерлердің  
жұмыстарын 
қадағалау; 
Журналистермен  
1 күн  Шараға  
келген  
журна- 
листер  
тізімі,  
мердігер- 
лерден  
бухгал- 
терлік  
құжаттарды 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
51 
әңгімелесу, қосымша  
ақпарат беру; 
Компания  
баяндамашыларына  
журналистпен сұхбат 
жүргізсе,  көмек 
көрсету. 
алу, журна- 
листердің  
пікірлерін 
алу 
3. Кері байланыс 
3.1.Журналистер
мен байланысты  
нығайту 
Баспасөз-
папкасы,  
БАҚ  
тізімі,  
фотосурет 
Шараға қатыса 
алмаған 
журналистерге 
баспасөз-
материалдарын  
электронды пошта  
арқылы тарату; 
Шарадан кейінгі  
суреттерді сұрыптау; 
БАҚ-тың сұрауы  
бойынша қосымша 
материалдарды 
жіберу; 
Жарияланымдардың  
шығуы туралы 
жоспарды 
құру үшін  
журналитермен  
байланыс орнату.  
1 күн  Сұрып- 
талған  
фото- 
суреттер, 
жарияла- 
нымдардың  
шығатын  
уақыттары  
туралы 
бастапқы  
жоспар 
3.2. Шара 
қорытындысы  
бойынша  
есептемені 
әзірлеу 
Мердігер- 
лермен  
келісім- 
шарттар,  
бюджет,  
жұмыс- 
тардың   
жоспар- 
графигі, 
тіркеу  
парағы, 
БАҚ тізімі,  
фотосурет 
Мердігерлермен  
келісім-шартты жабу; 
БАҚ базасына  
түзетулер енгізу; 
Шара бойынша ішкі  
есептеме құжаттарын  
әзірлеу: 
- фотоесеп; 
- шараға қатысқан 
БАҚ тізімі; 
- конференцияның  
Баспасөз папкасын 
алған журналистер 
тізімі; 
- жарияланған және  
шығатын 
жарияланымдар  
тізімі; 
- жарияланған  
материалдарды  тігіп 
қою; 
- өткізілген шара  
3-4 
күн 
Өткізілген 
шара  
туралы 
есептеме,  
БАҚ  
контактары 
жазылған  
база,  
фото  
жинағы, 
мердігер- 
лермен 
жабық  
келісім- 
шарттар. 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
52 
бойынша талдама; 
- әріптестермен  
және серіктестермен 
өткізілген  
шараға талдама жасау. 
4 кесте – Тәжірибе негізінде құрастырылды 
Арнайы 
PR 
тәсілдерге: 
демеушілік, 
қайырымдылық, 
фандрейзинг, 
спичрайтинг,  перфоманстар  ұйымдастыру  және  т.б.  жатады.  Демеушілік, 
қайырымдылық,  қамқоршылық  –  атқаратын  қызметтері  бойынша  бір-біріне  жақын, 
бірақ  PR  тәсілдерінде  айырмашылықтары  мол.  Демеушілік  кезінде  екі  жақты 
тиімділік  басты  орынға  қойылады.  Сонымен  қатар,  өзге  ұйымдарға  немесе  жеке 
адамға  емес,  жобалар  мен  бағдарламаларға  демеушілік  көрсетіледі.  Әдетте  спорт, 
білім,  ғылым,  мәдениет,  баспа  ісі  және  т.б.  салалардағы  жобаларға  демеушілік 
көрсетіледі. Демеушілік байланыстар ресми келісіммен бекітіледі, мұнда екі жақтың 
да құқықтары мен міндеттері көрсетіледі. 
Демеушілік  көрсетіп  отырған  ұйым  өзінің  әр  ісінде,  әр  жұмысында  өз 
ұйымының  жарнамасын  барынша  мол  көрсетуге  жағдай  жасайды.  Демеушіліктің 
негізгі  үш  түрі  болады:  титулды  демеуші  (100%  қаржыландырады),  бас  демеуші 
(50%),  ресми  демеуші  (25%).  Сондай-ақ,  қатысушы-демеуші,  ақпараттық  демеуші, 
бартерлік демеушілер болады. 
Қайырымдылық  –  бұл,  демеушілікпен  салыстырғанда  тікелей  филантропия 
әрекеті.  Ол  көмек  алып  жатқан  жақтан  ешқандай  да  қаржылық  немесе  өзге  де 
міндеттерді  талап  етпейді.  Қайырымдылық  сый  беруден  әрі  адамзаттық  альтруизм 
себебінен  туындайды.  Оның  фирмаға  пайдасы  –  жақсы  имиджді  қалыптастырады 
және компанияның әлеуметтік жауапкершілігін арттырады. 
Қамқоршылық  –  бұл  жебеушілік,  тек  қаржылық  емес,  сонымен  қатар,  ұзақ 
мерзімді негіздегі ұйымдастырушылық көмек. Қамқоршылықтың кең тараған түрі – 
тең құрылтайшылық, қолдаудың түрлі қорларын құру. 
Фандрейзинг – түрлі жобаларды, бағдарламаларды, науқандарды жүзеге асыру 
мақсатында  демеушілік  немесе  өзге  де  құралдарды  жүйелі  түрде  іздеу.  Оның 
маңызды бағыты: өтінім беру арқылы түрлі жобаларды жүзеге асыруға гранттар алу, 
сонымен қоса, сайлау науқандарын өткізуге материалдық көмек алу. 
Спичрайтинг  –  паблик  рилейшнздің  маңызды  қызметтерінің  бірі,  бұл  – 
бизнесмендердің,  саясаткерлердің  және  өзге  де  тұлғалардың  жұртшылық  алдында 
сөйлейтін сөзін әзірлеу. Әдетте, бұл баяндамалар, бағдарламалардағы сөйлейтін сөзі, 
ілікпе сөзі, сұхбаты және т.б. Осыған байланысты өте өзекті әрі жауапкершілігі мол 
пиар  мамандығы  –  «спичрайтер»  пайда  болды.  Соған  байланысты,  спичрайтер 
жазатын  дүниесінің  мәнін,  аудиторияның  қандай  болатынын,  ұзақтығын,  мақсатын 
анықтап,  ақпаратқа  қажетті  барлық  мәліметтерді  жинақтап,  қажетті  тезистерді 
әзірлейді. 
Паблик  рилейшнздегі  перфоманс  –  бұл  оң  имиджді  жылдам  қалыптастыру 
технологиясы. Ол алдын-ала арнайы әзірленетін, қоғамға белгілі бір ой қалдыратын 
әрекеттер. Мысалға, сахнаға шығып бара жатқан біреу шалынып құлап қалса, сенің 
ұйымыңның  беделді  мүшесі  немесе  басшы  жүгіріп  барып  қол  ұшын  береді.  Бұл  – 
әдейі ойластырылған шара. Сөйтіп қоғам алдында оң имиджін қалыптасырып алады. 
Әдетте бұндай әрекеттер журналистер көп шоғырланған жерде ұйымдастрылады. 
Осы  арнайы  шараларды  әр  компания  уақытылы  өткізіп  тұрса,  ақпараттық 
дағдарыс та, имидж бен беделдің төмендеу мәселесі де орын алмайтыны анық. 

№№1-12(92-103), қаңтар-желтоқсан, январь-декабрь, January-December, 2015    ISSN 2307-0250 
Žas ġalymdar žaršysy – Vestnik molodyh učenyh – Messenger of young scientist 
______________________________________________________________
 
 
 
53 

жүктеу/скачать 4,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: