№1 (16) 2010 Халел Досмұхамедов атындағы

 
192
ӘОК 004(07) 
 
АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ ЭЛЕМЕНТІН ИНФОРМАТИКАНЫ ОҚЫТУДА ҚОЛДАНУ 
 
А.Е. Қабдолова, Х.Досмұхамедов атындағы Атырау мемлекеттік университетінің оқытушысы 
 
Қазіргі  заманғы  ғылыми-техникалық  үрдістің  қарқыны  білім  беру  жүйесінің  алдына  мүлдем 
жаңа міндеттер қойып отыр. Ол - өз жұмыс орнында және бүкіл техникалық тізбекте технологияның 
үздіксіз  өзгерістеріне  бейімделе  алатын  орындаушыны  қалыптастыру.  Осыған  орай  елімізде  білім 
берудің жаңа жүйесі жасалып, әлемдік білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда. Сондықтан педагогика 
теориясы мен оқу-тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты білім берудің мазмұны жаңарып, 
жақсы көзқарас қалыптастыруда. 
Оқу-тәрбие  ісін  ізгілендіру,  технологияландыру  әр  мұғалімнен  ғылыми  еңбекті  талап  етеді. 
Педагогика, технология әлеміндегі жаңалықтарға үңілу, оны зерделей, зерттей отырып, іс-тәжірибеге 
пайдалану,  өзіңі  технологиясын  қалыптастыру  және  заман  талабы  мен  ағымына  ілесу  де  оңай  емес. 
Білім беру жүйесі қызметкерлерінің кәсіби біліктілігін арттыру – бүгінгі өмір талабы.  
Елбасы  Н.Ә.Назарбаев  Қазақстан  Республикасы  Білім  және  ғылым  қызметкерлерінің  ІІІ 
съезінде сөйлеген сөзінде: «Жаңа формацияға жаңа педагог қажет»,- деп атап көрсеткен болатын 
[1]
. 
Жаңа  формацияның  «жаңа  педагогын»  қалыптастыру  үшін,  жаңа  кәсіби  мазмұн,  педагогикалық 
технологияларды  біліктілікті  арттыруда  кеңінен  пайдалану  және  білім  беру  жүйесі  қызметкерлерінің 
ғылыми-әдістемелік бағыттағы жұмыстарын жетілдіру қажет.  
Білім берудің негізгі міндеті: қоршаған ортада болып жатқан құбылыстар мен процестердің жас 
ұрпақ  санасындағы  бір  тұтастығын  қалыптастыру.  Бірақ  бұл  мақсатқа  жету  қиынға  түседі,  себебі 
барлық жоғарғы оқу орнын қамтыған жалпы ғылыми зерттеу әдісі жоқ.  
Зерттеу әдістерін, ғылыми пән аралық интегративтік әрекет жасау арқылы студенттің жалпы ғылыми 
ойлауын,  көз  қарасын  қалыптастыру  негізінде  бұл  мәселені  шешуге  болады.  Ойлау  стилі  ойлау 
мәдениетілігін,  сонымен  қатар  дүниетанымдық  көзқарасты  анықтайды.  Білім  беру  саласына  жаңа 
ақпараттық  технологиялардың  енуі  оқытушының  ойлау  стилін,  оқыту  әдістемесін  өзгертеді. 
Информатика  сабағында  комьютерді  пайдалану  үрдісінде  студенттің  жеке-дара  шығармашылықпен 
жұмыс жасауына 
мүмкіндік береді. Ол студенттің логикалық ойлауын және шығармашалық қабілетін дамытуға табиғат 
заңдылықтарын толығымен түсінуге ықпал жасайды.  
Оның мақсаты : 
жаңа ақпаратты дамыған қоғамды студенттерді белсенді шығармашылық іс-әрекетке дайындау.  
 Бұл мақсатқа жету үшін студенттің шығармашылық қабілетін ашатындай, қосымша ғылыми жұмыстар 
жасату және студентті жеке тұлға ретінде қалыптастыру, білімді меңгеруінің тиімділігін жоғарлату үшін 
қолайлы  жағдай  тудыру.  Стденттердің  шығармашылық  қабілетін  дамытатын  информатика  пәнінен  - 
ғылыми  зерттеу  жұмысын  ұйымдастыру  негізгі  мәселелердің  бірі  болып  табылады.  Студенттердің 
шығармашылық  қабілетін  дамыту  үшін  информатиканы  оқыту  үрдісінен  тыс  оқу  жұмыстары 
ұйымдастырылуы тиіс.  
 
Дамыта  оқыту  арқылы  өткізілетін  студенттердің  ғылыми  -  зерттеу  жұмысының  мазмұны  мен 
өткізілу формасын оқытушылар қадағалауы тиіс.  
Қазіргі  қоғамды  ақпараттандыру  жағдайында  студенттің  жеке  тұлғалығын  қарастырып, 
ақпараттық қоғамда өмір сүруіне, сонымен қатар, оның ақпарат ағымында дұрыс бағдар жасап, тиімді 
шешім  табуына  қажет  жаңа  ақпараттық  технологияларды  таңдап  алу  және  оларды  қолдану 
қабілеттілігін  қалыптастыруда  информатика  пәнінің  маңызы  зор.  Қоғамда  болып  жатқан  әлеуметтік 
демократиялық  өзгерістерге  сәйкес  компьютерлік  техника  мен  ақпараттық  технологиялардың 
қарқынды даму салдарынан информатика курсын оқытуға қойылатын талаптар күн сайын ұлғаюда.  
Оқу  –  адамның  психикалық  дамуының  формасы,  элеметі.  Кез  келген  оқыту  белгілі  бір 
мөлшерде адамды дамытады. «Даму» ұғымы философиялық сөздікте... мөлшерлік өзгерістердің белгілі 
бір өлшем шегінен шығып, сапалық өзгерістерге айналуы деп түсіндіріледі. 
«Даму» ұғымының психологиялық анықтамасы- жаңарту процесі, жаңаның өмірге келіп, ескінің 
жоғалуы деген мағынаны береді.  
Табиғат  құбылыстары  сияқты  бала  психикасы  үнемі  диалектикалық  жолмен  дамып,  өзгеріп,  бір 
деңгейден екінші деңгейге өтіп отырады.  
Баланың даму процесіне 3 фактор қатысады:  
1. Биологиялық фактор;  
2. Әлеуметтік фактор; 
3. Баланың өз белсенділігі. 

 
193
Оқыту мен дамыту арасында тығыз байланыс бар екенін психология ғылымы жеткілікті дәрежеде 
дәлелденген.  Бұл  мәселені  зерттеп,  оқытудың  ролін,  орнын  анықтаған  көрнекті  психолог  Л.С. 
Выготский болды.  
Дамыта оқыту жүйесінің маңызды принциптері:
 [3]
. 
 1) Жоғары қиындықта оқыту. Күрделі тапсырмаларды орындауға 
 мүмкіндігінің бар екендігіне көз жеткізеді. 
 2)Теориялық білімнің жетекші ролінің болуы. Студент қарапайым қарапайым бақылаулар зерттеулер 
жасау арқылы өмір заңдылықтарына көздерін жеткізіп қорытынды жасауға дағдыланады.  
 3) оқытудың тәрбиелік мәнінің болуы. 
Дамыта оқытудың Л.С.Занков жасаған жүйесінің ерекшеліктері: 
- мақсаттағы айырмашылықтар;  
- дидактикалық принциптердегі өзгешеліктер; 
 - әдіс- тәсілдердегі ерекшеліктер; 
- оқытуды өзгеше ұйымдастыру;  
- оқытушы ееңбегінің нәтижелілігін анықтаудың жаңа көрсметкіштері; 
- оқытушы мен студент арасындағы жаңаша қарым-қатынастар;  
Л.С.Занков жүйесіне сәйкес бастауыш мектептің негізгі мақсаты: оқушыны жалпы дамыту.  
Жалпы  даму  дегеніміз  жастың  байқампаздығын,  ойлауын  дамыту  және  практикалық  іс- 
әрекетті меңгерту.  
Л.С.Занковтың  басшылығымен  жасалған  дамыта  оқу  жүйесінде  білімді  бағалауға  үлкен  мән 
беріледі.  
Сабақ  барысындағы  бағаның  неғұрлым  көп  қойылуы  шарт  емес.  Студенттер  барлық 
тапсырмаларды 
орындауға 
ынта 
білдіріп, 
нәтижеге 
жетіп, 
еңбегінің 
жемісін 
көруге 
дағдыландырылады. 
Дамыта оқыту жүйесінің ерекшілігі «жақсы», «жаман» деп бөлмейді, барлық студенттің дамуы 
үшін  қолайлы  жағдай  туғызуды  мақсат  етеді.Нашар  студент  өз  шамасы  келгенінше,  қабілеті 
жеткенінше еңбек етуі ойластырады. Сол арқылы ол өзін мүмкін дәрежеге дейін дамытады. Бұл жолда 
оның қателесуі мүмкін. Тек оқытушы тарапынан көрсетілген сабырлылық, байсалдылық оған өз күшіне 
деген сенімін арттырып, алға жетелейді.
 [3]
. 
Дамыта  оқыту  жүйесінде  оқытушы  мен  студент  арасында  ынтымақтастық,  өзара  сыйластық, 
түсіністік  қарым  қатынасы  қалыптасады.  Студенттің  әрбір  жауабы  мұхият  тыңдалып,  дұрыс  жауабы 
мадақталып, қатесі түзетіліп отырады. 
Бүгінгі  ақпараттық  қоғамда  өмір  сүруге  лайық,  жан-жақты  дамыған  жеке  тұлғаны 
қалыптастыру  үшін  жоғары  мектепте  оқытылатын  пәндер  бойынша  студенттің  шығармашылық 
қабілетін дамытатын әртүрлі сабақтан тыс жұмыстар ұйымдастыру қажет екені белгілі. 
Информатика  және  оның  қолданулары  бойынша  жүргізілетін  факультативтік  курстар  және 
программалау  тілдерінен  факультативтік  курстар  ұйымдастырудың  орны  ерекше  және  информатика 
пәнінен студенттердің ғылыми – зерттеу жұмысын ұйымдастыру қажет. 
Дамыта оқыту технологиясын пайдаланып өткізілетін сабақ үш құрамдас бөліктен тұрады. 
[3]
 
1. Оқу мақсаттарының қойылуы; 
2. Мақсатты шешудің жолын бірлесе қарастыру; 
3. Шешімнің дұрыстығын дәлелдеу. 
Информатика пәнін оқытуда қолданылатын дамыта оқыту технологияларын қолдану әдістеріне 
тоқталайық.  Соңғы  жылдары  пайда  болған  жаңа  бағдарламардың  ықпалымен  қазіргі  кезде  адамдар 
үшін кәсіптік ақпараттық технологиялармен жұмыс істеу аса қажет.  
Білім беру саласында тек оқытушының айтқандарын немесе оқулықты пайдалану қазіргі заман 
талабын  қанағаттандырмайды.  Сол  себепті  оқу  пәндерінің  барлық  бағыттары  бойынша  электрондық 
оқулықтар  құрылуда.  Мұндай  оқу  көздеріне  деген  қызығушылықтың  артуы  мультимедиалық 
технологиялардың  пайда  болуымен  және  коммуникациялық  құралдар  Интернет  желісінің  дамуымен 
байланысты. 
Информатиканы  оқытудың  әрбір  кезеңінде  студенттердің  програмалық  материалды  оқып 
үйренуі  олардың  алдыңғы  сабақтарда  алған  білімдеріне,  іскерлігі  мен  дағдыларына  және 
қызығушылығын дамытуға да байланысты. 
 Қазақстан  Республикасында  білім  беруді  дамытудың  2005-2010  жылдарға  арналған 
Мемлекеттік бағдарламасында: «... экономиканың барлық салалары үшін жоғары білікті және бәсекеге 
қабілетті  кадрларды  даярлаудың  сапасын  арттыру...»  және  «...кәсіби  міндеттерін  дербес,  әрі 
шығармашылық тұрғыдан шешуге, кәсіби қызметтің тұлғалық және қоғамдық маңызын түсінуге, оның 
нәтижелері  үшін  жауап  беруге  қабілетті  кәсіби  құзыретті  жеке  тұлғаны,  бәсекеге  қабілетті  маманды 
қалыптастыруды қамтамасыз ететін білім беруді басқарудың тиімді жүйесі құрылатын болады...», - деп 
атап  көрсетілгендей 
[2],
  өскелең  ұрпаққа  қазіргі  қоғам  талабына  сай  сапалы  білім  беру  және  оларды 

 
194
бәсекеге  қабілетті  етіп  оқыту  мен  тәрбиелеу  педагогика  ғылымы  саласында  жаңа  әдіснамалық 
негіздегі ғылыми зерттеулерді талап етіп отыр.  
 Әр  технология  өзіндік  жаңа  әдіс-тәсілдерімен  ерекшеленеді. Сондықтан  білім  беруді  жаңа 
сатыға  көтеру  үшін  тек  білім  мазмұны  мен  оқыту  әдістерін  ғана  емес,  ақпараттық  технологияларды 
кеңінен пайдалану арқылы оқытуды ұйымдастыру формаларын да жетілдіру керек. Мұның өзі мынадай 
оқу-тәрбие міндеттерін шешуге көмектеседі: 
- 
оқу  үрдісін  дербестендіру.  Мәселен,  компьютер  оқытуды  нақты  бір  авторлық  бағдарлама 
бойынша жүзеге асыруға мүмкіндік береді; 
- 
нақты әрекетке негізделген кері байланысты қамтамасыз етеді. Мәселен, компьютер арқылы 
әрбір студент өзінің білімін бақылауға, тексеруге және бағалауға мүмкіндік алады; 
- 
материалды меңгеру жылдамдығын арттыруға болады. 
Студенттердің білімін бағалау кезінде төменде көрсетілген факторларға көңіл бөлінгені жөн: 
 - өз бетінше жұмыс істеуі; 
- топпен жасаған жұмыс нәтижелері; 
- ойлау қабілетін дамытатын үйге берілген тапсырмалар нәтижелері;  
-  жаңа  сабақты  пысықтау  және  проблемалық  сұрақтарына,  есеп  шығаруларына  қарай 
бағалануы тиіс. 
Жаңа  технология  үлгісі  бойынша  информатиканы  оқыту  мақсаты  –студенттердің  ойлау 
қабілетін дамыту, ғылыми дүниетанымдық негіз қалыптастыру, олардың ақпараттандыру құралдарын, 
ақпараттық  технологияларды  меңгеру  және  оқушыларды  өмірге,  еңбекке,  білімдерін  жалғастыруға 
дайындау 
[4]
. 
Студенттердің  дайындығын  бағалау  кезінде  қорытынды  тестілеу,  ауызша  емтихан,  рефераты 
қорғау әдістеріне сүйінген жөн. 
Ақпараттандырудың  негізгі  бағыты  ХХІ  ғасырдың  талаптарына  сәйкес  қоғамды  дамытудың 
жоғары  тиімділікті  технологияларына  сүйенген  жаңа  білім  стратегиясына  көшу  болып  табылады.
  [4]
 
Осыған сәйкес қазіргі білім жүйесінің ерекшеліктеріне – оның іргелілігі, алдын алу сипаты және оларға 
қол жеткізу мүмкіндіктері жатады.  
Елбасы  Нұрсұлтан  Назарбаев  «Болашақта  еңбек  етіп,  өмір  сүретіндер  –  бүгінгі  мектеп 
оқушылары,  мұғалім  оларды  қалай  тәрбиелесе  Қазақстан  сол  деңгейде  болады.  Сондықтан  ұстазға 
жүктелетін міндет ауыр» деген болатын. Шынында да, қазіргі заман мұғалімінен тек өз пәнінің терең 
білгірі  болу  емес,  тарихи  танымдық,  педагогикалық-психологиялық  сауаттылық,  саяси  экономикалық 
білімділік және ақпараттық сауаттылық талап етілуде. Ол заман талабына сай білім беруде жаңалыққа 
жаны  құмар,  шығармашылықпен  жұмыс  істеп,  оқу  мен  тәрбие  ісіне  еніп,  оқытудың  жаңа 
технологиясын  шебер  меңгерген  жан  болғанда  ғана  білігі  мен  білімі  жоғары  жетекші  тұлға  ретінде 
ұлағатты саналады. 
Еліміздің  кепілі,  болашақ  тірегі  студенттердің  білім  деңгейін  көтеру  және  онда  ақпараттық 
технологияларды  пайдалану  арқылы  оқу-тәрбие  процесін  тиісті  деңгейге  көтеру,  ұстаздардың, 
басшылардың, педагогикалық ұжымның жүйелі басшылыққа алған бағыты деп есептейміз.  
 
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:  
1.  Н.Ә.Назарбаев.  «Еркін  елдің  ертеңі  –  кемел  мен  кенен  ғылымда»,  Астана,  ҚР  Білім  және  ғылым 
қызметкерлерінің ІІІ съезінде сөйлеген сөзі. 
2. Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы 11.10.2004 № 1459  
3. Б.А. Тұрғынбаева «Дамыта оқыту технологиялары», Оқу- әдістемелік құрал– Алматы, 2000. 
4. «Информатика негіздері» журналдары  
 
Резюме 
В  данной  статье  раскрываются  технология  развивающего  обучения  преподавания  курса 
информатики  с  использованием  новых  информационных  технологий  с  целью  повышения  качества 
знаний в обучении высших учебных заведений.  
 
Summary  
In given article reveal technology of developing training of teaching of a course of computer science 
with use of a new information technology for the purpose of improvement of quality of knowledge in training 
of higher educational institutions. 
 
 

 
195
УДК 546.7 
 
ОБЗОРНОЕ СООБЩЕНИЕ ПО НИТРОЗИЛАМ МЕТАЛЛОВ ПЛАТИНОВОЙ ГРУППЫ 
 НИТРОЗИЛЫ ПЛАТИНЫ И ПАЛЛАДИЯ 
(сообщение первое) 
 
З.Г. Габджанов, Атырауский инженерно-гуманитарный институт 
 
 
Одним  из  важнейших  разделов  координационной  химии  является  область  карбонилов 
металлов. За последние годы на ее основе организован промышленный синтез высших альдегидов и 
спиртов,  синтез  ненасыщенных  кислот  для  полимерной  химии.  Число  подобных  процессов  не 
безгранично, поэтому наряду с новыми открытиями идет дальнейшее усовершенствование найденных 
процессов. 
 
Подобно  окиси  углерода,  NO  образует  соединения  с  переходными  металлами-нитрозилы. 
Карбонилы  и  нитрозилы  металлов  имеют  много  черт  сходства  и  различий.  Однако  нитрозилы 
металлов изучены несравненно меньше, чем карбонилы. В то время, как открывшиеся промышленные 
перспективы  стимулировали  быстрое  развитие  работ  в  области  карбонилов  и  им  посвящены 
многочисленные  обзоры  литературы  и  монографии,  в  области  нитрозилов  до  настоящего  времени 
полных обзоров еще не было. 
 
Очевидно,  что  исследование  нитрозилов  металлов  сулит  много  своеобразия  по  сравнению  с 
карбонилами. Мы избрали для изучения нитрозилы палладия, которые среди нитрозилов платиновых 
металлов изучены наиболее слабо.  
 
Прежде,  чем  остановиться  на  результаты  исследования  по  нитрозилам  палладия,  считали 
необходимым кратко изложить сравнительные данные изученности платиновых металлов.  
 
Нитрозилы платины 
 
   
Нитрозилы платины изучались еще в прошлом столетии. Хадов и Кефед /1/ обнаружили, что 
при  окислении  тетрамминплатохлорида  или  тетрамминплатонитрита  азотной  кислотой  образуются 
продукты  зеленой  или  синей  окраски,  которые  они  сочли  за  соединение  двухвалентной  платины  и 
приписали им формулы соответственно  
 
[Pt (NH
3
)
4
 ] Cl
2
 · NO · HCl и [Pt (NH
3
)
4
 ] ( NO
3 
)
2 
· NO · HNO
3 
 
допуская  ошибки  в  числе  координации  металла  и  отсюда  и  в  имперической  формуле.  Наиболее 
подробно  эти  соединения  изучались  И.И.Черняевым  и  его  сотрудниками  /2,3/  .  Обычно  нитрозилы 
платины  получают  из  соединении  платины  (ІІ)  посредством  их  реакции  с  концентрированной  HNO
3 
или
 
HCl в сочетании с нитратами. Наряду с тем, описано несколько синтезов, где использовались NOX 
(X = Cl, Br) и еще меньше случаев, когда использовалось прямое взаимодействие с окисью азота.  
 
Введение нитрозильного лиманда путем реакции с азотной кислотой. 
 
   
В  этом  направлении  наиболее  обширные  и  продуктивные  исследования  проведены  школой, 
одного  из  основоположников  координационной  химии,  академика  И.И.  Черняева.  Исходными 
веществами в реакциях являются 4-х координационные соединения двухвалентной платины, которые, 
окисляясь переходят в 6- координационные комплексы. 
   
 [Pt (NH
3
)
4
 (NO) (NO
3
)](NO
3
) 
2 
– это соединение получено Черняевым и Геннингом еще в 1933 
году.  /4/  .  При  окислении  нитрата  1-го  основания  Рейзе
 
[Pt  (NH
3
)
4 
]  (NO
3
)
2 
азотной  кислотой.  Это  – 
кристаллическое  вещество  синего  цвета.  В  сухом  виде  вполне  стабильно,  но  в  растворах,  особенно 
при  нагревании,  распадается  с  выделением  окислов  азота.  При  нагревании  в  конц.  HNO
3 
идет 
окисление нитрозила в нитрокомплекс./5/  
   
Назаровой с соавт. /1/ посредством реакции (уд. вес азотной кислоты 1,40) синтезирован:  
 HNO
3
 
K
2 
[Pt (NO
2
) 
4 
(NO) (NO
3
)] по схеме: K
2 
[Pt (NO
2
) 
4
] →  
 K
2 
[Pt (NO
2
) 
4 
(NO) (NO
3
)] 
 
  Комплекс  синего  цвета,  на  воздухе  разлагается  атмосферной  влагой.  Оставленный  в  маточном 
растворе, он изомеризуется в бесцветное вещество состава K
2 
[ Pt (NO
2
) 
6 
]. 
 
  
   

 
196
Образование нитрозильного лиганда из нитрогруппы  
 
   
В 1965 г.Черняевым с сотр. /6/ путем реакции с соляной кислотой при 0
0
С получен :  
 HCl  
 Цис – Pt (NH
3 
NO
2
) 
2 
→ Цис – Pt (NH
3
)
2
 (NO
2
) Cl
2
 (NO)
 
 
Цис  –  изомер  ярко-зеленого  цвета,  устойчив на  воздухе.  Водой  легко  восстанавливается  в  Pt  (NH
3
)
2
 
(NO
2
)Cl . При хранении в соляно-кислом растворе окисляется в Pt (NO
2
NH
3
)
2
 Cl
2 
/ 6 а /. 
    
Транс-изомер Pt (NH
3
)
2
 (NO
2
) Cl
2
 (NO)
 
получается тем же путем из исходного транс-изомера / 6 
/.  Это  –  темно-зеленые  кристаллы,  устойчивые  на  воздухе.  Водой  восстанавливается  в  Pt  (NH
3
)
2
 
(NO
2
)Cl .  
   
Аналогичные соединения получены из динитродиамминов Pt (II), при 0
0
С / 6 б/. 
   
 Этим же  способом  были получены  ряд  других новых  комплексов  четырехвалентной платины 
/7,8/.  Все  эти  комплексы  светло-зеленого  цвета  устойчивые  в  сухой  атмосфере.  В  водных  или  в 
спиртовых  растворах  разлагаются  с  выделением  окислов  азота.  В  кислых  растворах  NO  группа 
медленно окисляется кислородом воздуха. Окись азота авторами рассматривается как одновалентный 
анион NO
─
 . 
 
Получение нитрозилов платины путем реакции с нитрозилгалогенидами. 
 
   
Этот  способ  получения  нитрозилов  платины  предложили  Гриффит,  Льюис  и  Уилкинсон  /9/. 
При 
этом 
суспензия 
исходного 
комплекса 
платины 
(II) 
в 
хлороформе 
насыщается 
нитрозилгалогенидом и взбалтывается в течение 24 часов:  
 NOCl 
K
2 
[Pt Cl 
4
] → K
2 
[Pt Cl
5
NO] 
 
   
Этим  методом  авторы  получили  четыре  нитрозильных  комплекса.  Как  пишут  авторы  все 
комплексы  имели  зеленый  цвет.  Они  считают,  что  NO  здесь  имеет  заряд  +1  и  отсюда  платину 
двухвалентной. 
   
Авторами  работ  /1,1а,10/  путем  реакции  замещения  при  сохранении  NO  –  группы  получены 
ряд других нитрозилов Pt (IV). 
   
Таким образом  выше  описанными  способами  получены порядка  полсотни  нитрозилов  Pt (IV). 
Все  они  зеленого  или  синего  цвета,  устойчивые  в  сухой  атмосфере.  При  действии  воды,  спирта  и 
разбавленных кислот легко восстанавливаются до производных Pt (II). 
    
В кислом растворе NO - группа окисляется кислородом воздуха в нитритную группу.  
 
 
Получение нитрозилов путем непосредственного взаимодействия с окисью азота. 
 
   
Первые  попытки  получить  нитрозилы  платины  при  непосредственно  взаимодействии 
галогенидов платины (II) с NO были предприняты в 1945 г. Гельман и Максимовой /11/. 
   
При  обработке  насыщенного  раствора  хлорплатината  калия  или  ммония  окисью  азота  ими 
получен  зеленый  раствор,  который,  как  предполагали  авторы,  содержал  нитрозил  состава  М
1
 
[  Pt 
Cl
3
NO
 
].  Действуя  на  этот  раствор  хлоридом  первого  основания  Рейзе,  выделили  устойчивый  на 
воздухе нитрозил состава 
  
[Pt (NH
3
) 
4 
] · [ Pt Cl
3
NO
 
]
2
 
 
   
При действии на этот же раствор пиридином выделен светло-зеленый пиридиновый нитрозил 
по реакции: 
 
М
1
 
[ Pt Cl
3
NO
 
] + Ру = Транс – [ Pt Cl
2
NO Ру
 
] + М
1
Cl
 
 
    
Последний  не  разлагается  горячей  водой  и  спиртом,  его  можно  перекристаллизовывать  из 
горячего спирта. При нагревании растворяется в растворе соляной кислоты, переходя в электролит  
 
Pt Cl
2
NO
 
Ру + HCl = Pу Н [Pt Cl
3
NO
 
]  
 
   
По мнению авторов NO здесь является нейтральным лигандом, подобным окиси углерода или 
этилену.  
 

 
197
 Таблица 1. 
 
ИК – частоты валентного колебания 
NO - группы нитрозилов платины 
 
Соединение 
Частота 
NO, см 
-1 
Литература 
1 
2 
3 
[Pt (NO
─
 )(NH
3
)
4
 Cl ](NO
3
) 
2 
 
 
1719 
12 
[Pt (NO
─
 )(NH
3
)
4
 Cl ]Cl 
2 
 
 
1678 
13 
[Pt (NO
─
 )(NH
3
)
4
 Cl ](HSO
4
) 
2
 
 
1725 
13 
[Pt (NO
─
 )(NH
3
)
4 
Br]Cl
2 
 
 
1703 
13 
[Pt (NO
─
)(NH
3
)
4
 Br](NO
3
) 
2 
 
 
1740 
13 
[Pt (NO
─
) (NH
3
)
4
 NO
3
 ] (NO
3
) 
2 
 
 
1765 
12 
[ Pt (NO
─
) (NH
3
)
4
 HSO
4
](HSO
4
) 
2 
 
 
1778 
13 
[Pt (NH
3
)
4
] · [Pt (NO
+
 )Cl
3
]
2
 
1750 
9a 
 
[Pt (NO
─
) (NH
3
)
4 
Cl O
4 
](Cl O
4
)
2 
 
 
1784 
1a 
[Pt (NO
─
) (MeNH
2
)
4
 NO
3
] (NO
3
) 
2 
 
 
1725 
13 
[Pt (NO
─
) (EtNH
2
)
4
 NO
3
] (NO
3
) 
2 
 
 
1746 
13 
[Pt (NO
─
 ) (MeNH
2
)
4
 Cl ]Cl 
2 
 
 
1650 
13 
[Pt (NO
─
) (PrNH
2
)
4
 Cl]Cl 
2 
 
 
1657 
13 
[Pt (NO
─
)En
2
 Cl ]Cl 
2 
 
 
1670 
13 
 
[Pt (NO
─
) En
2
 NO
3
 ] (NO
3
) 
2 
 
 
1740 
13 
Цис-[ Pt (NO
─
) (MeNH
2
)
2
 (NH
3
) 
2 
Cl]Cl 
2 
 
 
1654 
6 
Транс-[Pt (NO
─
) (EtNH
2
)
2
 / (NH
3
)
2 
Cl]Cl 
2 
 
1650 
6 
Цис- Pt (NO
─
) (NH
3
)
2
 (NO
2
)Cl 
2 
 
 
1719 
6 б 
Транс-Pt (NO
─
) (NH
3
)
2
 (NO
2
) Cl 
2 
 
1740 
6 б 
Цис- Pt (NO
─
) (MeNH
2
) (NO
2
) Cl 
2 
 
 
1745 
10 
Транс- Pt (NO
─
) (MeNH
2
) (NO
2
) Cl 
2 
 
1685 
10 
Pt (NO
─
) (NH
3
)
2
 Cl 
3 
 
1736 
15 
К
2 
[ Pt (NO
+
) Cl 
5
]
 
 
 
1711 
9 а 
Na
2 
[Pt (NO
+
) Cl 
5
] 
 
1765 
9 a 
Cs
2 
[ Pt (NO
─
) Cl 
5
 ] 
 
1725 
14 

 
198
К
2 
[Pt (NO
+
) (CN) 
5 
] 
 
1720 
9 a 
К
2
[Pt (NO
+
) (NO
2 
)
4 
NO
 3
] 
 
1775 
9 a 
Cs
 2 
[Pt (NO
+
) (NO
2 
)
4 
NO
 3
] 
 
1720 
9 a 
К
2 
[Pt (NO
+
) (NO
2 
)
3 
Cl
 2
] 
 
1725 
7 
  

жүктеу/скачать 14,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: