Бөлу әдістерінің тізімі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Адсорбция, атомдардың, иондардың немесе газдың, сұйықтың немесе еріген заттардың қатты бетке концентрациялануы.
Центрифугтау және циклондық бөліну тығыздық айырмашылықтары негізінде бөлінеді
Хелаттау
Кристалдау
Декантация
Демистер газ ағындарын сұйық тамшылардан тазартады
Дистилляция - сұйықтықтардың әр түрлі қайнау температурасын қолдану арқылы оларды бөлу
Кептіру, қатты затты сұйықтардан буландыру арқылы тазарту
Флокуляция, флокулянтты қолданып, қатты бөлшектерді коллоидтағы сұйықтықтан бөліп алу. Флокулянттар қатты бөлшектердің бір біріне жабысып, жұмырланады.
Тор арқылы сүзу қап немесе қағаз сүзгілер сұйықтарды ірі бөлшектерден тазарту үшін пайдаланылады (мысалы, күлден ), ал мембрандық процестер, соның ішінде микрофильтрациия, ультрафильтрация, нанофильтрация, кері осмос, диализ (биохимия) синтетикалық мембраналардың көмегімен микрометр немесе одан да кіші бөлшектерді бөледі.
Фракциялық дистилляция
Фракциялық мұздату
Мұнай мен суды бөлу, мұнай өңдеу зауыттардағы, мұнай химикаттарын өндіру химиялық зауыттардағы, табиғи газды өңдеу зауыттарындағы және осыған ұқсас өндірістердегі мұнай тамшыларын ағынды сулардан гравиметриялық түрде бөледі.
Магниттік бөліну
Тұндыру реакциялары
Қайта кристалдау
2-сұрақ Алтымүшелі гетероциклдер. Пиридиннің құрылысы. Электрофильді және нуклеофильді орын басу (SE, SN) реакциялары. Пиридин, бензол, нитробензолдың реакцияласқыштық қабілетін салыстыру.
Құрамында көміртегіден басқа да элемент атомдары бар сақиналы қосылыстарды гетероциклді қосылыстар деп атайды, яғни көміртегімен бірге цикл құруға қатысатын атомдарды гетероатомдар деп атайды. Олар көбінесе азот, оттегі, күкірт атомдары болады. Гетероатомдар санына байланысты моно-, ди-, три-, т.б. гетероатомды сақиналар болады. Кей гетероциклдер алифатты қосылыстарға жақын болса, кейбіреулері ароматты көмірсутектерге жақын. Қасиеттері бензолға жақын, сондықтан гетероциклдер көбінесе алмасу реакцияларына түседі, ал қосылу реакцияларына азырақ түседі. Бензолға тән галогендеу, сульфирлеу, нитрлеу, Фридель-Крафтс реакцияларына да түседі. Гетероциклдер циклдің ашылу реакциясына және гетероатомдардың алмасу реакцияларына түсе алады, бірақ гетероциклдер тотықтырғыштарға да, тотықсыздандырғыштарға да тұрақты, сондықтан тотығу-тотықсыздану реакцияларына түсулері қиын.
Гетероциклді қосылыстар табиғатта көп таралған (витаминдер, алкалоидтар, пигменттер және жануарлар мен өсімдіктер клеткаларының құрамды бөліктері). Азотты гетероциклді қосылыстардың биологиялық процестерде маңызы зор. Бес мүшелі, алты мүшелі қосылыстар тұрақты болады. Осы қосылыстарға тоқталамыз.
Пиримидин молекуласында екі азот атомы бар, алты мүшелі гетероцикл. Оның сақинасы көптеген биологиялық маңызды заттардың құрамына (нуклеин қышқылы, дәрі-дәрмектер, кейбір витаминдер) кіреді. Пиримидиннің оттекті туындылары — урацил, тимин және цитозин:
Бұларды жалпы атаумен пиримидин негіздері деп атайды.
Олар нуклеин қышқылдарының құрамына кіреді (РНҚ, ДНҚ) және олардың гидролизі кезінде түзіледі.
Пиримидин (1) және имидазол (2) сақиналарынан тұратын күрделі гетероциклді қосылысты пурин деп атайды:
Пурин топтары көптеген қосылыстардың нуклеин қышқылы құрамына пурин негіздері — аденин (А), гуанин (Г) түрінде кіреді:[1]
Достарыңызбен бөлісу: |