3. 3,14м/с жылдамдықпен 10 л/с бензин трубамен ағатын болса, онда трубаныңтүтіктің диаметрінқалай анықтауға болады?
№24 билет
Электромагниттік индукция құбылысы. Фарадей және Ленц заңдары. Контурдың индуктивтігі. Өзідік индукция. Өзара индукция құбылысы. Индуктивтілік
Электромагниттік индукция құбылысы.
Осындай электромагниттік индукция қубылысын өте тиянақты түрде 1831 ж. ағылшын физигі Фарадей (1791 —1867) ашкан болатын. Магнит өрістерінің әсерінен электр қозғаушы күштерінің пайда болуы электромагниттік индукция деп аталады.
Кез келген тұйық өткізгіш контурда осы контурмен шектелген ауданнан өтетін магнит индукциясының ағынын өзгертсек, онда электр тоғы пайда болады. Міне осы тоқты индукциялық тоқ деп атайды
Фарадей және Ленц заңдары
Фарадей тәжірибелерін қортындылай келе, тұйық контурдағы индукциялық тоқ контур ауданы арқылы өтетін индукция ағыны өзгергенде ғана туады, яғни индукциялық тізбекте электр қозғаушы күші пайда болып, ол электромагниттік индукцияның электр қозғаушы күші (э.қ.к.) деп аталады –
(1)
Осы формула Фарадей заңын өрнектейді. Бұл теңдеудегі Ф – магнит ағыны, ал (-) таңбасы яғни э.қ.к. аз болатынын көрсетеді, яғни . Индукциялық тоқ бағыты магнит ағынына қарсы болады. Ал кемуінде, болғанда магнит ағыны мен индукциялық тоқ бағыттары бағыттас болады. Индукциялык токтың бағытын орыс ғалымы Ленц (1804—1865) тағайындады.
Ампер күші әсерінен істелген жұмыс шамасы былай анықталады:
мұнда - өткізгіштен өтетін магнит ағыны. Егер тоқ көзінің э.қ.к. десек, онда осы тоқ көзі бір уақыт ішінде істеген жұмысы:
тең. Ал осы жұмыстың біраз бөлігі тоғы бар өткізгіш қызғанда одан бөлініп шығатын жылу мөлшеріне жұмсалса:
мұндағы R— контурдың толық кедергісі, онда біраз бөлігі магнит өрісінде рамканыайналдыруға жұмсалады, яғии:
Осы өрнектің екі жағын да мүшелеп шамасына бөлсек,
бұдан
(2)
Бұл формула сырткы магнит өрісінде козғала алатын кез келген пішінді контурға арналган Ом заны деп аталады. Мұндағы шамасы кернеу импульсі деп аталады.
Магнит өрісіндсгі рамкада магнит ағынының өзгерісі индукциялық тоқ тудырса, оның э. қ. к-і мынадай болады:
тең, мұндағы рамканың айналу кезіндегі бұрылу бұрышы. Рамка айналған кезде айнымалы Э.Қ,К. пайда болады:
мұндағы — рамкадағы магнит ағыны. Рамкада пайда болған осындай айнымалы тоқты синусоидалы тоқ деп атайды да, рамкада гармониялық заңдылық бойынша айнымалы э.қ.к. – і пайда болады. Осы магнит өрісінде қарастырып отырған рамканың қозғалысына негізделген қондырғы айнымалы тоқ генераторы болып табылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
