Максвелл теңдеулері. Фарадей ашқан электромагниттік индукция заңы мен толық тоқ заңдарын жалпылай келіп Максвелл өзінің бірнеше тендеулерін ұсынды:
1. Қозғалмайтын тұйық контур арқылы ток жүргенде пайда болатын индукциялық э. к. к-і мынаған тең:
Сондыктан
(5)
Бұдан айнымалы магнит өрісі пайда болып, ол тұйық контурда кұйынды ток туғызатындығын көрдік. Олан болса (5) өрнек кеңістіктің кез келген нүктесінде өткізгіштік бар-жоғына карамай айнымалы магнит өрісі кұйынды электр өрісін туғызатындығын Максвелл айтқан болатын. Сондықтан (5) өрнек интеграл түріндегі Максоелдің бірінші тецдеуі деп аталады.
2. Толық тоқ заңдылықтарын жалпылай келіп, Максвелл оның тендеуін мына түрде ұсынды:
(6)
себебі толык тоқ
Осы (6) тендік интеграл туріндегі Максвелдің екініні теңдеуі деп аталады. Сонымен, бұл өрнек магнит өрісінің козғалыстағы заряд арқылы немесе айнымалы электр өрісі арқылы қозатындығын көрсетеді.
3. Максвелдің үшінші теңдеуі диэлектриктегі электр өрісіне арналған
яғни, бұл өрнек еркін зарядтардың қосындысын қамтитын кез келген тұйык контурдан өтетін векторлар ағынына арналған Остроградский— Гаусс теоремасы.
4. Ал Максвелдің төртінші теңдеуіайнымалы магнит өрісіне арналған Остроградскнй — Гаусс теоремасы түрінде беріледі:
Сонымен, Максвелл теңдеулерінен мынадай қорытынды жасауға болады: электр өрісі зарядтардың не айнымалы магнит өрісінің әсерінен пайда болуы мүмкін, сол сняқты магнит өрісі де не тоғы бар өткізгіштің немесе айнымалы электр өрісінің әсерінен қоза алады. Сөйтіп, электр және магнит өрістері бір-бірімен өте тығыз байланыскан кұйынды өрістер туғызады.
Максвелл электромагниттік теорияға арналған төрт тендеуін қарастыра келе, сонымен қатар заттардың электрлік қасиеттерін сипаттайтын мьнадай шамаларды, яғни е, ц, ү енгізе отырып өзара байланысқан мына теңдеулерді ескеру кажеттігін тұжырымдады:
Мұндағы- электр және магнит тұрактысы,— электр және магнит өтімділігі,— заттыц меншікті өткізгіштігі
Достарыңызбен бөлісу: |
