2.Дененің айналмалы қозғалысының теңдеуі. Импульс, импульс моменті. Импульстің сақталу заңы.
Дененің массасы мен жылдамдығының көбейтіндісін импульс деп атайды
Импульстің бағыты жылдамдықтың бағытымен бағыттас. Бұл теңдеу ілгерлемелі қозғалыстағы материалдық нүкте үшін тура келеді, ал қозғалыстағы материалдық нүктелер жиынтығынан тұратын дене үшін толық импульс:
немесе екі әсерлесетін бөлшектердің тұйық жүйесінің толық импульсы:
Импульс – векторлық шама, өлшем бірлігі –
Ньютонның екінші заңы денелердің өзара әсерлесуі және ілгерлемелі қозғалысы кезінде оларда болатын өзгерістердің байланысын сипаттайды. Сондықтан, бұл заң ілгерлемелі қозғалыс динамикасының негізгі заңы болып табылады. Ол былай тұжырымдалады:
Дененің алған үдеуі, әсер етуші күшке тура пропорционал, ал дене массасына кері пропорционал және әсер етуші күштің бағыты бойынша өзгереді:
соңғы теңдеуді деп жазсақ, мұндағы – өте dt аз уақыт ішіндегі күш импульсі болып табылады.
Ньютонның бірінші заңы екінші заңының дербес түрі, оны былай түсіндіруге болады. Егер әсер етуші күш , тең болса, онда дене үдеу алмайды , яғни дене өзінің бастапқы тыныштық күйін немесе бір қалыпты түзу сызықты қозғалыс күйін сақтайды да, инерция заңына айналады.
Импульс моменті және сақталу заңдары.
Импульс моменті, ол
векторлық көбейтіндісімен анықталатын шама.
Қозғалмайтын осьтен айналған абсолют қатты дененің әрбір нүктесінің жылдамдығы , импульс моменті
болса, барлық дененің импульс моменті:
Теңдеуді уақытқа қатысты диференциалдасақ:
ал күш моменті импульс моментінің уақыт бойынша бірінші туындысы:
Тұйық жүйе үшін импульс моменті уақыт ағынымен өзгермейді:
және
осыдан
Тұйық жүйе үшін импульс моменті уақыт ағынымен өзгермейді.
Достарыңызбен бөлісу: |
