Дыбыс толқындары және оладың сипаттамалары
Серпімді толқындардың ортада 16 – 20 000 Гц жиілікте таралса, бұл толқындарды адам дыбыс түрінде қабылдай алады, бұндай толқындар акустикалық толқындар деп аталады. Жиіліктері Гц тең болса, мұндай толқындар инфрадыбыс толқындары, ал жиіліктері Гц тең болса ультрадыбыс толқындары, бұл дыбыстар адамға естілмейтін болады.
Дыбыс интенсивтілігі (дыбыстың күші) былай анықталады:
Бұл теңдеуде - дыбыс толқынының энергия, - дыбыс интенсивтілігі, - дыбыс толқынның таралу орасының ауданы, сфера бетінің ауданы - дыбыс толқынның таралу уақыты. Газдарда тарайтын дыбыс толқынының жылдамдығы:
Бұл теңдеуде - газ тұрақтысы, - дыбыс жылдамдығы, - мольдік масса, Т - термодинамикалық температура, СР - газ қысымы тұрақты болғадағы жылу сыйымдылық, - газ көлемі тұрақты болғандағы жылу сыйымдылық
Доплер эффектісі
1. Дыбыс жылдамды,
4 - сурет
Дыбыстың ортада таралу жылдамдығы болса, онда берілген ортада толқын ұзындығы:
жиілігі,
Бұл теңдеулерде - дыбыстың толқын көзінен шығу жылдамдығы, - дыбыстың қабылдағыштағы жылдамдығы, - дыбыс толқынының ұзындығы, - дыбыстың ортадағы тарау жылдамдығы, Т - дыбыстың периоды, - дыбыстың жиілігі.
2. Дыбыс жылдамды,
Дыбыстың қабылдағышқа қатысты тарау жылдамдығы болса, онда толқын ұзындығы өзгермейді, сондықтан жиілігі:
3. Дыбыс жылдамды,
Дыбыстың ортада тарау жылдамдығы толқын ұзындығына байланысты:
Толқынның көзінің тарау жылдамдығы мен периоды онда 6.3 – суретте көрсетілгендей:
жиілігі:
4. Көрсетілген 2 және 3 бөліктерін қортындылай келе, қабылдағыш көз үшін:
Бұл теңдеудегі (+) таңбасы толқын көзі мен қабылдағыштың бір-біріне жақындағанын, ал (-) таңбасы толқын көзі мен қабылдағыштың бір-бірінен алыстағанын көрсетеді.
3. Егер орташа жол жүгіру ұзындағы болса, қалыпты жағдайда сутегінің диффузия коэффициентін анықтаңыз.
№23 билет
Достарыңызбен бөлісу: |
