1-деңгей Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңы
Оқытудың ойын технологиясы
жүктеу/скачать 281,06 Kb.
|
дид ответы акмарал
| 26. Оқытудың ойын технологиясы
Ойын – оқу үрдісіндегі оқытудың әрі формасы, әрі әдісі.Сонымен бірге ойынды мұғалім мен оқушылардың бірлескен оқу әрекетінің өзара байланысты технологиясы ретінде қолдануға болады. Бастауыш сынып оқушыларының мектепке келгенге дейінгі негізгі әрекеті – ойын болса, оқу – тәрбие үрдісінде олар біртіндеп ойын әрекетінен оқу әрекетін орындауға бейімделуі тиіс. Ол сабақ барысында пайдаланатын түрлі ойындар арқылы жүзеге асады. Мақсаты– Ойын арқылы оқушылардың білім-білік, сөйлеу дағдыларын қалыптастыру. Балаларды оқытудағы ойынның ерекшелігі: Ойын барысында оқушының ой-өрісі дамиды, сөйлеу қабілеті жетіледі, қарым-қатынас жасауға үйренеді, көңіл-күйі көтеріледі, оқушы жалықпайды, сөздік қоры көбейеді. Сабақ сапасы жақсарады, пәнге деген қызығушылығы артады, логикалық ойлай білуге ұмтылдырады, тәртіп сақтау қабілеті, есте сақтау қабілеті қалыптасады. Ойындардың сапалылығы: Ойын барысында грамматикалық анықтамаларды, тілдік нормаларды игерту мүмкіндіктері мол болады. Сабақта мұғалімнің диктаторлық рөлі жойылып, оқушылар серіктестікке, ынтымақтастыққа, бірігіп жұмыс істеуге деген қызығушылықтары артады. Ойын барысында баланың адамгершілік қасиеттері, өмірге деген көзқарасы, қызығушылығы қалыптасады. Ойын арқылы сыныптағы нашар оқитын оқушыларды да сабаққа нәтижелі тартуға болады. Кез келген ұстаздың басты мақсат-міндеті – оқушыларға сапалы білім беру, жан-жақты жетілдіру, оқуға деген қызығушылығын арттыру. Ойын үлгісінің технологиясы баланың нақ осындай белсенділіктерін арттырады. Кез-келген бала да адамныңмәдениеті де ойынарқылыдамиды. Ал бүгінгіғасыр, ойынтехнологиясыарқылыбаланыңоқуғаынтасын, қызығушылығынарттыружеңілболмақ. Ойын- дегеніміз не? Ойындегеніміз – халықтыңбаланыәдептілікке, сауаттылыққабаулитынқұралдыңбірі. Бала саналы, мәдениетті, адамгершілігі мол болып, жан-жақтыдамуыүшінжәнетіліндамытып, сөзбайлығындамытуүшінжәнеайналадағыөмірқұбылысынұғынуүшінпайдаланудыңмаңызызор. А. С Макаренко «Ойында бала қандайболса, өмірдекәсібиқызметсаласында, көбінесесондайболады». Сондықтанкелешеккеадамдытәрбиелеу – бәріненбұрынойынарқылыжүзегеасыралады. Ойын – балаларүшінайналадағытанып, білутәсілі. Ойынәрекетімазмұнынанәлеуметтіксипатыбаланыңқоғамдықөмірсүретіндігіменбайланысты. Олалғашқыайларданбастап – ақмаңайындағыларменқарым-қатынасжасауғаұмытылады, соныңарқасындажасауқұралы, күшқуатытілдібіртіндепмеңгереді. Ойын- бала әрекетініңнегізгітүрі. Ойынойнағандабөлметеңіз де, ұшақ та теміржол вагоны да болуымүмкін. Балаларойынкезіндетынышотыраалмайды. Тіптіжалғызбаланыңөзінде де сөйлесіпжүреді..Сондықтан, ойынбарысындатілдесімүлгісіқалыптасады. Ойындармазмұнынақарай, өзінетәнерекшеліктерінеқарайсюжетті-рольді, драматизациялық, дидактикалыққұрылысойындары, қимылдыойындар, ұлттықойындарболыпбөлінеді. Ойынныңтүрлеріөтекөп. Мысалы: рөлдікойындар, денешынықтыруойындары, сюжеттікойындар, дидактикалықойынэлементерінпайдаланудыңмаңызыөтезор. Дидактикалықойындарбаланыңақыл – ойындамытып, сабаққадегенқызығушылықтарынарттырады. Тіптінашароқитынбалалардыңөздері де ойынэлеметтеріараласқансабаққазорынтамен ,жігеріменараласатыныанық. «Ұлттыққазақойындары: «Қызқуу», «Орамалтастау, «Асықтар», «Бәйге» ойындары. Бала өмірініңкезеңіойынарқылыжетіледі. Ойындарәртоптажасерекшелігіне сай жүргізіледі. Мен өзтәжірибемдеойындардыкөпқолданамын. Сабақбарысында да, күнніңжартысында да жүргіземін. Мектептебалалартабысты, жақсыоқуүшінбаланыңтілдікфункцияларытолықдамығанболуы керек. Баланыңтілінжетілдіруүшін оны әңгімегетартаотырып, баланыңсөздікқорынжаңасөздерментолықтырып, түсінігінмолайтуқажет. Баланыңтіліндамытудаойынтүрлерінжүргізуарқылы, ойыншарттарынайтаотырып та байытуғабалады. Мысалы: «Қуыршаққақонаққа бару»,«Қуршақтыкиіндіреміз» дегенсекілдіойынтүрлерінқолдануғаболады. Мен кезкелгенойынтүрлерінсабағыментақырыбына сай таңдапаламын. Әсіреседидактикалықойындардытілдамытусабақтарындапайдаланудыңтиімділігінтәжірибекөрсетіпотыр. Сабақтыбекіту, баланыңшығармашылығындамыту, тілбайлығынмолайтуүшінойындарсабақтыңтақырыбына, мазмұнына сай таңдапаламын. Мысалы: «Телефон» ойынындадиалогтықсөйлеудегіәңгіменіңмақсаты – бірнәрсежайындасаралап, баланыңоғанжауапберуге, белгілібірәрекеткетүрткіболуғаүйретуболыптабылады. Қимылойындары – балағаденетәрбиесін беру құрылды. Балалардыңжүгіру, лақтыру, қағыпалуқабілеттерінжетілдіруге, дамытуғамүмкіндікбереді. Қимылойындарыбаланыңжүйкеқалыптасуыназорықпалетеді. Қимылойынындаережелерұйымдастырушы роль атқарады, оларойынныңбарысын, жүйелілігін, ойнаушылардыңқарым – қатынасын, баланыңмінез – құлқынбелгілейді.Балаларойындыигергенсоңөздігіненойнайалады. Ойынбалаларғасабақтаөтеқажет, тіпті бала жай дем алыпотырғанынөзінде де ойынүстіндеболады. Қимылдыойындарбаланыңбарлықжаскезеңіндеөтеді. Рөлдікойындармектепкедейінгібалаларөміріндеелеуліорыналады. Бұлойындарұзақта ,қысқа да болуымүмкін. Сюжетті – рөлдіойындарбейнелеуқұралы роль мен ойынәрекетіболыптабылады. Өзініңсипатыжағынанбұларкөбінесееліктеу, шындықтыкөрсетуболыптабылады. Мысалы «Дүкен» ойынынойнағандабалаларсатушысатыпалушыныңәрекеттерінееліктейді. «Шаштараз», «Отбасы» ойындарыарқылыайналадағыөмірдібақылауға, күнделіктіөзөмірлеріненалғанбілімдерінойынсюжетінепайдалануғатөселдендіругеболады. Педагог өтілгенойынғаталдаужасап, оныңбалаларғатигізгентәрбиелікықпалыбағалауға, өзтобындағысюжетті-рөльдіойындарыныңоданәрібасшылықетутәсілдерінойластыруғатиіс. Қойылымдықойындардарольдер, ойынәрекеттеріқандайшығарманың, ертегініңт.б. Сюжеті мен мазмұнышарттасболады. Олсюжетті-рөльдіойынғаұқсас. Барлықбалаларертегініжақсыкөреді, ертегіайтыпберсең бар ынтасыментындайды. Ертегібалалардың ой- қиялын, сөздікқорындамытады. Құрылымдықойындар- балаларәрекетініңбіртүрі. Оныңнегізгімазмұнықоршағанөмірдіалуантүріқұбылыстардыжәнесоларғабайланыстыіс-әректтердібейнелеуболыптабылады. Құрлысойыныбіржағынансюжетті-рөлдіойнауғаұқсаскеледі. Балаларойынүстіндекөпірлер, стадиондар, теміржолдар, театрлар, цирктерт.б. іріқұрлыстар салады. Дидактикалықойындаркішкенебалаларғамейліншетәноқытуформасыболыптабылады, оныңарғытегіойындыөлең мен қимылменұштастырунегізіндекөпнерсеніүйрететінойындардыжасағанхалықпедагогикасынажатыр. Мысалы: «Сиқырлықалпақтыңсырынашайық»- дегенойындыересектоптардатәрбиешібалалардызаттуралыайтабілугеүйрету, олардыңжүйелісөйлеуқабілетіндамытуміндетіналғақояды. Ойынміндеті-қалпақтыңастында не бар екенінбілу. Дидактикалықойындарайналаментанысусабағында, көркемәдебиет, тілдамытусабақтарындажиіқолдануғаболады. Бала тәрбиесіқиын да, жауаптыміндет. Ұрпақтәрбиесіқоғамнантыс, оқшаутұрғанемес. Олқоғамның, заманыңбағыт- бағдармен, тыныс-тіршілігіменбіргежүріпотырады. Осы орайдакез-келгенбүлдіршінүшін бала тәрбиесіата-анасынаберілгентәлім-тәрбиеніоданәріжалғап, жандыратынысөзсіз. Сабақтаойынтүрлерінпайдалану Ойынтүрлеріоқушының ой қабілетінарттыруменбіргесабаққабелсенділігін, қызығушылығыноятып, ізденімпаздық, зерттеушілік, шығармашылыққабілетіндамытады. Ойынсызақыл- ой қалыптыдамымайды. Ойынарқылыбаланыңруханибайлығыөмірменұштасып, айналасындағыдүниетуралытүсінікқалыптасады. Ойындар — тек дененіғанаемес, ойды да жаттықтырушы. Халықөзінқоршағандүниеніңқыры мен сырынегжей-тегжейлібілудібаланыңсанасынаойынарқылыберудікөздеген.Ойын бала табиғатыменегіз.Өйткеніойынсызөспекемес, жан-жақтыдамымақемес. Ойындардыбүгінгіпедагогикалықілімдерталаптарына сай іріктеп, ретіменқолданыпотырсақ, сабақтыңсапасынкөтеріп, тиімділігінарттырамыз, сыныптантыстәрбиежұмыстарынжандандыратүсеміз. Мектептабалдырығынжаңааттағанбалағақазақтіліноқытудыңтиімдіәдістерінекөпкөңілбөлгенжөн. Қазақтілісабағындаойындыұтымдыпайдалансақоқупроцесіжанданып, сабақтыңсапасыартады. Баланыңсөздікқорымолайып, сөздіеркін, өзмағынасындақолдануғажетілетүседі. Жылдамсөйлеудіүйренеді. Бастауышсыныпоқушысыныңзейінітұрақсыз, импульсивтіболғанымен, қабылдауестесақтаумүмкіндіктеріжақсыдамыған. Сондықтанкез-келгенсабақтыөткізуүшіндидактикалықойындарқолданабілу керек. Мысалы «Сауаташу» оқулығындатақырыпсоңындатапсырмаларберілген. Осы тапсырмалардыойынарқылыөткізугеболады. «Ұйқасын тап», «Сиқырлықоржын», «Анаграмма», «Тауып ал», «Логикалықойындар» т.б. ойындар. Ал математика сабағындабаланыңлогикалықойлауындадамытатынойындар «Құрастыру», «Бөлігін тап», «Көршісін тап», «Ойлан тап» «Санамақ» . Мысалы: Бірдегенімбілеу, Екідегенімегеу, Үшдегенімүскі, Төртдегенімтөсек, Бес дегенімбесік, Алтыдегенімасық, Жетідегенімжелке, Сегіздегенім серке, Тоғыздегенімторқа , Он дегенімоймақ, Он бірқаражұмбақ. Тілдамытусабағындажұмбақшешуойынынжарыстүріндеөткізугеболады. Бұлойынбалалардыөздігіненойлауғаүйретеді, дерексізойлауданнақтыойлауғажетелейді. Сабақкүрделенетүскенсайыноқушының ой өрісі де өсетүседі. Осығансәйкесойынтүрін де өзгертіпотыру керек. Кейбіроқушылардың Р, Л, С,Шдыбыстарынатілікеліңкіремейді. Бұлмақсаттахалықойыныжаңылтпаштыұтымдыпайдалануғаболады. жүктеу/скачать 281,06 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|