Аусыл ауруы - эпизоотологиялық мәліметтері, өту кезеңдері

Аусыл ауруы қызбамен, ауыз қуысының кілегейлі қабықтары, желін, тұяқ арасы, жұлық, миокард, бұлшық еттің везикулярлы /күлдіреуікті/ зақымдануларымен сипатталады.

Ауру алғаш басталған кезде вирустар теріде және кілегей қабықтарға шыққан күлдіреуіктерде болады, ал кейіннен ол ауру малдың қанында, нәжісі мен несебінде болады. Күлдіреуіктегі вирустар бөліп шығарады да, олар малдың қаны арқылы олардың денесіне тарап, организмді уландырады. Вирус жұққаннан кейін 12-14 сағатта қанға тарайды да, малдың дене қызуы кәтеріліп, жалпы жағдайы нашарлайды.

Аусылдың қоздырғыш-вирусы сыртқы ортаның қатерлі әсері төзімді келеді. Мәселен, олар малдын қиында – 165-170 күн, нәжіс етуін несеп араласкан сұйықта 40-60 күн, суда 30-40 күн бойы тіршілік етуін жоймайды. Ауру малдың сүтінде 10-12 сағат бойы сақталады. Аусылдың вирусы биотермиялық әдіспен жиналған қида онша көп өмір сүре алмайды.

Аусылмен аша тұяқты үй малы және жабайы аңдар жиі ауырады. Осылардың ішінде ірі қара мал, әсіресе 2-3 айлық бұзаулар аусылға өте шалдыққыш келеді. Жылқы, ит, құлын, есек аусылмен ауырмайды. Бұл індетпен адамдар, әсіресе жас балалар ауыруы мүмкін.

Аусылдың вирусы малға жемшөппен, сумен, ауамен жұғады. Аусылдың қоздырғыш вирусы мал организміне ауыздың, танаудың кілегейлі қабығы арқылы, кейде кос тұяқтың арасындагы тері жарақаттанғанда еніп, ауруды тудырады.