5-дәріс. Тұтас орталар механикасының элементтері. (1) Дәріс жоспары:
1. Эйнштейн постулаттары.
2. Лоренц түрлендірілуі.Түрлендірілудің инварианттары.
3. Жыладмдықтарды қосудың релятивтік заңы. Релятивтік динамика.
1905 жылы Эйнштейн кеңістікте уақыттың әлсіз гравитациялық өрістер үшін физиканың теориясын қүрастырды. Бүл арнаулы салыстырмалы теория. Осы теореманың негізінде Эйнштейннің екі постулаты жатады:
1) Осы тұжырымдарға барлық инерциялы жүйелерде табигаттың заңдары
бірдей тү-жырымдалады немесе табиғат заңдарының теңдеулері Лоренц
түрлендірулеріне инвариантты болып табылады.
2) Вакуумдағы жарық жылдамдығы жарық көздерінің қозғалысына
байланысты емес жэне сондықтан барлық инерциялық жүйелерде бірдей.
1887 жылы Майкелсон Морли эксперименттерінде екінші постулатты
дәлелдеді. Бұл эксперименттен жарық жылдамдығын есептеді.
және
Вакуумдағы жарық жылдамдығы С табиғатта кездесетін жылдамдықтың шегі болады.
Лоренц түрлендіруі. Екі инерциялық санақ жүйелері
Лоренц түрлендірулерінің салдарынан:
1) Уақыттың салыстырмалылығы. Уақиға бір санақ жүйесінде біркелкі, ал басқа санақ жүйесінде біркелкі емес
2) Әр түрлі санақ жүйесіндегі дененің ұзындығы.
l қозғалған жүйедегі стержннің ұзындығы, l0тыныштық күйдегі стержиннің ұзындығы.
3) Уақиғалар арасындағы уақыт айрымы:
Жылдамдықтарды қосудың релятивтік заңы.
Материалдық нүктенің релятивтік динамикасының негізгі заңы.
.
Еркін бөлшектің толық энергиясы:
.
Тыныштық энергиясы
E = m0c2 .
Бөлшектің кинетикалық энергиясы үшін релятивтік өрнек.
Ek =E – E0.
