Әдебиеттер тізімі:
Бақылау сұрақтары:
№3 дәріс. Бактерия жасушасының құрылысы және қызметі. Прокариоттардың ерекшеліктері.
Жоспары:
Прокариоттардың жасуша құрлысы. Бактерия жасушасының тұрақты және тұрақсыз мүшелері. Олардың атқаратын қызметтері мен ерекшеліктері.
Клетка қабаты. Цитоплазма. Нуклеоид. Цитоплазмалық мембрана. Талшық және түкше, олардың түрлері.
Микроорганизмдердің қозғалысы. Спора және капсула түзуі.
Микроорганизмдер сыртқы түрі мен мөлшері бойынша ерекшеленеді. Олар от және жүз микрометрден микрометрдің он бөлігіне* дейін болады. Микроорганизмдер клеткасының құрылымы да әр түрлі, осыған байланысты олар әр түрлі жүйелік топтарға жатады. Органикалық әлемнің жаңа жүйесіне сай клеткалық құрылымы бар жердегі барлық тіршілік екі патшалық үстіне бөлінеді: прокариоттар және эукариоттар. Прокариоттарға бір патшалық ғана – бактериялар жатады. Оларға ерекше топ микроорганизмдер – актиномицеттер кіреді. Эукариоттарға үш патшалық жатады: жануарлар, өсімдіктер, саңырауқұлақтар. Сонымен қатар ашытқыны қосқанда мицелиалды саңырауқұлақтар. Клеткалық құрылымы жоқ микроорганизмдер, - вирустар – үшінші патшалық үсті – акариоттарға жатады. Тірі ағзаларды прокариоттар мен эукариоттарға бөлу негізінен олардың ядро аппаратының құрылымының ерекшелігіне негізделген. Прокариоттар клеткасында оқшауланған ядро жоқ. Олардың ядролық аппараты тура цитоплазмада орналасқан дезоксирибонуклеин қышқылының (ДНҚ) молекуласымен ұсынылған. Эукариоттарда цитоплазмадан екі ядролық мембранамен бөлінген әдеттегі ядросы бар. Ядроның ішінде ДНК орналасқан. ДНК арқылы клетканың тұқым қуалаушылық белгілері ұрпаққа беріледі.
Прокариоттардың жасуша құрылысы. Бактерия жасушасының тұрақты және тұрақсыз мүшелері. Олардың атқаратын қызметтері мен ерекшеліктері.
Прокариотты (бактериалды) клетканың құрылымы:
|
