Байланысты: Электротехника және электроника негіздері ЛЕКЦИЯ
3.4 Беттестіру әдісі. Қуаттарды есептеу. Қуаттар теңдестігі Беттестіру әдісі жоғарыда қарастырған қабаттасу қағидасына негізделген. Егер тізбектің құрамында бірнеше қорек орналасқан болса, қабаттасу қағидасына сәйкес тізбекті қарапайым, бір қорек көзді тізбектерге бөліп, жекеше токтарды есептеуге болады. Жекеше токтардың алгебралық қосындысы арқылы тармақтардың тогы табылады:
мұнда – қорекке сәйкес келетін жеке токтар;
және – k-тармағын кірмелі және өзаралық өткізгіштіктері;
–k - тармағын ток бойынша беріліс коэффициенті.
3.5 суреттегі орынбасарлық сұлбаның токтарын есептеуде беттестіру әдісін қарастырайық
3.5 сурет
Бірінші жекеше токтарды табу үшін 3.5 суреттегі сұлбадан ток көзі алынып тасталады, сонда бірінші жекеше токтар 3.6 сұлбадан анықталады
3.6 сурет
және өткізгіштерін пропорционалдық шамалар тәсілін қолданып анықтаймыз. Бесінші тармақтың жекеше тогын бір амперге теңестіріп отырып = -1 А, тізбектің бөліктеріндегі токтар мен кернеулер шамаларын анықтаймыз
; ; ;
; ; ;
.
Кірмелі және өзаралық өткізгіштіктер
; ; ; ; ; .
Екінші жекеше токтарды және ток бойынша беріліс коэффициенттерін 3.7 сұлбадан табамыз.
3.7 сурет
Бірінші тармақтың жекеше тогын бір амперге теңестіріп отырып , , коэффициенттерді анықтаймыз
; ; ;
; ; ;
.
Ток бойынша қарастыратын беріліс коэффициенттер
; ; ; ; ; .
Бастапқы тізбектің токтары
; ;
; ;
; .
Телледжен теоремасы сақталу заңының дербес жағдайына сәйкес келіп, Кирхгофтың теңдеулерін қанағаттандыратын тармақтардың токтарымен осы тармақтардың қысқыштарының арасындағы кернеулердің көбейтіндісі нолге тең дейді
Бұл өрнек жалпы жағдай үшін жазылған. Кернеу және токтың көбейтіндісі қуат деп аталады. Тұрақты токтар тізбектерінде токтар және кернеулер тұрақты болғандықтан қуат P = UI болып табылады. Телледжен теоремасына сәйкесті қабылдағыштар қуаттарының қосындысы қоректердің қуаттарының қосындасына тең болады.
– ЭҚК көзінің қуаты оң немесе теріс таңбалы болуы мүмкін. Егер ЭҚК –тің бағыты токтың бағытымен бірдей болса, бұл қуат оң таңбалы, ал қарама-қарсы болса-теріс таңбалы алынады;
– ток көзінің қуаты да оң немесе теріс таңбалы болуы мүмкін. Егер ток көзінің қысқыштарының арасындағы кернеу мен ток көзінің тоғын бағыттары бағыттас болса, қуаттың таңбаса оң, ал бағыттас болмаса теріс болып алынады;
– тұтынушының қуаты әрқашанда оң болып табылады.
Куаттартеңдестігі арқылы есеп тексеріледі.