1. Философия білімнің ерекше түрі және рухани қызметтің ерекше түрі ретінде
Философияның негізгі ұғымдары: мән, -құбылыс, ерекшелік, әмбебаптық, сапа, өлшем, мөлшер
жүктеу/скачать 0,65 Mb.
|
1-150 философия
- Бұл бет үшін навигация:
- 141. Әл-Кинди мен Ибн-Рушд философиясындағы өмір мәселесі.
| 140. Философияның негізгі ұғымдары: мән, -құбылыс, ерекшелік, әмбебаптық, сапа, өлшем, мөлшер.
Нысан-бұл тақырыпты сол күйінде жасайтын нәрсе. Нысан тұрақты және өзгермейтін, ал құбылыс өзгермелі және өтпелі. Мысалы, ағаштың мәні оны ағашқа айналдырады, ал оның құбылысы оның сыртқы түрі, өсуі және т. б. Құбылыс-бұл мәннің қалай көрінетіні. Құбылыс-бұл мәннің сыртқы көрінісі. Мысалы, ағаш құбылысы-оның түсі, пішіні, мөлшері және т. б. Ерекшелік - бұл бір затты екіншісінен ерекшелендіретін нәрсе. Ерекшелік тақырыптың мәніне немесе құбылысына байланысты болуы мүмкін. Мысалы, ағаштың ерекшелігі-ол тірі организм, ал оның ерекшелігі - оның жасыл түсі. Әмбебаптық-бұл барлық заттарға немесе құбылыстарға тән нәрсе. Әмбебаптық тақырыптың мәнімен немесе құбылысымен байланысты болуы мүмкін. Мысалы, ағаштың әмбебаптығы-бұл материалдық объект, ал оның әмбебаптығы - бұл кеңістік пен уақытта бар. Сапа - бұл объектіні немесе құбылысты оның қасиеттері мен ерекшеліктері тұрғысынан сипаттайтын нәрсе. Сапа тұрақты немесе өзгермелі болуы мүмкін. Мысалы, ағаштың сапасы-оның қаттылығы, беріктігі және т. б. Өлшем-бұл заттың немесе құбылыстың сандық жағын анықтайтын нәрсе. Өлшем абсолютті немесе салыстырмалы болуы мүмкін. Мысалы, ағаштың өлшемі-оның ұзындығы, ені және т. б. Шама-бұл заттың немесе құбылыстың сандық сипаттамасы. Шама тұрақты немесе айнымалы болуы мүмкін. Мысалы, ағаштың мөлшері оның биіктігі, диаметрі және т. б. 141. Әл-Кинди мен Ибн-Рушд философиясындағы өмір мәселесі. Аль-Кинди де, ибн Рушд, көрнекті ислам философтары да өз еңбектерінде өмір мәселесін қозғады. Олардың көзқарастары әртүрлі болғанымен, екеуі де өмірдің мәнін, оның жан мен ақылмен байланысын және түпкі мақсатын түсінуге тырысты. Әл-Кинди: Жанға баса назар аудару: әл-Кинди жанды өсуге, қозғалуға және қабылдауға жауап беретін тірілту принципі ретінде қарастырды. Ол жан материалдық емес және Құдайдың патшалығымен байланысты деп сенді. Қабілеттердің үйлесімділігі: ол жанның қабілеттерінің, соның ішінде өсімдік, сезімтал және ұтымды күштердің үйлесімді өзара әрекеттесуіне баса назар аударды. Аль-Киндидің пікірінше, теңдестірілген және дамыған жан ізгі және толыққанды өмірге әкеледі. Білім мақсат ретінде: Аль-Кинди үшін өмірдің басты мақсаты білім мен түсінікке ұмтылу болды. Ол интеллектуалды қызметті құдаймен бірігу және шынайы бақытқа жету жолы ретінде қарастырды. Ибн Рушд: Интеллектке назар аудару: Ибн Рушд өмірдің анықтаушы сипаты ретінде интеллектке көбірек мән берді. Ол барлық материяға тән потенциалды интеллект пен оқу мен тәжірибе арқылы дамитын нақты интеллект арасындағы айырмашылықты жасады. Дін мен философияны үйлестіру: Ибн Рушд діни ілімдерді өмірдің философиялық түсіндірмелерімен үйлестіруге тырысты. Ол ақыл мен Аян қатар өмір сүре алады, ал философия діни шындықты түсінуге мүмкіндік береді деп сендірді. Ойлау арқылы бақыт: Ибн Рушд адам бақытының ең жоғары түріне интеллектуалды ойлау және шындықты іздеу арқылы қол жеткізіледі деп сенді. Ол философиялық қызметті ақыл-ойға сәйкес адамгершілік кемелдік пен өмірге қол жеткізу құралы ретінде қарастырды. Салыстырулар мен қарама-қайшылықтар: Әл-Кинди де, Ибн Рушд та білімге деген ұмтылысты өмірдің анықтаушы аспектісі ретінде бағалады, бірақ Әл-Кинди жанның осы ұмтылысты басқарудағы рөлін атап өтті, ал Ибн Рушд интеллектті дамытуға назар аударды. Әл-Киндидің өмірге деген көзқарасы неоплатоникалық дәстүрмен тығыз байланысты болды, оның жанның Құдайға көтерілуіне баса назар аударылды. Екінші жағынан, Ибн Рушд адам өмірін қалыптастырудағы интеллекттің белсенді рөліне назар аудара отырып, аристотельдік идеяларды өзінің философиясына енгізді. жүктеу/скачать 0,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|