1. Философия білімнің ерекше түрі және рухани қызметтің ерекше түрі ретінде
жүктеу/скачать 0,65 Mb.
|
1-150 философия
- Бұл бет үшін навигация:
- 139. Абай дүниетанымындағы Құдай мен адамның болмысы.
| 138. Платонның идеялар туралы ілімі.
Платонның идеялар туралы ілімі-Платон философиясындағы орталық ұғым. Идеялар-бұл сезімтал әлемдегі барлық нәрселерге үлгі болатын мәңгілік және өзгермейтін субъектілер. Платон екі әлем бар деп сенді: идеялар әлемі және заттар әлемі. Идеялар әлемі - бұл сұлулық, әділеттілік, жақсылық және т.б. идеялары бар идеалды әлем. Платонның пікірінше, идеялар шынайы, ал заттар әлемі шынайы емес, тек Идеялар әлемінің көрінісі. Платон адамның жаны туылғанға дейін идеялар әлемінде болды және туылғаннан кейін заттар әлеміне түседі деп сенді. Адам өмірінің мақсаты-жанды идеялар әлеміне қайтару. Платон идеялардың екі түрін ажыратты: Пішіндер-заттардың ортақ қасиеттері мен қатынастары туралы идеялар. Мысалы, Сұлулық формасы-бұл барлық әдемі нәрселерге тән сұлулықтың жалпы қасиеті. Заттардың идеялары-бұл нақты нәрселердің идеялары. Мысалы, адамның идеясы-бұл оның барлық қасиеттері мен қатынастарын қамтитын белгілі бір адамның идеясы. Платон идеяларды заттардың себебі деп санады. Мысалы, Сұлулық идеясы заттардың сұлулығының себебі болып табылады. Платонның идеялар туралы ілімі философияның дамуына үлкен әсер етті. Оны көптеген философтар, соның ішінде Аристотель, Плотин, Фома Аквинский және т. б. қабылдады. Платонның идеялар туралы ілімін сынау: Платонның идеялар туралы ілімін көптеген философтар сынға алды. Платонның іліміне негізгі қарсылықтардың бірі-оны эмпирикалық дәлелдермен растау мүмкін емес. Біз идеяларды тікелей бақылай алмаймыз және олардың бар екенін дәлелдей алмаймыз. Платонның іліміне тағы бір қарсылық-бұл көптеген әлемдерге әкеледі. Егер идеялар заттар әлеміне тәуелсіз болса, онда бұл біртұтас тұтастыққа біріктірілмейтін екі әлем бар дегенді білдіреді. Сынға қарамастан, Платонның идеялар туралы ілімі маңызды философиялық мұра болып қала береді. Ол философия мен мәдениеттің дамуына әсер етуді жалғастыруда. 139. Абай дүниетанымындағы Құдай мен адамның болмысы. Қазақтың ұлы ақыны, ойшылы және ағартушысы Абай Құнанбаев терең діндар адам болған. Ол Құдайдың әлемді жаратқан және оны басқаратын жоғарғы күш ретінде бар екеніне сенді. Абай өз шығармашылығында Құдай тақырыбына бірнеше рет жүгінеді. Ол Құдайды "Жаратушы", "Иеміз", "құдіретті"деп атайды. Абай Құдай барлық нәрсенің қайнар көзі, ол әділ және мейірімді деп санайды. Абай жанның өлмейтіндігіне де сенді. Ол өлгеннен кейінгі адамның жаны басқа әлемде өмір сүре береді деп сенді. Абай адам өлгеннен кейін жұмаққа кіру үшін адамгершілік кемелдікке ұмтылуы керек деп сенді. Абайдың дүниетанымында Құдай мен адамның болмысы бір-бірімен тығыз байланысты. Абай адам Құдай жаратылысының бір бөлігі, оның іс-әрекеті үшін Құдай алдында жауап береді деп сенді. Абай адамдарды Құдайдың рақымына ие болу үшін жақсылыққа, әділдікке және мейірімділікке шақырды. «Алланың өзі де рас, сөзі де рас, Рас сөз ешуақытта жалған болмас»,— деп Абай мәселені діни сана ауқымында қарастырып, бірақ Алланың растығына айрықша көңіл бөлген. жүктеу/скачать 0,65 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|