1. Физиология пәні, басқа ғылымдармен байланысы, медицинадағы маңызы. Уник 100%
Орталық нерв жүйесінде қозудың таралу ерекшеліктері. Қозу конвергенциясы. Із салу, жеңілдету, тежеу, окклюзия құбылыстары
жүктеу/скачать 261,4 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қозу конвергенциясы
- Окклюзия немесе оны бітелу
| 31.Орталық нерв жүйесінде қозудың таралу ерекшеліктері. Қозу конвергенциясы. Із салу, жеңілдету, тежеу, окклюзия құбылыстары. Уник- 86.36
Жүйке орталығы дегеніміз-бір функцияны орындайтын ОЖЖнің белгілі бір жерінде жинақталған нейрондардың жиынтығы. Әр рефлекстің жүйке жүйесінде өзіндік орталықтары бар. Мысалы: тізе рефлексінің орталығы жұлынның бел аймағында, ал зәр шығару орталығы жұлынның сегіздігінде, тыныс алу орталығы сопақша мидың ортаңғы шетінде орналасқан. Орталық жүйке жүйесінде қозу бір нейроннан екіншісіне тек синапстар арқылы таралады, сондықтан қозу ерекшеліктері синапстардың физиологиялық қасиеттеріне байланысты. Рефлекстердің үйлесімді үйлестірілуімен орталық жүйке жүйесіндегі бағыну құбылыстары, қозу ерекшеліктері ,әсіресе конвергенция және окклюзия құбылыстары үлкен маңызға ие. Қозу үнемі бір бағытта жүруі керек, яғни сезімтал нейроннан аралық нейронға, содан кейін қозғалтқыш нейронға. Қозу әр синапста 0,2-0,5 мс кешіктіріліп, жүйке орталығы арқылы баяу өтеді. Қозғыштық-тітіркенуге жауап ретінде қозу күйіне енген қабілеті. 1862 ж.И. М. Сеценов ашты – орталық жүйке жүйесінде туылған қозу басқа қозуға айналады және нейронның қозуын күшейтеді. Нейрондардың бұл физиологиялық қасиеті қозу немесе кумулятивті қозу деп аталады. Орталық жүйке жүйесінің нейрондарының әрқайсысында әртүрлі афферентті талшықтар жиналады. Көптеген нейрондар үшін мұндай афферентті кірістердің саны ондаған, тіпті мыңдаған. Осылайша, орта есеппен 6000 аксонды кепілдіктер қоздырғыш және ингибиторлық синапстар түзетін перифериялық рецепторлардан және мидың әр түрлі құрылымдарынан шыққан моторлы нейрондарда аяқталады. Қозу конвергенциясы бұл әртүрлі афферентті талшықтар арқылы импульстарды бір нейронға қабылдау процесі. Нейронға қозу конвергенциясы оның интегративті қызметінің әмбебап факторы болып табылады. Окклюзия немесе оны бітелу деп атаймыз. Окклюзия кезінде әртүрлі жүйке орталықтарының орталық аймақтары жалпы нейрондардың бір бөлігіне айналады. Содан 2 нервтің буындары тітіркенген кезде жалпы физиологиялық әсер әрқайсысының оқшауланған қозуымен осы әсерлердің арифметикалық қосындысынан аз болады. Окклюзия шекараның қозғалтқыш ейрондарының қозу процесі жиі кездесетін жағдайда да пайда болуы мүмкін. Жауап беру уақыты тітіркендіргіш әсеріне қарағанда әлдеқайда аз. Рецепторды тітіркендіру тоқтағанымен жүйке орталығында қозу көпке дейін тоқтамайды, яғни бұл процесс тітіркендіруден кейінгі әрекет деп аталады. Ол жүйке орталығындағы нейрондар арасындағы байланыстарға байланысты. Жүйке орталығы үнемі тонуста болады. Тонус дегеніміз «үзбей қозу» дегенді білдіреді. Орталықтың тонусы күшейсе, бұл қозудың үдегенін көрсетеді, ал тонус төмендесе, қозудың бәсеңдегенін білдіреді. Жүйке орталықтары тез шаршайды. Бұл рефлекторлық жауаптың ішінара немесе толық тоқтауында көрінеді. Жүйке орталықтарының тез шаршауының бірден бір себебі-жүйке ұштарындағы медиатордың қажуы; постсинаптикалық мембрананың оның әсеріне сезімталдығының төмендеуі, сонымен қатар нейрон энергиясының төмендеуі. Орталық жүйке жүйесінде қозудың өту ерекшелігі екі құбылысқа байланысты. Олар дивергенция және конвергенция құбылыстары. Бір аксон тармақталып, көптеген нейрондармен байланысады және синапс түзеді, яғни бір нейрон бір уақытта бірнеше нейронды қоздырады. Бұл құбылыс дивергенция деп аталады. Дивергенция құбылысына қарама-қарсы құбылыс конвергенция. Немесе оны жиналу деп атасақ болады. Яғни конвергенция құбылысы-дененің бір немесе бірнеше нейрондардан келетін импульстің жинақталуы. 32.Орталық нерв жүйесіндегі нейрондардың өзара әрекеттесу принциптері (иррадиация, мультипликация, қозуды ұзарту принципі).р Орталық жүйке жүйесi денедегі барлық ағзалар мен физиология лык жүйелер қызметін, зат алмасуын реттеп отырады, әрекеттер мен үрдістерді сыртқы орта құбылыстарына бейімдеп, тіршіліктің белгілі бағытта етуін қамтамасыз етеді. Адамда жүйке жүйесінің ең жоғары бөлімі - ми. Ми сыңары қыртысының ерекше қызметі - ойлау, дүние тану, пікір тудыру. Мұның арқасында адам өзін сыртқы ортадағы құбылыстарға бейiмдеп қана қоймай, сол ортаны өз мақсатына лайыкты өзгерте алады, өткен-кеткендi талдап, келешекті болжайды. Аса күрделі тіршілік үшін зор маңызы бар бұл үрдістерді нейрондар мен жүйке орталықтары қамтамасыз етеді. жүктеу/скачать 261,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|