1. Физиология пәні, басқа ғылымдармен байланысы, медицинадағы маңызы. Уник 100%
жүктеу/скачать 261,4 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Доминаттык козу
- Бұл орталыктын ерекше қасиеттері бар
- Уникальность
| Индукция себебінен пайда болған тежелуді Ч. Шерингтон репрок циялык (жегілген немесе косарланыс) тежелу деп атаган. Репрокциялык тежелудiн аркасында бір сәтте орталыкта карама-карсы козғалта тын кимыл рефлекстері тумайды. Бұл кубылыс рефлекстердін бір бiрiмен үйлесуін камтамасыз етеді. Осыган орай дем алган согте дем шыгарылмайды, ауыздагы ас шайналып турганда жұтылмайды, бүгілген аяк дәл сол арада жазылмайды т.т.
Көпке дейiн репрокциялык (жегілген) тежелудiн пайда болу меха низмi белгісіз еді. Д.Ж. Эккле жұлын орталықтарында кездесетін бір мезгiлдi индукциянын Реншоу жасушалары тәрiздi аралык тежелу жа сушалардын катысымен туатынын аныктады. Мысалы, бугу орталы гына арналган серпініс сол орталыкты коздырумен катар кызметі карама-карсы орталыкты, аралык тежеуші нейрондарды да сол сотте коздыру аркылы тежейтінін көрсетті. Доминаттык козу (лат. - dominantus - үстемдiк, үстем). Белгілі бір жағдайда уақытша бір орталык үстемдік ететін билеуші орталык бола алады (А.А. Ухтомский). Устем козу орталығы басқа орталықтардың кызметін токтата алады. Бұл орталыктын ерекше қасиеттері бар: 1 Өте козгыш келеді. Қозу табалдырығынан төмен күштерге жауап бередi. 2. Баска орталықтарға бағытталған серпіністерді өзіне тартып, езiндегi козуды кушейтедi де, баска орталыктардын кызметін тежейді. 3. Қозу созынкы (инертті) болады. 4.Қозудын куші, жиілігі тітіркендіргіштің күші мен жиілігінен артык. Сал тітіркендіргішке кушті жауап береді. 5. Козу тез жинақталады. Бұл орталык керексіз рефлекстерді ток татып тастайды. Организмге ете кажеттiлерiн тудырады. Сейтіп, оның организмдi дегенiне, алдына койылған мақсатына жеткізуде манызы зор. Әдетте үстем когу узакка созылмайды, тіршілікке кажет қызметi орындалган сон онын устемдігі жоғалады, билiгi токтайды. Өте туракты устем козу сау адамда кездеспейтін ой пікірлердін пайда болуына екелiп согуы мумкiн. Кері байланыс (афферентация) жолдары. Рефлекс токтаган соң оның нәтижесі кептеген кабылдағыштарды тітіркендіреді. 34. Рефлекторлық теорияның даму кезеңдері (Р. Декарт, И. Прохазка, И.М. Сеченов, И.П. Павлов, П.К. Анохин). Рефлекс-функциялардың ішкі және сыртқы орта жағдайларының өзгеруіне бейімделуінің негізгі механизмі. Уникальность: 92.70% Орталық жүйке жүйесінің негізгі қызметі-рефлекс, яғни ынталандыру әсеріне жауап беру қабілеті. Бұл атауды ғылымға алғаш рет 1664 жылы енгізген француз ғалымы Рене Декарт. Ол бақалармен тәжірибе жасап, денелерінің тітіркенуге қалай жауап беретінін байқады. Ғалымның айтуынша, ағзадағы рефлекторлық жол бүгілген, яғни қозу перифериялық ағзадан (теріден) жүйке орталығына, одан жауапты органға беріледі. Қозудың рефлекс арқылы өтетін жолы чех ғалымы Иржи Прохаска, орыс ғалымы И.М. Сеченов (1861) жасаған Декарттың ілімінің рефлекторлық доғасы деп аталады. Жаңа бағытты көрсететін физиологияның ең күрделі тарауының дамуына жол ашқан Декарттың ілімі үлкен маңызға ие. Бірақ осы ғасырдағы ғылымның төмен деңгейіне байланысты ол рефлекстің физиологиялық механизмін толық түсіндіре алмады. Мидын қакпакшасы ашылып, одан жануардың “жаны” шығып, нерв түтікшесімен бүлшык етке беріледі де рефлекс туады, — деген кате пікірде болған. Декарттың бұл тұжырымдамасы көп жаңартуды қажет етті. Жүйке импульсі рефлекс догасымен бойымен өтетіні дәлелденді. 18 ғ соңында Чех физиологы Иржи Прохаска өзінің рефлекторлық биологиялық тұжырымдамасын енгізді: рефлекторлық реакция сыртқы ынталандыру күшіне байланысты пайда болады. Осы тұжырымдамаға сәйкес дене рефлекстерінің орталығы жұлында, ал жан рефлекстерінің орталығы мида болады. Неміс ғалымдары М. Холл мен И. Мюллер ішкі қабылдағыш нәтижесінде пайда болатын рефлекстер тек қана мидағы орталықтар арқылы жүреді, ал жүлын рефлекстері бүл зандылықка келмейді деп қате сенді Бұл қате пікірді еске түсіре отырып, орыс физиологы и.М. Сеченов (1861) рефлекстің психофизиологиялық тұжырымдамасын тоқтатты. Орталық жүйкенің төменгі бөлімдерінің орталықтарымен бірге туа пайда болатын рефлекстер, ал оның жоғары бөлімдерінін орталықтарының катысуымен туғаннан кейін пайда болатын рефлекстер іске косылады. Соңғы рефлекстер; и. М. Сеченовтың психофизиологиялық рефлекстері. Осылайша, психикалық процестердің негізі рефлекс екендігі ғылыми дәлелденген. Сеченов орталығы мида орналасқан рефлекстер сыртқы әлемнің әсерінен психикалық рефлекстерге, яғни ми тінінде қалатын мәліметтерге әкелетінін дәлелдеді. Бұл идея эксперимент нәтижелерімен негізделуі керек еді. Оған Сеченовтың ғылыми материалдық ресурстары да, зертханалық жабдықтары да жоқ және рефлекстің жүйке механизмін зерттей алмады. Осы жағынан психофизиологиялық тұжырымдаманы толығымен жетілдірген И.П. Павлов. Ол шартты рефлексті ашып, оны жүйке жүйесінің әмбебап формасы және психикалық процестердің материалдық негізі ретінде ғылыми негіздеді П. К. Анохин психофизиологиялық бұзылуларды зерттеді. Қызмет жүйелері деп олардың жұмыс істеуін қамтамасыз ететін әр текті элементтер мен реттеуші механизмдердің жиынтығы түсініледі. жүктеу/скачать 261,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|