1. Физиология пәні, басқа ғылымдармен байланысы, медицинадағы маңызы. Уник 100%
Негізгі алмасу деңгейі белгілі жағдайларға өзгеруі мүмкін. Мысалы
жүктеу/скачать 261,4 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- М.Рубнер (1883)
- 51.Тамақтанудың физиологиялық негіздері. Тамақтану теориялары (теңдестірілген тамақтану теориясы және тиісті тамақтану теориясы).
| Негізгі алмасу деңгейі белгілі жағдайларға өзгеруі мүмкін. Мысалы;
жеткіліксіз немесе артық тамақтанғанда ұзақ уақытқа жұмыстың ауырлауы немесе жеңіл болуы; әр адамда негізгі зат алмасу оның жасына, бойына, салмағына, жынысына байланысты болады Орта есеппен ересектерде негізгі алмасу жылдамдығы тәулігіне 1600-1700 ккал құрайды, ал әйелдерде ол 10-15%-ға төмен, ерте жастағы балаларда ерлерге қарағанда, жылудың бөлінуі өмірдің алғашқы айларында жоғары және 2 айға дейін жетеді. Балалардағы негізгі метаболизмнің жоғары деңгейі протоплазмалық массаның көптігімен, метаболизмнің жоғары белсенділігімен және тіндердің қарқынды өсуімен түсіндіріледі. Жасы ұлғайған сайын жасушалардың белсенділігі жасушалардың белсенділігімен бірге төмендейді, бұл метаболизм деңгейіне әсер етпейді. Әртүрлі жануарларда негізгі алмасу қарқыны 1 кг салмаққа шаққанда әртүрлі болады, сонымен бірге, егер жануар неғүрлым кіші болса, соғұрлым 1кг салмаққа негізгі алмасу жоғары болады. Ал 1м кв ауданға шаққанда бүл шама аздап қана өзгереді. М.Рубнер (1883)-дене беткейінің заңын шығарады. Бұл заң бойынша, зат алмасу қарқыны дене бетінің мөлшеріне пропорционалды. Алайда, бұл заңның салыстырмалы мәні бар, сондықтан ол организм шығаратын энергияны жобалап есептеуге көмектеседі. Адамдарда негізгі алмасудың тәулік бойында өзгеріп тұрады, күндерде, жылдың әр мезгілінде өзгеріп түрады. Негізгі алмасудың маусымдық өзгерулері қозғалыс белсенділігінің өзгеруімен байланысты, организмнің гормональдық іс-әрекетінің тербелістерімен байланысты. 51.Тамақтанудың физиологиялық негіздері. Тамақтану теориялары (теңдестірілген тамақтану теориясы және тиісті тамақтану теориясы). Тамак ішу, ішкен астын ішек-қарында корытылуы, денеге сiнуi аса күрделі үрдістер. Ас адамның арқауы - дейді халық. Ас құрамындағы қоректік заттар (белок, көмірсу, май) адам дене сіндегі тіндердің жаңарып жангырылуын, жасуша түзілуін, адамның өсіп-өнуін, дамуын қамтамасыз ететін курылыс материалдары, тіршілік әрекеттеріне жұмсалатын энергия көзі. Демек коректік заттар дер кез iнде және қажет мөлшерде ұдайы түсіп отыруы шарт. Олай болмаган кунде гомеостаз бузылып, жасушалардың, тіпті букіл организмнің тіршілігіне қауіп төнеді. Адам өзiне кажет коректік заттарды әдетте сырттан алады. Бұл - экзогендік тамактану. Сырттан, коректік заттар келіп түспесе де, адам біразға дейін тіршілік ете береді. Ол өз жасушаларындағы органикалык коректік заттарды пайдаланып, құрамындағы ағзалар, тіндердін калыпты қыз мет етуiн камтамасыз етіп отырады, ягни эндогендік тамактану басталады. Мұндай жагдайда энергия коры бiртiндеп таусылады да адам әлсіреп, түрлі ауруларға шалдығады. Демек, эндогендік тамактану тән тірлігін қамтамасыз ете алмайды. Асқорыту - өте күрделі үрдіс. Ол алдымен физикалык жолмен өнделеді, сонынан химиялык реак шняга түсіп, қорытылып денеге сiнетiн сатыга жетеді. Физикалық өңдеу барысында ас кесектерi усатылып, болшектенедi, сілекей шырынмен шыланып, жұмсарады. Химиялык өндеуге ішек-карын ферменттері катысады. Аскорыту ферменттері сусыз жерде әсер ете алмайтын ашыткы гидролазалар тобына жатады. Бұлардың әсерінен күрделі органи калык коректік заттар ыдырап, кан мен лимфага отетіндей, денедегі жасушалар пайдалана алатындай карапайым қосынды мономерлерге айналады. Су, минерал туздар, ас құрамындағы кейбір қарапайым органикалык заттар ішек-қарында езгерместен тікелей канга сіңеді. Гидралаза ферменттері түзілу ерекшеліктеріне қарай үш топқа бөлінеді. Аутолитикалық, ферменттер тагамдык заттар, мәселен, ана сүті қура мындағы ферменттер, симбионттық гидролазалар – бактериялар мен біржасушалы жәндіктердің қатысуымен гидролиздік үрдістерді іске асыратын, айталық, күйіс қайыратын малда клетчатканы ыдырататын ферменттер. жүктеу/скачать 261,4 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|