46.Аңыздың немесе хикаяның сабақтастығы мен көркемдігі.
Аңыз н/е хикая– өмір материалы, шикізат.Жекелей қарастырар болсақ, Хикая дегеніміз – ел өмірде бар деп сенген неше түрлі жезтырнақ, үббе, албасты, күлдіргіш, жалғыз көзді дәу, шайтан, пері, дию сияқты нәрселері туралы діни-нанымға негізделген әңгімелер.
Аңыз дегеніміз – бір мекеннің, жергілікті жердің, я болмаса бір тайпаның, рудың ауызекі шежіресі.
Олардың көркемділігі мен береріде сонда,ең алдымен,
1.Аңыз н/е хикая мен әңгімедегі баяндалған оқиға шын болып көрінуге тиіс, өйтпегенде ол шығармалардың тыңдаушы үшін құны болмайды.
2.Аңыздық прозада қиял саналы түрде пайдаланылмайды. 3.Баяндаушы аңыздың немесе хикаяның көркемдігін әрлендіріп жатпайды, оның міндеті – қажетті мәліметті, оқиғаны хабарлау. 4.Танымдық қызметі басым ( ғибрат, білім беру).
Сондықтан оны да жинақтаудан,сұрыптаудан өткізіп барып, айтар идеяға сай ұтымды пайдалана білу қажет. Халық қазынасында жалпы адамзаттық идеялар мен адамгершілік мəселелер бой көрсетіп, бүгінгі заманның ділгір мəселелерімен үйлескендіктен, жазушылар да осынау сарқылмас бастауларға бет қою оның сабақтастығы болады.
47. Аңыздың танымдық қызметі басым (ғибрат, білім беру).
Аңызжанры. Қазақ халық ауыз әдебиетінің тарихи негізі бар мол саласы. Онда айтылатын оқиғалардың, кейіпкер аттарының, елді мекен, жер атауларының, мезгіл мөлшерінің деректілігі басым келеді.
Қазақ аңыздарын Қорқыт, Асан Қайғы, Алдар Көсе сияқты тарихи адамдар туралы аңыздар мен күй аңыздары деп екі түрге бөлген. Бұл еңбекте Қорқыт, Асан Қайғы, Алдар Көсе, Жиренше, Күй аңызы деп жеке тарауларға бөліп те талданған.
Аңыздың шындыққа құрыла халыққа ұсынылуы бүгінгі күнге дейін маңызын жоғалтпауы,оның танымдық негізінің мол болуы.
Ең алдымен,адамды адал,ар мен жан қадірін біліп өмір сүруге,ел мен жер үшін қайғы жеп,қамытын киюге,білім мен ғылымның маңызын сол кездің өзінде-ақ бере білген.
48. Мифте аңдар мен құстардың шығу тегін қарастырылуы.
Достарыңызбен бөлісу: |
