Лиро-эпостық жырларда халықтың тұрмыс-салы мен әдет-ғұрпының жырлануы

Лиро-эпостық жырлардың оқиғасы халықтың ертедегі әдет-ғұрпына, үйлену салтына байланысты туған. Онда көбінесе бір-біріне ғашық болған жұбайлар жайы, олардың қуанышы мен арман-мұңы, қайғы-шері суреттелген.

 Лиро-эпостық жырлар халықтың тұрмыс-салты мен әдет-ғұрпымен талай ғасыр бойы бірге жасасып, әртүрлі жағдайларды, таптық, қоғамдық тілектердің ыңғайына қарай өзгеріп отырған. Ұрпақтан ұрпаққа ауызша айтылу түрінде, көптеген өзгерістерге ұшырау арқылы жеткен. Халықтық ортада туған және халықтың көзқарасын, тілегін білдіретін лиро-эпостық жырлардың өздері де таза күйінде халықтық сипатын толығынан сақталған емес.

 Оған себеп: халық шығармаларын жырлаушылар қызғылықты сюжет, бітіспейтін тартыс, кестелі тіл, яғни көркем шығармада болуға тиіс көркемділік құралдарды тиімді пайдаланып, шығарма мазмұнын әсерлі етіп жеткізген тіл шеберлілігінен көреміз. Халықтық сипаты бар деп танылатын лиро-эпос жырларының қайсысынан болса да әр қилы әлеуметтік қайшылықтар мен кемшіліктердің кездесуі осыдан.

 Қазақ ауыз әдебиетінде лиро-эпос жырларының ертеден келе жатқан халықтың тұрмыс-салты мен әдет-ғұрпымен біте қайнасып кеткен бірнеше үлгілері бар. Солардың ішінде бастылары деп “Қозы Көрпеш - Баян сұлу”, “Қыз Жібек”, “Айман - Шолпан” жырларын айтуға болады.

 Бұл жырларда тек ғашықтық, махаббат әңгімелерімен бірге халықтың ертедегі тұрмысы, салты, қоғамдық мәні бар әлеуметтік жайлары айтылады. Жырлардың оқиғасы халықтың тұрмыс, салтынан басталып, ғашықтардың махаббат сезімдеріне ұласады.