Байланысты: 1. Жаһандық перспективадағы білім беру-emirsaba.org
13 Медицина әлеуметтануы-Денсаулық сақтау жүйесін, "ауру" және "денсаулық" әлеуметтік терминдерін, медицина саласындағы адамдардың мінез-құлқын зерттейтін әлеуметтану саласы. Бұл халықтың денсаулыққа, ауруларға, медициналық көмекке, медицинаға және денсаулықты қорғауға құндылық бағдарларын қалыптастырудың заңдылықтары туралы ғылым. Қазіргі медициналық әлеуметтанудың құрылымы медициналық мамандықтардың әлеуметтануы, аурудың әлеуметтануы және науқастың мінез-құлқы, медицина институттары мен денсаулық сақтау ұйымдарының әлеуметтануы сияқты бірнеше бағыттардан тұрады. Әлеуметтанудағы медицина әлеуметтік институт ретінде ерекшеленеді. Әлеуметтік институт ретінде медицинаның құндылықтары (мақсаттары, принциптері, кодекстері), құрылымы, функциялары, оның институтішілік ұйымының нысандары, нышандары, мәртебелері мен рөлдері (дәрігерлер, пациенттер, мемлекет және т. б.), кәсіби стратификация жүйесі және кәсіби білім беру жүйесі бар
Медицина (лат. medicina ARS medicina сөз тіркесінен — "емдеу өнері", "емдеу өнері", және medeor етістігімен бірдей түбірі бар, "емдеу" — ғылыми білім мен практикалық қызмет жүйесі, оның мақсаты денсаулықты нығайту және сақтау, өмірді ұзарту, адам мен жануарлар ауруларының алдын алу және емдеу (ветеринарлық медицина), сондай-ақ Физикалық және психикалық аурулардан зардап шегуді жеңілдету
Қажет болса, әдеттегі медицинаны балама, дәстүрлі медицина сияқты басқа бағыттарға қарсы қою, "медицина" сөзі нақтыланады — жалпы қабылданған, дәлел, ғылым, ресми, кейде шартты медицина (ағылшын тілінен шартты. conventional-қарапайым, дәстүрлі; жалпы қабылданған).
Егер балама медицина әдістері жалпы қабылданған әдістермен бірге қолданылса, онда бұл тәжірибе қосымша медицина деп аталады
Халықаралық перспективадағы денсаулық сақтау
Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымы(ДДСҰ) – 1946 жылы БҰҰ-ның жанынан құрылған халықаралық медициналық мекеме. Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымының жарғысында бекітілген негізгі мақсаты — жер бетіндегі барлық халықтардың денсаулығын жақсартуға қол жеткізу. ДДСҰ-ның жарғысы қабылданған күн (1948, 7 сәуір) Дүниежүзілік денсаулық қорғау күні болып аталады.Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымының жоғары органы — Дүниежүзілік денсаулық сақтау ассамблеясы. Ассамблея Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымының жұмыс бағытын анықтап, Бас директорын (5 жылға) тағайындайды. Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымының орта әкімшілік органы — Хатшылық (штаб пәтері Женева қаласы; Швейцария). Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымына 192 мемлекет мүше (2000). Қазақстан Республикасы Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымына 1992 жылы 19 тамызда мүше болып қабылданды (Еуропа аймақтық ұйымына кіреді). Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымы 6 аймақтық ұйымнан (олардың атқару органдары — аймақтық бюро) тұрады: [Еуропа] (аймақтық бюросы — Копенгаген қаласында, Дания); Африкалық (Браззавиль қаласы; Конго); Жерорта теңізінің шығыс бөлігі (Александрия қаласы, Египет); Оңтүстік-Шығыс Азиялық (Нью-Дели қаласы, Үндістан); Тынық мұхит жағалауының батыс бөлігі (Манила қаласы, Филиппин) және америкалық (Вашингтон қаласы, АҚШ). Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымының жұмысының негізгі бағыттары: жұқпалы және жұқпалы емес аурулармен күрес жүргізу, оған мүше елдердің денсаулық сақтау жүйесі мен қызметін дамыту, маман дәрігерлер дайындау, медицина статистика есеп жүргізу (мысалы, ауру түрлері мен одан қайтыс болу себептерін халықаралық деңгейде саралап жүйелеу, адамдардың денсаулығы туралы мәліметті тарату, т.б.), дәрілік препараттардың дайындалуын жіті қадағалау, медицинаның маңызды мәселелерін шешуде ғылым зерттеулер жүргізуді қолдау, т.б. Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымының сәтті аяқталған халықараралық жобаларына дүние жүзінде безгек және шешек ауруларын жою бағдарламасы жатады. Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымы, сондай-ақ, туберкулезбен, жыныстық қатынас арқылы берілетін аурулармен, паразиттік, жұқпалы және жұқпалы емес аурулармен (мысалы, жүрек-қантамыр, қатерлі ісік, психикалық аурулар, т.б.) күрес жүргізу бағдарламаларын іске асыруда. 1978 жылы Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымы мен БҰҰ-ның балалар қоры (ЮНИСЕФ) ұйымдастырған Алматы халықараралық конференциясында 20 ғасырдағы Денсаулық сақтау ісінің хартиясы аталған “Алматы декларациясы” қабылданды. 1979 жылы Өлкелік патология ғылым-зерттеу институты (қазіргі Гигиена және эпидемиология ғылым-зерттеу ортлық) жанынан Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымымен бірлесіп жұмыс істейтін алғашқы медицина-санитариялық көмек жөніндегі Халықараралық орта ашылды. Дүниежүзілік Денсаулық Сақтау Ұйымы бюджетінің негізін оған мүше елдерден жүйелі түрде жиналатын жарналары құрайды
14.Денсаулық сақтаудың экономикалық және әлеуметтік аспектілері.
Денсаулық сақтау қоғам өмірінің маңызды саласы. Қазақсанның денсаулық сақтау саласы соңғы 20 жылда нарықтық экономиканың жағдайларына да бейімделе бастады. Еліміздің экономикалық дамуындағы жетістіктерімен Қазақсан халқын әлеуметтік дамыту жүйесі де тығыз байланысты.
Денсаулықты қорғау құқығы адам және азаматтың негізгі әлеуметтік құқықтарының бірі болып табылады, өйткені ол оның өмірлік маңызды мүдделерін қамтиды, соның ішінде оның бұл құқығы өмірге деген құқықпен тығыз байланысты. Бұл жерде, денсаулықты қорғау құқықтың табиғи құбылысы деп атап өтуге болады. Сонымен қатар, бұл құқықты жүзеге асыру екіжақты сипатқа да ие. Өйткені ол азаматтың жеке игілігі ғана емес, әлеуметтік мәселені де қамтиды.
Бұл құқықтың әлеуметтік сипаты, қоғам өз азаматтарының денсаулығының жақсы болғаны үшін мүдделі екендігінен көрінеді:
Біріншіден, азаматтардың еңбекке кең көлемді және ұзақ уақыт қабілетті болуына.
Екіншіден, неғұрлым дені сау қоғам мүшелерінің көп болуына (қоғамға қауіпті аурулардың таралмауына және т.б.).
Үшіншіден, ұлттың сау гендік қорын сақтауға.
мемлекет белгі бір деңгейде денсаулық сақтау жүйесін әлеуметтік саясаттың қатысушысы ретінде басқару мен реттеуге қатысады. Соңғы уақытта бұл саладағы басты рөлді сақтандыру мәселесі атқаруда. Соңғы уақытта өркениетті елдердің барлығы дерлік өз азаматтарын медициналық қызметпен қамтамасыз ету мәселесін сақтандыру ұйымдары арқылы шешуде және қазіргі кезде медициналық сақтандырудың әртүрлі жүйелері қалыптасып үлгерді. Кейбір мемлекеттерде медициналық сақтандыру жұмыс орны бойынша жүзеге асырылса, кейбір елдерді жұмыс орны мен сақтандыру бір бірінен толық ажыратылған. Ал кей мемлекеттерде азаматтар медициналық қызметке ақыны елеулі сақтандыру шегерімдері арқылы не үлестік қатысу арқылы өтейді. Мемлекеттердің бірінде медициналық сақтандыруды толықтай мемлекет өз міндетіне алады. Денсаулық сақтау жүйесінің бірінде, тіпті алғашқы медициналық көмек дәрігерін таңдау шектеледі.
15.
Денсаулық сақтау саласын іске асыру барысында денсаулық сақтау саласында нарықтық механизмдер элементтері енгізіліп, заманауи медициналық технологиялар трансферті жүзеге асырылды. 2016-2019 жылдарға арналған «Денсаулық» мемлекеттік бағдарламасы қол жеткізілген нәтижелерді бекітуге және дамытуға, денсаулық сақтау саласындағы мәселелі проблемаларды жаңа сын-тегеуріндерге сәйкес шешуге бағытталған, сондай-ақ ол саланы 2025 жылға дейінгі жоспарлы дамытудың негізіне айналды. Бағдарламаны іске асыру тұрғындарды жаппай қамту, әлеуметтік әділдік, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының саясаты стратегияларының негізгі қағидаттарына сәйкес сапалы медициналық көмекпен қамтамасыз ету қағидаларын сақтаумен әлеуметтік бағдарланған ұлттық денсаулық сақтау жүйесінің тұрақтылығына және жүйелі дамуына ықпал етті.
Әлеуметтік маңызды аурулар — қоғам құрылысына, экономикалық жағдайға байланысты болатын аурулар. Әлеуметтік ауруларға қандай сырқаттар жататынын дәлелдеп айту қиын. Өйткені адамда болатын көптеген басқа аурулар да белгілі дәрежеде тұрмыс жағдайына байланысты. Әлеуметтік аурулар деп мыналарды атап көрсетуге болады: кәсіптік аурулар, өндіріс орнында кездесетін жарақаттану, силикоз, токсикоз, тұрмыс салтына, әдет-ғұрыпқа байланысты таралатын: туберкулез, мешел, мерез, соз және арақ пен апиын салдарынан болатын аурулар. Үстем таптың қанауында жүрген бұқараның тұрмыс жағдайы өте ауыр. Осыған орай, олар Әлеуметтік ауруға жиі ұшырайды.
