39.Ескі қыпшақ жазулы ескерткіштер тілі «Т кестесі» стратегиясы арқылы сипаттаңыз.
Көне қыпшақ тілі туралы ең алғаш мәлемет берген-М.Қашқари. «Диуан лұғат ит-түрк» атты еңбегінде қыпшақ тілінің кейбір грамматикалық,фонетикалық ерекшеліктерін назарға ұсынды.
Қыпшақ тілінің мынадай басты фонетикалық ерекшеліктерін назарға ұсынды:
1.й дыбысының орнына дж (ж) дыбысын қолданады:йанджу емес джанджу
2.д дыбысының орнына т дыбысын қолдану:дәуе емес тәуе,бүгде емес бүкте
3.ш дыбысының орнына с дыбысын айту:талыш,қышыр емес талыс,қысыр
Осы фонетикалық ерекшеліктер қазіргі қазақ тілінің бойында сақталған.Жалпы түркілік қабат түбір және тарихи сөздерден тұрады.
Мәселен,адым-адым
Төрт миң адым йәргә арааб мил теб айтур-Төрт мың адым жерді арабтар мил деп атайды.
Жан-жан.Ким ош тән тәнгежан жанка улашты-Міне,тән тәнге,жан жанға ұласты.
Ескерткіштер тілінде қазақ тілімен толық лексикалық паралель бола алатын етістіктер өте көп.
40.Латын негізді әліпбиге көшу жайлы пікірлер.Кестеге салыңыз.
Халел Досмұхамедұлы
«Қазақ тіліне латын әрібін алу мәселесі» деген мақаласында:Түркі халықтарына араб қаріптерін тастап,латын харіфін алу керек» деген сөзі бар.
Шерубай Құрманбайұлы
Латын әріпіне көшудің қиындықтары болғанымен,латын әрпіне көшу уақыт талабы екенін айта келіп,кейінгі ұрпақ қазіргі 42 әріпке қарағанда 33 таңбадан тұратын латын әліпбиін тез үйреніп алады деген ойды білдіреді.
Шәкір Ыбыраев
Әліпбиді латынға ауыстырғанда мынадай жақсы жағын айтады:
1.Тіз тазалығы
2.Жазғанда қолайлы болады
3.Халықаралық дәрежеге шығуымызға жол ашады.
