Сыртқы ұйқы артериясыa. carotis externa — бас пен мойынның сыртқы бөліктері қанмен қамтамасыз етеді. Сыртқы ұйқы артериясы басталған жерінен жоғары көтеріліп, ішкі жағынан құлақ қасы безін тесіп өтіп, төменгі жақ өсіндісінің мойында өзінің ақырғы тармақтарына бөлінеді. Олар алдыңғы, ортаңғы және артқы топтарға бөлінеді. Алдыңғы топқа жататын артериялар, қамтамасыз ететін ағзалардың дамуы және орналасуына байланысты.
Сыртқы ұйқы артериясы тармақтары: алдыңғы топ тармақтары: Жоғарғы қалқанша артериясы «тіласты тармағы, төс-бұғана,жүзік қалқанша, жоғарғы көмей тармақтары»; Тіл артериясы «тіласты үсті, дорзалді, тіласты, терең артериясы тармақтары»; Бет артериясы «жоғарлаған таңдай артериясы, бадамшалық, бездік, иекасты, төм ж/е жоғ ерін артериясы.»
ортаңғы топ тармақтары:Жоғарланған жұтқыншақ артериясы, Жоғарғы жақ артериясы.
артқы топ тармақтары: Шүйде артериясы, Артқы құлақ артериясы, Төс-бұғана еміздік тәрізді тармақ
12.Жоғарғы жақсүйек артериясы, топографиясы, тармақтары, қанмен қамтамасыз ету аймақтары. Жоғарғы жақ сүйек артериясы a.maxillaris сыртқы ұйқы артериясынан төменгі жақсүйектің буындық өсіндісі мойыны деңгейінде тік бұрыш жасап тармақталады. Артерияның бастапқы бөлімі шықшыт безбен, кейін тамырмен иреленіп горизонталді алдынан төменгі жақ сүйек бұтағымен lig.sphenomandibulare арасына бағытталады. Кейін артерия m.pterygoideus lateralis пен m. temporalis арасында жатып қанат - таңдай шұңқырына жетеді соңғы тармақтарына бөлінеді.
Топографиясы:
Жоғаргы жақсүйек артериясының бастапқы бөлімі шықшыт безбен, кейін тамырмен, иреленіп, горизонталді алдынан төменгі жақсүйектің бұтағы мен lig. sphenomandibulare арасына
Топографиясына байланысты жоғарғы жақсүйек артериясы 3 топқа бөлінеді:
1)Жоғарғы жақ артериясының төменгі жақсүйек бөлігінің тармақтары жатады
«Терең құлақ артериясы, алдыңғы дабыл артериясы, төменгі ұяшықтар артериясы»
2) )Жоғарғы жақ артериясының қанаттық бөлігінің тармақтары жатады.
«Орт мененгиальдық арт, Терең самай арт,шайнау артериясы, артқы жоғарғы ұяшықтар артериясы, ұрт артериясы, қанаттық тармақтар»
)Жоғарғы жақ артериясының қанат-таңдай бөлігі жатады.
«Көз ұяасты артериясы, Төм таңдай артериясы, сына тәрізді таңдай артериясы, беткей самай артериясы»
