14. Әлемдік саясат,сыртқы саясат
Әлемдік саясат деп мемлекеттердің дүниежүзілік дәрежеде жүргізген іс әрекетінің жиынтығын айтады. Ол әлемдік кауымдастықтың өміріне катысты шешімдерді шығару , қабылдау және оларды жүзеге асыруды мемлекеттердiң тубегейлі мүдделеріне сәйкес ұстанымдар мен мақсаттарды камтиды . Сонымен қатар бұл тақырыпта жиі кездесетін , мағына жағынан жақын үш ұғым бар . Олар – сыртқы саясат , халықаралық саясат , халықаралық қатынастар . Сондықтан алдымен соларға түсініктеме беріп алайын. Жалпы Бұл ұғымдар саясаттануда жете зерттелмеген . Бірақ олардын арасында айтарлықтай айырма бар . Әлемдік саясат халықаралық қатынастардың өзегін курайды .Сыртқы саясатқа жеке мемлекеттердiң дүниежүзілік дәрежеде жүргізген іс – әрекеттері жатады . Халықаралық саясатқа мемлекеттiк не топтық мүдделерді жүзеге асыруға бағытталған мемлекеттер , жеке адамдар және т.б. арасындағы қоғамдық қатынастар кіреді . Халықаралық қатынастар деп халықтар , мемлекеттер , мемлекеттік жүйелер арасындағы дүниежүзілік деңгейде жүргізілген саяси , экономикалық , құқықтық , дипломатиялык , әскери , мәдени байланыстар және оларды іске асырушы әлеуметтік , экономикалық , саяси күштер мен ұйымдардың өзара қатынастарынын жиынтығын айтады . Бұл айырмашылыктар , бiрiншiден , халықаралық қатынастарға қатысушылардын , оларды іске асырушылардың ( субъектілердiн ) көбеюіне байланысты . Мысалы , сыртқы саясатты жеке мемлекеттер жүргізеді . Ал халықаралық саясатка мемлекеттік ұйымдармен қатар саяси партиялар мен қозғалыстар , әлеуметтік топтар мен жеке адамдар және т.б. мемлекеттік емес ұйымдар катысуы мүмкін . Екіншіден , халықаралық қатынастарда сыртқы және халықаралық саясаттардын негізгі , түпкі бастамасы . принциптері қаланады . Бұл бағыт бағдарламалар сыртқы және халықаралық саясаттар арқылы нақтыланады және жүзеге асырылады . Қазіргі кезде әлемдік саясатты жүргізуде қоғамдық – саяси ұйымдар мен қозғалыстардың белсенділігі артып келе жатыр дедік . Бірак халықаралық қатынастарда негізгі ролдi мемлекет атқарады . Себебі , ол белгiлi бiр әлеуметтік топтын немесе саяси ұйымнын емес , жалпы қоғамның мүддесін қорғайды . Сондықтан оған басқа елдермен сыртқы саясатты жүргiзгенде келісім – шарттар жасау , соғыс ашу және т.б занды түрде іске асыруға өкілдіктер берiледi .