1 Мәтінді оқып үйренудің көпқырлылығын түсіндіріңіз
Мәтінді оқып үйренудегі прагматикалық талдаудың қарастыратын мәселелерін анықтаңыз
жүктеу/скачать 65,53 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мәтіннің прагматикалық қатынасы мәтіннің өзінен - оның мақсатынан
| 7. Мәтінді оқып үйренудегі прагматикалық талдаудың қарастыратын мәселелерін анықтаңыз.
Грек тілінен прагматос (іскерлік, іс-әрекет) - бұл сөйлеудегі тілдік белгілердің қызметі зерттелетін ғылым саласы (семиотика, лингвистика). Лингвистикалық прагматика тақырыпқа (мәтін авторына), адресатқа (оқырманға) және ең бастысы - олардың қарым-қатынас актісіндегі өзара әрекеттесуіне байланысты мәселелерді қамтиды. Прагматикалық талдау автор мен оқырман арасындағы осы өзара әрекеттерді анықтайды, оқырман мекен-жайының типологиясына назар аудара отырып, мәтіндегі пайдалы ақпараттың өлшемін белгілейді. Прагматикалық талдау дискурс теориясының негізін құрайды. Мәтіннің құрылымын анықтау үшін, ең алдымен, мәтіннің прагматикалық қатынасы мен автордың авто-прагматикалық қатынасы сияқты ұғымдарды нақтылау қажет. Мәтін ажырамас сөйлеу жұмысы ретінде өзіндік білім беру заңдылықтарына ие. Мәтінді құрастыру мәтіннің өзі мен мәтіннің белгілі бір авторының мақсат қоюының әсерінен жүзеге асады. Ол кейде толығымен автордың модальділігімен байланысты, өйткені кез- келген хабарламада тек ақпарат ғана емес, сонымен бірге автордың жеткізілетін ақпаратқа қатынасы да болады. Соңғысы мәтіннің прагматикасын анықтауда ерекше маңызды, өйткені ол мәтіннің интерпретациялық жағымен байланысты. Автор тек мәтіннің өзін құрып қана қоймайды, сонымен қатар мәтінді түсіндіруде оқырманға бағыт береді. Мәтіннің прагматикалық қатынасы мәтіннің өзінен - оның мақсатынан, түрінен, жанрынан туындайды. Мысалы, оқулық жазуды бастаған автор мәтіннің қандай көлемде болатынын, қандай мәселелер мен мәселелерді қамту керектігін, болашақ мәтіннің құрылымы қандай, оқу әдебиеті мен әдістемелік жанрлық ерекшеліктері қандай болатындығын алдын-ала біледі. Мәтінмен жұмыс жасаудың басында оның жалпы мақсаты белгілі - ақпарат беру, оқыту, нұсқау беру және т.б. Сонымен, әр мәтіннің өзіндік прагматикалық қатынасы болады. Ол мәтіннің формасын, материалды таңдауды анықтайды; жалпы стиль және т.б. Алайда автор белгілі бір субъект ретінде осы бағыттағы мәтін құрастырудың жалпы ережелеріне бағына отырып, мәтін құрылымына өзіндік, жеке түзетулер енгізеді, яғни автордың прагматикалық инсталляциясын жүзеге асырады. Сонымен қатар, автор тек жеке қалауына назар аудара отырып, мәтіннің жанрын таңдай алады. Мысалы, М.О.Әуезов монументалды, көлемді романдарды, Б.Майлин - әзіл-сықақ очерктер, әңгімелерді жазды. Автор жанрды таңдап, осы жанрдың параметрлеріне сәйкес мәтін құрастырады, бірақ ол сонымен қатар жанр канондарын бұза алады, тақырыпты ашудағы реттіліктерді бұза алады. Жеке ұстаным, әрине, оқу мәтінінен гөрі көркем мәтінде көбірек көрінеді, ал сілтеме, нұсқаулық және т.с.с. тұтастай алғанда, мәтін қаншалықты стандартты болса, соғұрлым оның белгілері айқынырақ ашылады. жүктеу/скачать 65,53 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|