ОРГАНОЛЕПТИКАЛЫҚ ӨЛШЕУ ӘДІСІ
Бұл адам сезімін пайдалануға негізделген метрологияның әдеттен тыс бағыты. Сенсорлық өлшемдердің екі санаты бар. Мысалы, элементальды әдіс объектінің белгілі бір параметрін оның сипаттамалары мен ықтимал операциялық қасиеттерінің толық бейнесін бермей бағалауға мүмкіндік береді. Екінші санат кешенді тәсіл болып табылады, онда сезімнің көмегімен өлшеу әдісі объектінің әртүрлі параметрлерінің толық бейнесін береді. Кешенді талдау көбінесе сипаттамалардың тұтас тобын есепке алудың тәсілі ретінде ғана емес, белгілі бір мақсаттар үшін ықтимал пайдалану нысанының жалпы жарамдылығын бағалау құралы ретінде пайдалы екенін түсіну маңызды. Органолептикалық әдістерді тәжірибеде қолдануға қатысты олардың көмегі арқылы цилиндр бөліктерінің қыртысының сапасы немесе сапасы бағалануы мүмкін. Осы әдіспен кешенді өлшеу кезінде біліктің радиалды қаптауын білуге болады, ол сол сопылық пен элементтің сыртқы бетінің сипаттамаларын талдаудан кейін анықталады.
Өлшеу қателігі – анықталатын шаманың өлшенген мәнінің нақты өлшемнен айырмашылығы.
Өлшеу кезінде орын алатын қателіктер үш типті болады – жүйелік, кездейсоқ және дөрекі қателер.
Эксперимент барысында құралдардың құрылысында ақаулар болса, өлшеу тәсілі дұрыс таңдалмай немесе формула дұрыс қорытылмаған болса, онда жұмыс нәтижесінде жүйелік қателер орын алады. Жүйелі қателік тұрақты және айнымалы болуы мүмкін. Олардың ерекше белгісі мынада: олар алдын ала болжануы, байқалуы және осының арқасында сәйкес түзетуді енгізу арқылы толығымен жойылуы мүмкін.
Жүйелі қателіктің пайда болу себептері мыналар болып табылады:
нақты өлшеу құралы параметрлерінің сұлбамен көзделген, есептік мәндерден ауытқуы;
механизмде болатын тесіктер есебінен қосымша бұрылысқа әкеліп соғатын, олардың айналу осіне қатысты, өлшеу құралының кейбір тетіктерінің теңгерілмегендігі;
шағын қаттылықтар жағдайларында қосымша жылжуға әкелетін, өлшеу құралы тетіктерінің серпімді деформациясы; −
градуирлеу қателігі немесе шкаланың ығысуы; −
өлшенетін тетіктерді базалауға арналған бағыттаушы құрылғылардың біркелкі емес тозуы;
өлшеу құралы тетіктерінің жұмыстық беттерінің тозуы;
өлшеу құралының жарамсыздықтары.
Достарыңызбен бөлісу: |