1-модуль Өлшемдер жүйесін қамтамасыз етудің Мемлекеттік жүйесінің ғылыми негізін сипаттаңыз
жүктеу/скачать 1,1 Mb.
|
АНЫҚТАЛМАҒАНДЫҚ СЕССИЯ
- Бұл бет үшін навигация:
- 16. Өлшеу нәтижесінің (дәлдігінің) қателігінің бағалау туралы жазыңыз.
- Физикалық шаманың ақиқат мәні
- Физикалық шаманың нақты мәні
- Өлшеу нәтижесінің қателігі
- Қателіктерді бағалау принциптері
| х-жеке мәндер,
-үлгі бойынша орташа арифметикалық. Айта кету керек, мұндай дисперсияны есептеудің кемшілігі бар – ол офсеттік болып шығады, яғни оның математикалық күтуі дисперсияның шынайы мәніне тең емес. Бұл туралы толығырақ мына жерден оқыңыз. Алайда, іріктеу көлемінің ұлғаюымен ол әлі де өзінің теориялық әріптесіне жақындайды, яғни. асимптотикалық түрдемещыспайды. Қарапайым сөзбен айтқанда, дисперсия-ауытқулардың орташа квадраты. Яғни, алдымен орташа мән есептеледі, содан кейін әрбір бастапқы және орташа мән арасындағы айырмашылық алынады, квадратталады, қосылады, содан кейін берілген жиынтықтағы мәндер санына бөлінеді. Жеке мән мен орташа мән арасындағы айырмашылық ауытқу өлшемін көрсетеді. Квадрат барлық ауытқулар тек оң сандарға айналуы үшін және оларды қосу кезінде оң және теріс ауытқулардың өзара жойылуын болдырмау үшін салынған. Содан кейін, ауытқу квадраттарына ие бола отырып, біз тек арифметикалық орташа мәнді есептейміз. Орташа-квадрат-ауытқулар. Ауытқулар квадратталған және орташа болып саналады. 16. Өлшеу нәтижесінің (дәлдігінің) қателігінің бағалау туралы жазыңыз. “Қателік” ұғымы келесі ұғымдарды дәл анықтауды талап етеді: өлшенетін физикалық шаманың ақиқат және нақты мәндері және өлшеу нәтижесі. Физикалық шаманың ақиқат мәні – берілген объектінің қасиетін сандық қатынаста да, сапалы қатынаста да анық көрсететін мән. Бұл мән абсолюттік ақиқат болып табылады, оны сандық мәндер түрінде анықтауға ұмтылады; яғни практикада нақты мәнмен ауыстырылатын, “абстрактілі ұғым”. Физикалық шаманың нақты мәні – эксперимент түрінде анықталатын және ақиқатқа жақын мән. Өлшеулер нәтижесі – өлшеу жолымен табылған шаманың ақиқат мәнінің жуықталған бағасы. Өлшеу нәтижесінің қателігі – бұл X өлшеу нәтижесі және өлшенетін шаманың Q ақиқат (немесе нақты) мәні арасындағы айырым. =X-Q Өлшеу құралының қателігі – өлшеу құралының көрсеткіші және өлшенетін физикалық шаманың ақиқат (нақты) мәні арасындағы айырым. Қателіктерді бағалау принциптері Бағалау өлшеу нәтижесінің дәлдігі туралы объективті деректер алу үшін жүргізіледі. Қателік математикалық модельмен сипатталады. Қателік сипаттамалары нүктелік және интервалдық болып бөлінеді. Нүктелік сипаттамаларға кездейсоқ қателіктің орташа квадрат ауытқуы (ОКА) және жүйелі қателік моделі үшін жоғарыдағы шек; интервалдық қателіктерге – өлшеу нәтижесінің белгісіздік шекаралары жатады. Сенімді ықтималдыққа жауап беретін шекаралар сенімді интервал деп аталады, егер қателік шекарадан тыс шықса, онда шекаралар шекті (сөзсіз) интервалдар деп аталады. Қателіктер бағасын таңдау негізіне бірқатар принциптер салынған: жеке сипаттамалар және қателік параметрлері бағаланады; баға жуықталған түрде, өлшеу мақсатымен келістірілген дәлдікпен анықталады, бұл қателіктердің өлшеу нәтижесінің белгісіздігі аймағын ғана анықтайтынымен себептелген және оларды өте дәл білу талап етілмейді; қателіктер жоғарыдан бағаланады, сондықтан қателікті азайтқаннан, ұлғайтқан жақсы, өйткені бірінші жағдайда өлшемдер сапасы төмендейді, ал екіншіде - барлық өлшеу нәтижелерінің толық құнсыздануы мүмкін. Қателіктерді бағалау өлшеуге дейін (априорлы) және кейін (апостериорлы) жүргізілуі мүмкін. Априорлы бағалау – бұл нақты өлшеу құралдарының көмегімен өлшеудің талап етілетін дәлдігін қамтамасыз ету мүмкіндігін тексеру. Ол мына жағдайларда жүргізіледі: өлшеу құралдарының метрологиялық сипаттамаларын нормалау; өлшеуді орындау әдістемелерін әзірлеу; берілген міндетті шешу үшін өлшеу құралдарын таңдау. Априорлы бағалау қанағаттанарлықсыз болғанда және пайдаланылатын өлшеу құралының жеке қасиеттерін есепке алу талап етілгенде, апостериорлы бағалау жүргізіледі, яғни мұндай бағалау априорлы бағаларды түзету ретінде қарастырылады. жүктеу/скачать 1,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|