1 Павлодар мемлекеттік педагогикалық институтының ғылыми ақпараттық-талдамалы журналы Научный информационно-аналитический журнал Павлодарского государственного
жүктеу/скачать 4,03 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- А.Ж. Асамбаев
- БіЛіМ ЖӘНЕ ғыЛыМ САЛАСыНДАғы ИННОВАЦИОННыЕ ИННОВАЦИяЛыҚ И ИНТЕГрАЦИОННыЕ ПрОЦЕССы ЖӘНЕ ИНТЕГрАЦИяЛыҚ үрДіСТЕр
- Г.Р. Аспанова
164 165 3. Сыныптан тыс экологиялық жүргізілетін жұмыс түрін белгілегенде оқушы инициативасына, ұсынысына, құштарлығы мен құмарлығына сүйенген жөн. Бұл принцип әсіресе қазір ерекше көңіл бөлуді қажет етеді. өйткені қазіргі халық белсенділігін қажетсінетін демократиялық бағыт жас ұрпақтың өсуіне осы талап- ты ерекше қояды. Экологиялық тәрбиенің ұлттық тәрбиемен сабақтастығы экологиялық білім мен тәрбиені бала жанына сіңіруде ауыз-әдебиет үлгілерін пайдаланудың да орны ерекше. Мысалы, «Ер – еліне, гүл – жеріне», «Ер – туған жеріне», «Батыр туса – ел ырысы, жаңбыр жауса – жер ырысы», «Қарағайға қарап тал өсер, қырға қарап бала өсер», «Тау бұлағымен көрікті, бұлақ құрағымен көрікті», «Атаңнан мал қалғанша, тал қалсын», «Дәрі шөптен шығады, дана көптен шығады», «Бір тал кессең, он тал ек», т. б. Мұндағы басты насихаттайтын ұстаным: – Тәрбиенің негізі әдептілік, сондықтан өзінің өмір сүрген ортасында әдептілікті сақтау; – Кемтар, күші аз жандарға қайырымдылық жасап, қол үшін беруге шақыру; – Баланы жасынан еңбексүйгіштікке шақырып, еңбекке баулу; – Әруақытта білімге қызығып, дүниені тануға ұмтылу; – Қоршаған ортаны, табиғат – ананы сыйлау; – Қолыңдағы барды ысырапсыз шашпауға, яғни үнемділікке шақыру; – Елдің қорғаны болып, халқыңа адал қызмет жаса деген сезімді қалыптастыру; Оқушылардың экологиялық білімі мен мәдениетін қалыптастырудың ең тиімді жолы бастауыш сыныптарда оқылатын «Дүниетану» пәнінің сабақтарын жүйелі де, тиімді де өткізу, т. б. [3]. Ырымдар мен нанымдар – оң және теріс бата, жылан арбау, күн жайлату, ауруды емдеу, кәріжілікті іліп қою, отқа май салу, дуалау, бәдік, алғыс-қарғыс, бақсылық және т. б. «Білім негізі бастауышта» дегендей бүгінгі өмірге білімді, мықты, отансүйгіш, салауатты өмір салтын сақтайтын, ұйымшыл, жан-жақты өнерлі, басқа ұлттарға дұрыс көзқараспен қарайтын, халықаралық қатынас тілдерін, басқа да тілдер білетін, басқа да халықтың мәдениетін білетін, өз халқының мәдениетін құрметтейтін, жеке тұлғаны қалыптастыру бастауыштан басталады. Халықтық дәстүрлер, ырым – тыйымдар қазақ халқының рухани мәдениетін қолдауға мүмкіндік береді. Себебі онда балаларды әдемілікке, сұлулыққа, тәрбиелеу ережелері мен нормалары сақталған. Бүгінгі таңда ұлттық сананың рухани мәдениет пен бірлікте дамып, қалыптасуы өзекті мәселеге айналуда. Бұл мәселелердің жүзеге асуы мұғалімдердің білімі мен кәсіби даярлықтарына да байланысты. Мектептердегі тәрбие жұмыстарын талдау негізінде мектеп пен отба- сы сабақтастығы аясында ғана жүргізілген тәрбие жұмыстарының нәтижелі болатындығын айқын аңғардық. Тәжірибе көрсеткендей, бұл бағыттағы жұмыс формаларын сабақта, сабақтан тыс уақыттардағы шығармашылық жұмыстрда пайдалану арқылы ғана тиімді ұйымдастыруға болады. Экологиялық тәрбие берудегі ырым –тыйымдардың тәрбиелік мәні Бүгінгі күнде жас ұрпақтың санасында туған халқына деген құрмет пен мақтаныш сезімін ұялатып, ұлттық рухына сіңіру, сондай-ақ ана тілі мен әдебиетін, тарихы мен өнерін қастерлеп, халықтық салт-дәстүрлерді аялай, ардақтай білуге тәрбиелеу –басты міндеттердің бірі. Табиғатты аялай білуге, қызығушылық пен қабылдауға үйрету материалдың қарапайымнан күрделіге, жеңілден ауырға, жалпыдан жекеге қарай болуын ескер- ту, эстетикалық талғамын жетілдіру және т. б.), бастауыш сыныпта оқытудың дидактикалық принциптері негізіне алынды. Кіші жас балаларына өзінің туған жері мен оның табиғатына деген көзқарастары туралы терең мазмұнды түсінік беріп, қоршаған ортаға деген аялы көзқарасын қалыптастыру мақсатында біз экологиялық тәрбие беру жұмыстарының мазмұнына қазақ фольклоры жанрларын енгіздік. өйткені өз тағдырын табиғатпен тамырластыра білген халық қана табиғатқа және оның жекелеген байлықтарына үнемі мейірімділікпен, жанашырлықпен қарауға ұмтылады. Пән мұғалімдерінің экологиялық жұмыстарды ұйымдастыруы Экологияның өзі мынадай ұғымды береді: экос-қоғам, табиғат; логос-ілім, ал осы ұғым тылсым дүниенің бір үлгісі болып келетін адам баласының жоғарғы са- насынан туған қоғам тазалығы, қоршаған дүние тазалығы адамзат экологиясы деп аталады, яғни адам баласының табиғи қалпында дұрыс дамып жетілуі немесе жа- санды зияндықтардан шылым, ішімдік, нашақорлық, зиянды уландырудан сақтау, яғни балалық экология, адамзат экологиясы. Екінші бөлімі, адамзат баласының дұрыс өсіп жетілуі үшін айналаны қоршаған табиғат және онда өмір сүруші жан-жануарлардың натуралды қозғалыста дами от- ырып, бүкіл адамзатқа тигізетін жағымды әсерлерін сақтау. Міне, осы айтылған проблемалар қоғамды ізгілендіру, табиғат пен адам арасындағы биологиялық байланыстылықты жоғалтып алмай ұстау және қалпына келтіру. Экологиялық терең білімді мектепте дүниетану, география, табиғаттану, биология пәндерінен алу керек. Оқу программасындағы география курсынан: табиғатты қорғау, оны дұрыс пайдалану биосфера, табиғаттың пайдалы қазбалары жөнінде мәліметтерді қарастырады. Осының нәтижесінде географиялық білім арқылы экологиялық тәрбие беру және тәрбиелеу үшін басқа да пәндерді, матери- алдарды қолдану керек. Қоршаған ортаны сақтау жастардың экологиялық тәрбие ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 3, 2012 3, 2012 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА 166 167 алуына байланысты. Экологиялық тәрбие – адамның білімділігінен, ізденушілі- гінен, қоршаған ортаға көзқарасынан қалыптасады. Әрбір адамзат баласының табиғатты қорғау және оған дұрыс көзқарасымен қарау конституцияда белгіленген. Әрбір адамзат баласы өмірді оқып-тани алмайынша болашаққа қадам ба- суы мүмкін емес. Сондықтан да мектеп жасына дейінгі және мектеп қабырғасында оқушыларға экологиялық тәрбие беру – басты міндеттердің бірі. Экологиялық тәрбие берудің өзі баланың табиғатқа, табиғат сұлулығын өзен-көлмен, гүлденген даламен, сайраған құстармен, жеміс-жидектермен, орманмен кездесуі мектептен бұрын басталады. Келешекте жақсы ұстаз болу үшін әр оқушының жүрегіне жол таба білу, оны қызықтыра білу, ойландырып, сөйлете білу біздің міндетіміз деп түсінеміз. Оқушыларға сан алуан әрекет арқылы ақыл-ойды жетілдіру және тұлғаның өзіндік идеясын, көзқарасын, сенімділігін, жауапкершілігін біртіндеп дамыту жолдарын іздестіру, осының бәрі-бүгінгі қажеттілік. Адамзат дамуының осы ғасырда тудырып отырған өзекті мәселелерінің бірі – баланың дұрыс дамып жетілуіне экологиялық ортаның әсері. өйткені адам және табиат бөліп алып қорғауға келмейтін біртұтас натуралдық организм. Осы тұрғыдан алып қарасақ, оның дамуын қамтамасыз ететін биологиялық фактор табиғат немесе экологиялық орта. Келешекте жақсы ұстаз болу үшін әр оқушының жүрегіне жол таба білу, оны қызықтыра білу, ойландырып, сөйлете білу біздің міндетіміз деп түсінеміз. Оқушыларға сан алуан әрекет арқылы ақыл-ойды жетілдіру және тұлғаның өзіндік идеясын, көзқарасын, сенімділігін, жауапкершілігін біртіндеп дамыту жолдарын іздестіру, осының бәрі-бүгінгі қажеттілік. Әдебиет 1. Диваев Ә. Тарту. Құрастырған, алғы сөзін және түсіндірмелерін жазған Ф. Ораза- ева. – Алматы: Ана тілі, 1992. 2. Шілдебаев Ж. Экологиялық білім мен тәрбиенің рөлі // Қазақстан мектебі. – 2004. – № 8. 3. Ахметов Ш. Қазақ балаларын халық дәстүрлері арқылы тәрбиелеу. – Алматы, 1996. ӘОЖ 004.056.55 КРИПТОГРАФИЯ ТАРИХЫНА КөЗҚАРАС А.Ж. Асамбаев В статье приводятся краткие сведения из истории крип- тографии, ее использование в различных областях жизни. Упо- минаются имена известных ученых и деятелей, внесших боль- шой вклад в развитие криптографии. Показано место и значе- ние криптографии в современных условиях. The article provides a summary of the history of cryptography, its use in various fields of life. Mention the names of famous scientists and who have made great contributions to the development of cryptography. The place and importance of cryptography in the modern world. Түрлі шифрлардың саясатта және әскери істе қолдануын қыруар көп тарихи құжаттардан табуға болады. Криптографиялық әдістер Ежелгі Мысырда, Үндістанда, Месопотамияда қолданылатын. Мысалы, Мысыр абыздарының жазбаларында шифрланған жол- дау хатты құрастырудың жүйелері мен тәсілдері туралы мәлімет табуға болады. Ежелгі гректер (көбінесе спарталықтар) соғыс кезінде Сцитал деген шифрлау құрылығыны пайдаланатын (1-сурет). 1-сурет. Сцитал цилиндрi Сцитал – бұл белгілі диаметрі бар цилиндрлық жезл (асатаяқ). Сциталға енсіз папирус (немесе белдік) тілім-тілімі айналым оралатын. Оралған таспаға жезлдің осі бойынша ашық хабар жазылатын. Сосын таспаны тарқатып алып (сонда хабардың әріптері ретсіз жазылған сияқты болады), жолданған адамға жіберетін. Егер папирус жаудың қолына түссе, ол құпиялы хабарды оқи алмайды. Себебі хабарды оқу үшін дәл сондай диаметрі бар Сцитал қажет болатын – оған алынған папирус таспасы қайтадан оралатын, сонда хабардың жолдары беттесіп БіЛіМ ЖӘНЕ ғыЛыМ САЛАСыНДАғы ИННОВАЦИОННыЕ ИННОВАЦИяЛыҚ И ИНТЕГрАЦИОННыЕ ПрОЦЕССы ЖӘНЕ ИНТЕГрАЦИяЛыҚ үрДіСТЕр В НАуКЕ И ОБрАЗОВАНИИ ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 3, 2012 3, 2012 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА 168 169 құпиялы хабар ашылады. Бұл шифрлау әдістің кілті – Сциталаның диаметрі. Де- шифрлау «құрылғыны» Аристотель ойлап тапты деп есептеледі, ол конус тәріздес «найзаны» пайдалануға ұсыныс берді. Ұстап алынған таспаны найзаға орап, оны конустың осі бойынша мағыналы мәтін шыққанша жылжытып отыратын. Ежелгі Грецияда басқа шифрлер де пайдаланатын. Мысалы, «Полибий шаршысы» деп аталатын шифр (2-сурет). Осы шифр бойынша, хабардың әріптері сандарға ауыстырылатын. Бұл сандар – 5х5 шаршыға жазылған әліпби символдарының координаталары. 2-сурет. Полибий шаршысы Араб мемлекеттерінде хабардың шифрлауы әскери мен саяси мақсатпен ғана емес, сауда серіктестерінің арасында да пайдаланатын. Айтпақшы, «шифр» мен «цифр» сөздері араб тілінен келген. VIII–XV ғасырларда криптография мен криптоталдау туралы мәліметтері бар ғылыми жұмыстар пайда болды. Мысалы, көптомды энциклопедияда «Шауба аль-Аша» жиіліктік криптоталдау (яғни ашық және шифрланған хабарда әріптердің кездесу жиілігіне негізделген талдау) тура- лы айтылған. Осы энциклопедияда араб тілі әріптерінің жиілік сипаттамасының кестесі келтірілген. Орта ғасырда криптографиялық әдістер ең алдымен әскери істе, тыңшылықта, дипломатияда пайдаланатын. Дін қызметшілері, ғалымдар және дипломаттар шифрлерді зерттейтін. Криптография туралы алғашқы жұмыстарды XIV–XVI ғасырда Чикко Симоннети (папасының кеңсе қызметкері), Габлиэль де Лавин- да (Клементий XII папаның хатшысы), Леон Баттиста Альберти (атақты итальян архитекторы және философы), Германияда өмір сүрген аббат Иоганнес Трите- мий жазды. Леон Альберти полиалфавиттi шифрды бірінші ұсынды деп санала- ды. Және де ол бірінші автоматты машинаны (шифрлайтын диск) ойлап тапты деп есептеледі. XVII–XVIII ғасырда Еуропаның мемлекеттерінде арнайы шифрлау қызмет- терi пайда болды. Ресейде криптографиялық қызмет 1549 жылдан басталады, сон- да ашылған «елші бұйрықтың» құрамына «цифрлық» бөлімше кіретін. Петр I за- манында криптографиялық қызмет «Елші кеңсеге» қайта құрылды. Криптографиямен көп саясатшылар мен ғалымдар айналысатын. Солардың ішінде Пифагор, Аристотель, Платон, Галилей, Д. Порта, Д. Кардано, Л. да Винчи, Ф. Виет, Д. Валлис, Б. Паскаль, И. Ньютон, Ф. Бекон, Х. Гольбах, Ф. Эпинус, Л. Эй- лер, П. Ф. Шиллинг, Ч. Беббидж және басқалар. Криптографияның дамуына ғылым мен техниканың жетістіктері үлкен әсер етеді. Мысалы, XIX ғасырдың ортасында телеграфты ойлап тапқаннан кейін оны қолданатын бірнеше дипломатиялық және сауда шифрлері пайда бол- ды. XIX ғасырдың аяғында механикалық Т. Джефферсон мен Ч. Уитстонның шифрлаторлары пайда болды. XX ғасырда ақпаратты үлкен қашықтыққа үлкен жылдамдықпен беруге жаңа мүмкіндіктер пайда болды. Алдымен криптография электрмеханикалық болып, сосын электронға ауысты. XX ғасырдың 20-ші жыл- дары шифрлау процесін автоматтандыру үшін көп механикалық құрылғылар пай- да болды. Сол қатарда роторлы шифрлау машиналар кең қолданылатын (3-сурет). Оларда символдарды ауыстыру үшін механикалық дөңгелектер – роторлар пайда- лынатын. XX ғасырдың ортасында криптографиялық алгоритмдерді кәсіби матема- тиктер мен информатика мамандары жасайтын болды. Криптографияның да- муына елеулі әсер етті американ инженер-математик К. Шеннонның жұмысы «Құпиялы жүйелерде байланыс теориясы» («Теория связи в секретных системах»), онда шифрлердің «ашылмайтын» шарттары тұжырымдалып математикалық дәлелденді. 3-сурет. Шифрлау машинасының роторы XX ғасырдың 50-ші жылдарынан криптографияда электронды есептеуіш техника пайдаланады. Блокты деп аталатын шифрлар жасалына басталды, олар ақпаратты бүтін фрагмент немесе блок бойынша өңдеуге мүмкіндік береді. ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 3, 2012 3, 2012 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА 170 171 Криптографиялық бағдарламалық және аппараттық құралдар азаматтық мақсат үшін пайдалана басталды, мысалы, ақпаратты беру сауда жүйелерде. Ежелгі заманда шифрланған хабармен алмасу процесіне тек екі жақ ғана қатысатын, сондықтан шифрлау кілті осы екеуіне ғана керек болатын. Қазіргі ақпараттық жүйелерде ақпаратты беру процесіне көп абоненттер қатысады, оларға әрине шифрлау кілттерді алу үшін сенімді және ыңғайлы арналар қажет. Кілттерді үлестіру проблемасы XX ғасырда шешілді. Ол үшін жаңа шифрлау принципі ойлап табылды – ассиметриялық шифрлау немесе ашық кілті бар шифрлау (XX ғасырдың 70-ші жылдары). Осы шифрлау әдісті ойлап тапқандар У. Диффи мен М. Хеллман. Ассиметрия- лық шифрлау алгоритмде арнайы математикалық функциялар пайдалынады – бір жақты функциялар. Ассиметриялық криптожүйелердің ашылуы криптографияның қолдау саласын одан әрі кеңейтті. Ашық кілті бар шифрлау цифрлық қолды құрастырудың және нақтылықты тексерудің негізінде жатыр. Басқа сөзбен айтқанда, банк пластикалық карталардың жұмыс принципі, «электронды» ақша және басқа жаңа технологиялардың негізінде жатыр. УДК 372.363 ГЕНДЕРНАЯ СОЦИАЛИЗАЦИЯ ДЕТЕЙ ДОШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА ПОСРЕДСТВОМ ИГРОВОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ Г.Р. Аспанова Мақалада мектепке дейінгі баланың өзіндік санасы, күрделі проблемалары, жеке тұлға ретінде қалыптасу саты- лары туралы жазылған. Баланың алғашқы ойы, сана-сезімі, өз «менінің» көптеген бейнесі, болашақтағы өзіндік пікірі, «Мен» жөнінде не ойлайды деген әрекеттер, таным жөнінде ереже- лерге анықтама берілген. Сонымен қатар, мақалада ойын іс-әрекетінің ерекшелік- тері, ойын түрлері туралы зерттеушілердің еңбегіне тоқталған. Бала қабілетін дамытудағы ойынның ерекшеліктері жайлы төмендегідей анықтамалар берілген: 1) балаланың танымдық қабілетін дамыту (Д.Б. Элько- нин); 2) ой, сана – сезімін дамыту (Л.С. Выготский, В.В. Давыдов, А.В. Запорожец, С.Л. Рубинштейн); 3) адамдармен қарым-қатыныс, бала бойына адамгершілік қасиетті дамытудың жолдарын түсіндірген. Автор баланың дамуына қоршаған ортаның ерекше әсерін және тәрбие жолдары- ның шарттарымен бағдарламасы туралы сөз қозғаған. Сонымен қатар, мақалада ұл бала мен қыз баланың ойын әрекетінің түрлері анықталған. Автор ойынның шарттары мен өткізу жолдарына тоқталған. Мектепке дейінгі жастағы баланы ойнатудағы тәрбиеші мен ата-ананың іс- әрекеті туралы сөз қозғайды. Сонымен қатар, мақалада мектепке дейінгі әр балаға өзіндік ерекшелігі бар, жеке тұлға ретінде қарап, олардың дұрыс қалыптасуына педагогтың ықпалы ерекше екенін түсіндіреді. The problem of socialization of children of preschool age is examined in this article, because exactly this age-related period is the initial stage of socialization of personality. First- ever category in that a child comprehends the «Я» is gender belonging. Determinations are given to the concepts «socialization», «гендер», «gender socialization». Because in a preschool period the leading type of activity is a game, in the article the special attention is spared her. In article developing functions of game are defined: 1) development motivatsionno – the potrebnostny sphere of the child (Must be Elkonin); 2) development of imagination, figurative thinking (H.P. Vygotsky, V.V. Davidov, A.V. Za- porozhets, S.L. Rubenstein); 3) morally moral development of the child, mastering by norms and rules of relationship between people (R.I. Zhukovskaya, of Century Mendzheritsky, P.A. Markova). An author brings position over that social influence is the necessary condition of realization of the innate programs in the same measure, in what the innate programs are the necessary point of appendix of social influence. The features of playing activity of boys and girls are certain in the article. Genesis of playing activity is presented in foreshortening of гендера child. The author of article stops on the terms of carrying out childish sports. A serious lack of game activity is repetition of the same game actions. The role of tutors and parents in game activity of children of preschool age is defined. In article that considering pedagogical influence in gender socialization of children of preschool age also is noted, it is worth to remember and about specific features of each child which will depend on those examples of behavior of women and men which the child constantly faces in a family. В контексте переживаемого современным обществом демографического кри- зиса и общемировой тенденции признания нетрадиционных ориентаций в послед- нее время огромное значение приобретает проблема гендерной социализации. И.Е. Алешина и А.С. Волович выделяют следующие аспекты этой проблемы: ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 3, 2012 3, 2012 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА 172 173 – феминизация воспитания (дома и в детском саду воспитанием детей зани- маются женщины); – феминные базовые ориентации ребенка (зависимость, подчиненное поло- жение, пассивность) [1]. Как известно, все важнейшие качества личности, задатки и способности фор- мируются в дошкольном возрасте, поэтому именно в этот период необходимо уде- лять серьезное внимание верному протеканию процесса гендерной социализации. Л.С. Выготский, А.В. Запорожец, Г.Г. Кравцов и др. считали дошкольный возраст начальным этапом социализации личности, становления основ самосознания и творческой индивидуальности. И.С. Кон считал: «Все или почти все онтогенетические характеристики лич- ности являются не просто возрастными, а половозрастными, а самая первая кате- гория, в которой ребенок осмысливает свое «Я» – это гендерно-ролевая принад- лежность» [2]. Понятие гендерной социализации раскрывается как «процесс усвоения инди- видом культурной системы гендера того общества, в котором он живет, своеобраз- ное общественное конструирование различий между полами». Посредством ген- дерной социализации человек обучается моделям поведения в обществе, соответ- ствующим понятиям «мужское и женское». По утверждению Л.С. Выготского, для нормального развития психики ребен- ка необходима нормальная организация его жизни и деятельности; расхождение этих двух планов развития – биологического и социального – лежит в основе де- фектного развития психики. Таким образом, в настоящее время все более акту- альным становится положение о том, что средовые влияния являются необходи- мым условием реализации врожденных программ в такой же мере, в какой врож- денные программы являются необходимой точкой приложения средовых влияний (В.Е. Каган). В этом возрасте у детей происходит формирование отношений между маль- чиком и девочкой. Дети способны распределять роли в играх по половому принци- пу (исключения допускаются в том случае, когда не хватает мальчиков для «муж- ских» или девочек для «женских», это случается и тогда, когда девочки или маль- чики, играя в одиночку, вынуждены сами выполнять обе роли). Имитируют в игро- вой деятельности женские и профессиональные мужские качества и умения. Игры девочек происходят в ограниченном пространстве, мальчики осваивают всю близ- лежащую территорию – и горизонтальную, и вертикальную. Начинают интере- соваться вопросами об устройстве и работе организма. К пяти годам выражен- ный интерес к анатомическим различиям полов исчезает. Начинают понимать, что когда-то они были другими-маленькими и скоро снова изменятся, вырастут и ста- нут большими, а затем и взрослыми, т.е. начинается процесс личностного време- ни. Появляются вопросы о детстве родителей. К 5–6 годам дети твердо знают свою половую принадлежность и осознают ее необратимость и неизменность. Начина- ется этап ролевых игр. Дети играют в то, что они увидели, при этом подражают отношениям родителей. Могут появиться увлечения, пылкая влюбленность, при- чем предметом любви может любой взрослый человек из окружения ребенка. На- чинается разделение детей в общении: мальчики дружат только с мальчиками, де- вочки – только с девочками. Мальчики активно (подсознательно) ищут пример для подражания [3]. Так как игра является наиболее доступным способом переработки и выраже- ния впечатлений и эмоций, полученных из окружающего мира, особое значение в развитии дошкольника принадлежит игровой деятельности. В дошкольном возрасте игра является основным видом детской деятельно- сти, именно в игре происходит усвоение детьми гендерного поведения, поэтому подбору материалов и оборудования для игровой деятельности девочек и мальчи- ков многими авторами уделяется особое внимание. В отечественной педагогике и психологии четко определены развивающие функции игры: 1) развитие мотивационно-потребностной сферы ребёнка (Д.Б. Эльконин); 2) развитие воображения, образного мышления (Л.С. Выготский, В.В. Давы- дов, А.В. Запорожец, С.Л. Рубинштейн); 3) морально-нравственное развитие ребёнка, овладение нормами и правилами взаимоотношений между людьми (Р.И. Жуковская, Д.В. Менджерицкая, П.А. Мар- кова). При проведении работы по воспитанию и социализации детей с учётом их гендерных особенностей предлагают обратить внимание на следующее: 1) на привлекательность игрового материала и ролевой атрибутики с целью привлечения детей к отражению в игре социально одобряемых образов женского и мужского поведения; 2) на достаточность и полноту материала для игр, в процессе которых девоч- ки воспроизводят модель социального поведения женщины – матери; 3) на наличие атрибутики и маркеров игрового пространства для игр – «путе- шествий», в которых для мальчиков представляется возможность проиграть муж- скую модель поведения; 4) процесс одевания и раздевания кукол и мягких игрушек дети отождест- вляют с процедурой, с которой они постоянно сталкиваются в собственной жиз- ни, что способствует осознанию ими человеческого смысла этого действия, и если вначале ребёнок просто воспроизводит в игре действия взрослых, то постепенно он начинает обозначать и называть свою роль: «Я – мама. Я – папа». ҚАЗАҚСТАН ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ХАБАРШЫСЫ 3, 2012 3, 2012 ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ВЕСТНИК КАЗАХСТАНА жүктеу/скачать 4,03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|