1.Компанияны бағалауда салыстырмалы (нарықтық) тәсілге талдау әдісі негізінде ақпарат берініз.
Көпшілікке сатылатын компанияның нарықтық құнын анықтау оның акция бағасын оның орналастырылған акцияларына көбейту арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл жеткілікті оңай. Бірақ жеке компаниялар үшін бұл процесс қарапайым немесе ашық емес. Жеке компаниялар өздерінің қаржылық жағдайлары туралы көпшілік алдында есеп бермейді және биржада акциялар жоқ болғандықтан, компанияның құнын анықтау қиынға соғады. Жеке компаниялар туралы және оларды бағалаудың кейбір тәсілдері туралы көбірек білу үшін оқуды жалғастырыңыз.
Негізгі өнімдер
Мемлекеттік компаниялардың құнын анықтау қаржылық жағдайын көпшілікке ұсынбайтын жеке компанияларға қарағанда әлдеқайда оңай.
Сіз ұқсас мемлекеттік компанияларды іздеуді қамтитын салыстырмалы компаниялық талдау тәсілін қолдана аласыз.
Жеке компанияның жақын бәсекелестерінің қорытындыларын пайдалана отырып, сіз оның құндылығын EBIDTA немесе кәсіпорынның бірнеше еселік мәндерін қолдану арқылы анықтай аласыз.
Ақша ағынының дисконтталған әдісі мақсатты фирманың кірістерінің өсуін ұқсас компаниялардың кірістерінің өсу қарқынын орташаландыру арқылы бағалауды қажет етеді.
Барлық есептеулер болжам мен бағалауға негізделген және дәл болмауы мүмкін.
Неліктен жеке компанияларды бағалайды?
Бағалау компаниялардың өздері үшін, сонымен қатар инвесторлар үшін бизнестің маңызды бөлігі болып табылады. Компаниялар үшін бағалау олардың прогресі мен жетістігін өлшеуге және басқалармен салыстырғанда нарықтағы өз нәтижелерін бақылауға көмектеседі. Инвесторлар ықтимал инвестициялардың құнын анықтауға көмектесу үшін бағалауды қолдана алады. Олар мұны компания жариялаған мәліметтер мен ақпараттарды қолдану арқылы жасай алады. Бағалау кім үшін болғанына қарамастан, ол компанияның құндылығын сипаттайды.
Жоғарыда айтқанымыздай, ашық компанияның құнын анықтау жеке компаниялармен салыстырғанда қарапайым. Бұған ашық компаниялар ұсынған мәліметтер мен ақпараттардың көптігі себеп.
Жеке меншік және мемлекеттік меншік
Жеке меншік саудадағы компаниялардың ең айқын айырмашылығы – мемлекеттік фирмалар алғашқы орналастыру (IPO) кезінде фирма меншігінің кем дегенде бір бөлігін сатқан. IPO сыртқы акционерлерге компаниядағы үлесті немесе меншікті капиталды акция түрінде сатып алуға мүмкіндік береді. Компания IPO-ны өткізгеннен кейін акциялар екінші нарықта жалпы инвесторлар пулына сатылады.
Ал жеке компанияларға меншік құқығы бірнеше таңдаулы акционерлердің қолында қалады. Меншік иелерінің тізіміне әдетте компаниялардың құрылтайшылары, отбасылық бизнес жағдайындағы отбасы мүшелері, періште инвесторлары немесе венчурлық капиталистер сияқты алғашқы инвесторлар кіреді. Жеке компанияларда мемлекеттік компаниялардың бухгалтерлік есеп стандарттарына қойылатын талаптары жоқ. Бұл компанияның ашық болғанына қарағанда есеп беруді жеңілдетеді.
2.«Кәсіпорынның қаржылық жағдайын бағалау» тақырыпқа эссе жазу (50 сөз)
Нарықтық қатынастары жағдайында кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдаудың маңызы өте зор. Бұл кәсіпорындардың тәуелсіздікке не болуымен, сондай-ақ олардың меншік иелері, жұмысшылар, коммерциялық серіктестер және де басқа контрагенттер алдында өзінің өндірістік-кәсіпкерлік қызметінің нәтижелері үшін толық жауапкершілікте болуымен байланысты.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын ұйымдастырған кезде немесе өндіріп отырған өнімнің өзіндік құнын есептеудегі негізгі шығындарға мыналар жатады:
Бастапқы мағлұматтар ретінде берілген детальдің, тораптың құрастыру бірлігінің негізгі технологиялық процестері, ондағы қолданылған операциялардың уақытының қажет екендігі болып табылады. Осы мәліметтер бойынша детальді өндіріп шығару үшін қандай жұмыстар атқарылатынын талдап шығу керек: біріншіден- өнімді өндіріп шығару үшін қандай жабдықтар, станоктар, аспаптар қажет екенін есептеу керек.
Екіншіден – жабдықтардың саны бойынша цех әлде учаске болатынын белгілеу керек, кейін қажетті кескіш аспаптарды, тетіктерді бақылау аспаптарын, жетектерді бақылау аспаптарын, тағы басқа құралдардың көлемдерін есептеу кетек.
Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау жөніндеі сұрақтарды қарастырмас бұрын, «қаржылық жағдай» дегеніміз немесе «қаржылық жай-күй» дегеніміз не, соны анықтап алған жөн. Соңғы жылдары шығарылған арнайы әдебиеттерде бұл ұғым әр түрлі түсіндіріледі. Профессор А.Д. Шеремет «Кәсіпорынның қаржы (активтер) жағдайы қаржыны тарату, пайдалану және оны қалыптастыру көздерімен (меншіктік капитал және міндеттемелер, яғни пассивтер) сипатталады» деп жазған.
Профессор Н.АРусак бұл ұғымды былайша анықтайды: «Кәсіпорынның қаржылық жағдайы қаржы ресурстарын жасау, тарату және пайдаланумен сипатталады. Кәсіпорынның қаржылық жағдайы кәсіпорынның қалыпты өндірістік, коммерциялық және басқа қызмет түрлері үшін қажетті қаржы ресурстармен қамтамасыз, етілуімен және оларды мақсатқа сай, тиімді тарату және пайдаланумен, сондай-ақ басқа шаруашылық субъектілерімен қаржылық қарым-қатынас болу, төлеу қабілеттілігі және қаржылық тұрақтылықпен сипатталады. Кәсіпорынның уақтылы төлеу мүмкіндігі оның қаржылық жағдайының жақсылығын көрсетеді».
20
20
3
Ситуациялық ситуция:
Мынадай сипаттамаларға ие кеңсе ғимаратының (ОВС) қалдық алмастыру мәнін анықтау: ғимараттың ауданы - 2000 ш.м.; ғимарат осыдан 12 жыл бұрын салынған және жалпы қызмет ету мерзімі 60 жылды құрайды. Құрылыс ұйымдарының нормативтік практикасынан дәл сол жаңа ғимараттың құрылысына жұмсалатын үлестік шығындар 350 доллар/шаршы метрді құрайды.
Шешуі: Ұқсас жаңа ғимараттың құрылысына есептелген шығындар (қалпына келтіру құны):
350 дол./ ш. м. х 2000 ш. м = 700000 дол.
Қалдық қалпына келтіру құны ғимараттың тозу өлшемімен анықталады (ғимараттың жалпы өмірлік циклінің қалған бөлігі). Ғимараттың Қалдық қалпына келтіру құнының тозуының сызықтық сипаттамасына жол берген кезде мынадай арақатынастардың көмегімен есептеледі:
Қалдық қалпына келтіру құны = 700000 x [(60 - 12) / 60] = 560000 дол.
Жауап: ғимараттың Қалдық қалпына келтіру құны 560 000 АҚШ долларын құрайды.
45
БББ жетекшісі _________ Г.Тулешова
8Пәні: Бизнесті бағалау
Оқытушы: Турысбекова Р.К
