Орналасуы: Жамбас қуысының мүйісі(promontorim) мен тік ішектің артқы өтісінің (anus) аралығында.
Топографиясы: Кіші жамбас қуысында, сегізкөз бен құйымшақ аралығында. Алдыңғы беті әйелдерде жатыр(uretus) және қынаппен (vagina) , ерлерде несепқуықпен , қуықасты безден шектеседі. Артқы беті сегізкөздің алдыңғы бетімен шектеседы.
Иілімдері. Кіші жамбастың қуысына өткеннен кейін:
-flexura sacralis, сегізкөз иілімі – жоғары сегізкөз сүйегіне қарай бағытталған;
-flexura perinealis, шат иілімі – төмен алдына қарай иілген;
Орналасуына қарай: -pars pelvina ,жоғарғы кіші жамбас қуысы;
-pars parinealis, төменгі кіші шат;
Ampulla recri -8-16 cм кеңейген шат бөліктің өту жолы.
Төмен бағытталған тік ішек anus-пен аяқталады.
Тік ішектің ұзындықтары(бөлім бойынша): -Жалпы ұзындығы – 13-16 см
-Жамбас қуысында – 2,5-3 см
-Шат маңы – 10-13 см
Практикалық хирургияда мынадай 5 бөлікке бөлінеді:
Сигма-тік ішектік немесе ампулалық
Жоғарғы ампулалық
Орт. Ампулалық
Төменгы ампулалық
Шатаралық
Қабырғалары:
Жалпы ас қорыту жүйесіндегі барлық ағзалар қабырғалары секілді , 4 қабырғалық құрылымы бар, қабырғалары біркелкі орналасқан:
1. tunica mucora – шырышты қабық – без, лимфа тамырлары көп, жылтыр бүрсіз;
2. tela submucora – шырышасты қабық – лимфа мен нерв талшықтары бар дәнекер тіні бар. Бұл қабаттың бетінде көлденең, бойлық қатпарлар бар:
*plicae longitudinales – тік ішектің бойлық қатпары- нәжістің еркін өтуін қамтамасыз етеді. Тұрақты , тұрақсыз қатпарлары бар.Canales anales – та 8-10 қатпары болады.
*plicae transversales recti – тік ішектің көлденең қатпары- нәжістің өтуін жеңілдетеді. Тік ішектің өту жолының 1/3 уштен бир бөлігін құрайды.
Vavulae venalis – артқы өтіс жапқыштары. Sinus anales –қойнаудың төменгі бөлігінде орналасқан.
Plexus haemmorhoidalis – valvulae anales-тің терең қабатындағы гемморойдалық веналық өрімдер. Қабынуы – геморройға әкеледі.
