Берілген мәтіннің мақсатын анықтаңыз

E. жаратылыстану ғылымы туралы түсінік 
10. Қазақ халқының өмір салтына көрік беретін дәстүр – тұсау кесу. Бала жүре бастаған 
кезде кішігірім той жасап, тұсауын кеседі. Ол үшін арнайы ала жіп дайындалады. Бұл 
«біреудің ала жібін аттамасын» деген ұғымнан шыққан. Сол жіппен баланың аяғын 
кәдімгідей тұсап, оны аяғын жылдам басатын әйелге кестіреді. Тұсау кесілген баланы 
қолынан ұстап тез жүгіртеді, шашу шашады. 
Берілген мәтінге сәйкес тақырыпты таңдаңыз 
A. Той 
B. Өмір салты 
C. Дәстүр 
D. Тұсау кесу 
E. Шашу 
11. Қазақ халқының өмір салтына көрік беретін дәстүр – тұсау кесу. Бала жүре бастаған 
кезде кішігірім той жасап, тұсауын кеседі. Ол үшін арнайы ала жіп дайындалады. Бұл 
«біреудің ала жібін аттамасын» деген ұғымнан шыққан. Сол жіппен баланың аяғын 
кәдімгідей тұсап, оны аяғын жылдам басатын әйелге кестіреді. Тұсау кесілген баланы 
қолынан ұстап тез жүгіртеді, шашу шашады. 
Мәтіннің мақсатын анықтаңыз 
A. салыстыру 
B. ақпарат беру 
C. талдау 
D. зерттеу 
E. пікір білдіру 
12. Қазақ халқының өмір салтына көрік беретін дәстүр – тұсау кесу. Бала жүре бастаған 
кезде кішігірім той жасап, тұсауын кеседі. Ол үшін арнайы ала жіп дайындалады. Бұл 
«біреудің ала жібін аттамасын» деген ұғымнан шыққан. Сол жіппен баланың аяғын 
кәдімгідей тұсап, оны аяғын жылдам басатын әйелге кестіреді. Тұсау кесілген баланы 
қолынан ұстап тез жүгіртеді, шашу шашады. 
«Тұсау» сөзіне мағынасы жақын сөзді табыңыз 
A. байлау 
B. тағу 
C. кесу 
D. шешу 
E. орау 
13. Келесі тапсырмалар төммендегі мәтін бойынша 
Болаттың құрылымын жақсарту үшін оны термиялық өңдеуден өткізеді; термиялық 
өңдеудің маңызды әдісі – болатты суару және жасыту. Болаты суарғанда 760-900 ӘС-ға 
дейін қыздырып, бірден суға малып суытады, мұның нәтижесінде болат қатты және берік 
болады, бірақ морт сынғыш келеді. Суарған болатты қайта қыздырып, біртіндеп суытқанда 
болат босап, жұмсап, жасиды. Болаттан жасалған кейбір заттардың сырты қатты, іші 
жұмсақ болуы керек кездері де болады. Міне, осындайда металдың сыртықы бетінің 
химиялық құрамын өзгертетін мынадай бірнеше әдістер бар: цементтеу – жұмсақ болаттан 

жасалған заттың сыртқы бетіне көміртек сіңдіреді; азоттау – болаттан жасалған затты 
аммиак ішінде 500-600 ӘС-та 20 мин. ұстайды; циандау – заттың бетін көміртек әрі азотпен 
байытады; осы сияқты жылу арқылы силицийлеу, алюминийлеу, хромдау әдістері бар. 
Пайдалану ретіне қарай Болат мынандай негізгі топтарға бөлінеді: құрылымдық болат, 
аспаптық болат және айрықша химиялық-физикалық қасиеттері бар болат 
(қышқылға төзімді болат, тот баспайтын болат, ыстыққа төзімді болат, электр тех. болат. 
т.б). 
Мәтінде берілген ойды әрі қарай жалғастырыңыз Болатты суару мен жасыту ..... 
A. оны пайдалану үшін қажет 
B. жұмыс үшін қажет 
C. жинау үшін қажет 
D. құрылымын жақсарту үшін қажет 
E. оны сындыру үшін қажет 
14. Келесі тапсырмалар төммендегі мәтін бойынша 
Болаттың құрылымын жақсарту үшін оны термиялық өңдеуден өткізеді; термиялық 
өңдеудің маңызды әдісі – болатты суару және жасыту. Болаты суарғанда 760-900 ӘС-ға 
дейін қыздырып, бірден суға малып суытады, мұның нәтижесінде болат қатты және берік 
болады, бірақ морт сынғыш келеді. Суарған болатты қайта қыздырып, біртіндеп суытқанда 
болат босап, жұмсап, жасиды. Болаттан жасалған кейбір заттардың сырты қатты, іші 
жұмсақ болуы керек кездері де болады. Міне, осындайда металдың сыртықы бетінің 
химиялық құрамын өзгертетін мынадай бірнеше әдістер бар: цементтеу – жұмсақ болаттан 
жасалған заттың сыртқы бетіне көміртек сіңдіреді; азоттау – болаттан жасалған затты 
аммиак ішінде 500-600 ӘС-та 20 мин. ұстайды; циандау – заттың бетін көміртек әрі азотпен 
байытады; осы сияқты жылу арқылы силицийлеу, алюминийлеу, хромдау әдістері бар. 
Пайдалану ретіне қарай Болат мынандай негізгі топтарға бөлінеді: құрылымдық болат, 
аспаптық болат және айрықша химиялық-физикалық қасиеттері бар болат (қышқылға 
төзімді болат, тот баспайтын болат, ыстыққа төзімді болат, электр тех. болат. т.б). 

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: