1. Сөз өнерінің табиғаты
жүктеу/скачать 129,39 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 8. Буын
- Он бір буынды өлең. Сегіз буынды өлең. Жеті буынды өлең. Алты буынды өлең.
- 10. Әдеби теориялық ұғымдар: Троп немес құбылту түрлері 11. Сөздікпен жұмыс. 12. Өлеңнің тәрбиелік мәні
- – Готхольд Лессинг
- Йоганн Гердердің
- Георг Вильгельм Фридрих
| Үш бунақты тармақ.
/Атадан/ /Біржан сал боп/ /тудым артық./ /Ұраным/ /Ер Қарқабат,/ /Алтай Қапрнық,/ /Аққумен/ /аспандағы/ /ән қосамын,/ /Шығарсам/ /ащы күйді/ /түптен тартып./ (Біржан сал.) Жұрттың қара өлең деп айтатын өлеңдерінің бәрі де үш бунақты өлеңге жатады. Бірақ өлеңнің бәрі бұлай бола бермейді. Кейде өлең шумағының бір тармағында бунақ үшеу болса, екінші тармағында екеу не біреу болып, аралас келетін де өлеңдер болады. Мұндай өлеңдер ескі ауыз әдебиетінде, осы күнгі полэзиямызда да кездеседі. Бұлар бұрынғы өлеңдерде, көбіне әнге салынып айтылатын өлеңдерде табылады. /Біз отанның/ /ұланы,/ /Бейбітшілік/ /сақтаған/ /Тап қорғаны,//қырағы,/ /Қамал бұзған,/ /қайтпаған,/ /Нұрланып,/ /Сырланып/ /Атты өмір/ /зор таңы,/ /Бір, екі, үш,/ /Аттай түс,/ /Комсомолдар/ /ұрпағы./ 8.Буын дауысты дыбыс санына байланысты. Қазақ өлеңдерінің бунағына, бунақ ішіндегі буын санына қарап, негізінде бес түрге бөлуге болады: Он бір буынды өлең. Сегіз буынды өлең. Жеті буынды өлең. Алты буынды өлең. Аралас буынды өлең. 9.Ұйқас түрі.Ұйқас дегеніміз-өлеңнің бітім, мазмұнымен тамырлас келіп, оған әуен, ерекше сөз беріп тұратын өлең тармақтарындағы сөздердің үндестігі екендігін айтып кетеді 10. Әдеби теориялық ұғымдар: Троп немес құбылту түрлері 11. Сөздікпен жұмыс. 12. Өлеңнің тәрбиелік мәні 37.XVII ғасырдағы ағартушылық дәуір эстетикасы өкілдерінің өнер, әдебиет жайлы толғамдары. Ағару дәуірінің эстетикасын буржуазиялық эволюция қарсаңындағы француз энциклопедистерінің басы – аса ірі философ- матеиралист Дени Дидроның (1713-1784) еңбектерінен көріп білеміз оның теориялық талғамдары демократиялық сипатта болды. Классицизм эстетикасын қатал сынға алып, абсолюттік идеологияға ашық күрес ашқандардың тағы бірі – немістің ұлы ағартушысы – Готхольд Лессинг (1729-1781) оның дүниетанымы дін мен теологияға қарсы тартыс үстінде қалыптасты. Ол да Дидро секілді «Ақынның өнер объектісі – сара емес» деп үзілді-кесілді байлау жасап әдебиет пен өнерді ақсүйектер әулетінің ат төбеліндей аз ортасынан кең алаңға қалың бұқара арасына алып шығып, реализм рельсіне түсуге күш салды. Дидро туындылары секілді Лессингтің өнер туарлы ой толғамдары, буржуазиялық ағарту. Стетикасының шыңы және өзінен кейінгі ағарушылар үшін өнегелі мектеп: немістің белгілі ойшыл жазушысы Йоганн Гердердің (1744-1803) айталық, «Жекелеген жұпыны жертөлелерде салтанатты сарайдағылардан әлдеқайда әсем талғам бар», - деген тамаша тұжырымы тек қана Лессингтің әсерінен туғандығын эстетика тарихын зерттеушілер әлдеқашан дәлелдеді. Иммануил Канттың (1724-1804) эстетикасы субъективті идеалистік эстетика. Кант эстетикасының зиялы жұртқа кеңінен таныс басты-басты философиялық тұжырымдары оның күрделі зерттеулерінде жүйеленді. Дүниенің түп дінгегі – абсолюттік идея абсолюттік рух деп білген немістің атақты идеалист философы Георг Вильгельм Фридрих Гегель (1770-1831) эстетика мәселелерін де дәл осы сипатта, өзі жүйелеген аты шулы триада тұрғысынан байыптады. Гегельдің «Эстетика» атты арнаулы трактаты философтың өз ұғымындағы және өз пайымдауындағы «идея» мен «құбылыстың» яки мазмұн мен пішіннің арақатынасына талдау жасаудан туған. Гегельдің түсінігінше өнердің предметі - әдемілік, ал эстетиканың предметі - өнер, демек, эстетиканың предметі ұшы-қиырсыз мол әрі жан тебірентер ғажайып әсемдік әлемі. Жалпы өнер атаулының бәрін Гегель «абсолюттік рухтың» өзіндік дамуындағы танытудағы белгілі бір кезең ғана деп түсінді. Бұл – Гегельдің әлемге аян идеалистік жүйесінің эстетикалық көзқарастарындағы нақты көрініс. Ал оның идеалистік жүйесі мен диалектикалық әдісінің арасы кереғар қайшылыққа толы. Соған қарамастан, Маркс пен Энгельстің сөзімен айтқанда Гегель адамзаттың парасат тарихында «тұңғыш рет бүкіл табиғи, тарихи, рухани дүниені процесс түріндегі нәрсе деп яғни үнемі қозғалуда, өзгеруде, қайта құрылуда және дамуда деп таныды, сөйтіп, осы қозғалу мен дамудың ішкі байланысын ашуға тырысты. Гегельдің эстетикалық жүйесіне әдебиет пен өнердің идеалистік философиясы ғана емес, оның тарихы мен теориясы да тән. Сондықтан, В.И.Ленин Гегельдің данышпан диалектик екенін әділ бағалай келіп, «Гегель диалектикасы ой-пікір тарихын қорыту» екенін айрықша атап көр жүктеу/скачать 129,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|