Химиялық қасиеттері
АЛКАНДАРДЫҢ НИТРЛЕНУІ
СУЛЬФОХЛОРЛАУ
СУЛЬФОТОТЫҚТЫРУ
ЖАНУ(ТОТЫҚТЫРУ)
МЕТАННЫҢ КОНВЕРСИЯСЫ
АЛКАНДАР ТЕРМОЛИЗІ
АЛКАНДАРДЫҢ ДЕГИДРОЦИКЛИЗАЦИЯСЫ
МЕТАНДЫ ХЛОРМЕТАНҒА ХЛОРЛАУ(ГАЛОГЕНДЕУ) РЕАКЦИЯСЫНЫҢ МЕХАНИЗМІ
1 кезең — хлор молекулаларының атомдарға диссоциациялануы (иницирлеу сатысы):
2 кезең – метил радикалының түзілуі(тізбектің өсуі):
3 кезең – метил радикалының хлор молекуласымен әрекеттесуі(тізбектің өсуі):
4-кезең – екі бос радикалдың соқтығысуы (тізбектің үзілуі):
Қолданылуы
Қаныққан көмірсутектер негізінен мотор және авиакеросиндердің құрамында, химия және мұнай-химия өнеркәсібінің шикізаты ретінде қолданылады. Сұйық қаныққан көмірсутектер мен метан мен этанның хлор туындылары еріткіш ретінде, қаттылары (парафин, церезин) пластмасса, каучук, синтетикалық талшықтар, жуғыш заттар өндірісінде, сонымен қатар тамақ өнеркәсібінде, электр және радиотехникада қолданылады.
Көмірсутектердің хладагент ретінде қолданылу аясы төмен температуралы қондырғылар (қажетті фреондар болмаған кезде) және тиісті көмірсутектер шикізат, өнімдер немесе қалдықтар болып табылатын өнеркәсіп салаларындағы (химиялық, мұнай, табиғи газды өңдеу) қондырғылар болып табылады.
Көмірсутектер ядролық реакторлар үшін модераторлар және салқындатқыштар, химиялық реакторларда жұмыс ортасы ретінде қолданылады.
Бағалы газ отыны ретінде газ тәрізді алкандар (метан және пропан-бутан қоспасы) қолданылады. Сұйық көмірсутектер мотор және зымыран отындарының едәуір бөлігін құрайды.
6)Қанықпаған көмірсутектер.Номенклатурасы және изомериясы.Физикалық және химиялық қасиеттері.
Қанықпаған көмірсутектер
Қанықпаған көмірсутек дегеніміз екі көміртек атомы қос немесе үштік байланыс арқылы қосылған көмірсутек. Екі маңызды қанықпаған көмірсутектер - этилен (C2H4) және ацетилен (C2H2), өйткені этилде үштік байланыс бар, ал этилде екі көміртек атомы арасында қос байланыс бар.
Қос байланыс екі көміртек атомы арасында екі жұп электронды бөлісу арқылы түзіледі, ал үштік байланыс екі көміртек атомы арасында үш жұп электронды бөлісу арқылы қалыптасады.
Қанықпаған көмірсутектер әдетте мұнайдан крекинг деп аталатын процесс арқылы алынады. Қанықпаған көмірсулар екі түрге бөлінеді:
құрамында көміртек-көміртекті қос байланысы барлар алкендер және деп аталады
құрамында көміртек-көміртек үштік байланыстары барлар алкиндер деп аталады.
Алкен - қос байланыс арқылы қосылған екі көміртегі атомы бар қанықпаған көмірсутек. Алкендерде екі жұп электронды бөлісу арқылы түзілетін екі көміртегі атомы арасында қос байланыс бар, нәтижесінде барлығы төрт электрон болады.
Оларда екі көміртек атомы арасында қос байланыс болғандықтан, этен (CH) және пропен (CH) алкендер болып табылады. Алкеннің екі көміртегі атомы арасында қос байланысы болғандықтан, ең қарапайым алкеннің молекуласында екі көміртек атомы болады. Алкенде бір ғана көміртек атомы болуы мүмкін емес. Алкеннің CnH2n жалпы формуласы бар, мұнда n - алкеннің бір молекуласындағы көміртегі атомдарының саны.
Егер алкеннің молекулаларында 2 көміртегі атомы болса, онда n= 2 және оның молекулалық формуласы C2H2(2) немесе C2H4 болады.
Егер алкеннің молекуласында 3 көміртек атомы болса, онда n= 3 және оның молекулалық формуласы C3H2(3) немесе C3H6 болады.
Егер алкеннің молекуласында 4 көміртегі атомы болса, онда n= 4 және оның молекулалық формуласы C4H2(4) немесе C4H8 болады.
Достарыңызбен бөлісу: |