1 сұрақ Зат алмасу туралы жалпы түсінік және ондағы ферменттердің рөлі
сұрақ Негізгі генетикалық механизмдер
жүктеу/скачать 4,52 Mb.
|
молек био
| 13сұрақ Негізгі генетикалық механизмдер
Белгілердің тұқым қуалау заңдылықтарын және олардың өзгергіштіктерін зерттейтін ғылым. Адамзатты балалардың біреуінің әкесіне, енді біреуінің шешесіне ұқсас болып, ал ата-анасы белгілерінің жиынтығына ұқсас ұрпақтардың да жиі кездесу мәселесі үнемі қызыктырды. Тұқым қуалау белгілерін қай заң бойынша анықтау - міне, бұл генетиканың міндеті. Ғылым ретінде генетиканың негізін салушы чех жаратылыс зерттеушісі Грегор (Иоганн) Мендель (1822-1884) деп есептеледі. Атап айтқанда, оған бірінші рет ата-анадан ұрпақтарына белгілер беру заңдылығын байқап көрудің сәті түсті.Зерттеу зерзатына асбұршақты өздігінен тозанданатын өсімдікті таңдап аллы. Әлі ашылмаған бір жабық гүлдің ішінде өз аталығының тозаңымен гүланалық ұрықтанады. Жұмыртқажасушаға өзге дарақтан генетикалық материал түспейді. Егер өсімдіктің тұқымы сары болса, ондай өсімдікте тұмысында жасыл түсті ата тектердің болуы мүмкін емес. Асбұршақтың табитатта айқас тозаңдана алмайтыны да мәлім .Ешқандай кездейсоқтық (өзге өсімдіктерден тозаңның «ұшып келуі» тәрізді) болған жоқ. Егер қолдан айқас тозаңдандырылған болса, тозаң пісіп жетілгенге дейін аталықтаржұлып алынды.Сынақтәжірибелер бірнеше рет қайталанып, қайта-қайта тексерілді. Мендель математик болғандықтан, он белгісізді табу үшін 10тендеу қажеттігін түсінді. 10 есептің барлығын бір амалмон орындауға болмайды. Сондықтан ол тек бір ғана белгінің тірқым қуашу бойынша қалай берілетінін зерттеу керек деп шешті. Ол әрбір сынақтәжірибеде бір балама белгі бойынша зерттеп, көптеген тәжірибелор қойды. Бар болғаны екі балама белгі бойынша айқын ерекшеленетін ) түрлі асбұршақ іріктемелері алынды. Мысалы, сары және жасыл түсті жетілген тұқым, биік және аласа өскен өсімдік немесе тегіс және әжімделген тұқымдар, ақ немесе қарақошқыл гүлдер болды. Барлығы жеті белгі зерттелді.Ата-енелер формалары тек бір жұп белгілері бойынша ғана ерекшеленетін шағылыстыру моногибридті будандастыру деп аталады. Егер екі жұп белгілерінде айырмашылық болса, бұл дигибридті будандастыру болады да, осылай жалғаса береді.Нәтижелерді талдау үшін санақ (статистика ) әдісі қолданылды. Ұрпақтардың (асбұршақ түсі) барлық белгілері есепке алынды.Олардың арақатынасы математикалық жолмен дәлме-дәл талданды. жүктеу/скачать 4,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|