1 сұрақ Зат алмасу туралы жалпы түсінік және ондағы ферменттердің рөлі
Ферменттер (лат. fermentum - «ашу») немесе энзимдер
жүктеу/скачать 4,52 Mb.
|
| Ферменттер (лат. fermentum - «ашу») немесе энзимдер (гр. ζύμη - «ішінде», гр. ἔνζυμον «ашытқы») — барлық тірі организмдер құрамына кіретін арнайы ақуыздар. Химиялық реакцияларды жеделдетеді.[1]
Ферменттер - жасушаларда синтезделіп, биохимиялық реакцияларға қатысатын ақуыздық табиғаттағы биокатализатор болып табылады. Ферментті 19 ғ. Ван Гельмонт ұсынған, алғашқыда ашыту үдерістерінде анықталған зат. Зат алмасу процесі дегеніміз − тірі организмдегі белгілі бір тәртіппен кезектесіп жүретін әр түрлі химиялық реакциялардың жиынтығы. Тірі жасушадағы зат алмасу процесі үздіксіз жүріп жатады. Орыстың ұлы физиологы И.М.Сеченов: «Өзіне қуат беріп тұрған сыртқы орта болмаса, организм тіршілік ете алмайды» деген болатын. Ферменттер организмдердің зат алмасуында шешуші рөл атқарады. Метаболизм - энергия өндіру, жасушалық компоненттерді құру және жөндеу және қалдықтарды шығару үшін дене жасушаларында болатын химиялық реакциялар жиынтығы. Ферменттер - бұл химиялық реакцияларды тездететін немесе катализдейтін, оларды тіршілік үшін қолайлы температура мен жағдайларда мүмкін ететін ақуыздар. Ферменттің ең маңызды рөлі-катализ. Бұл заттардың метаболизмін қалыпты физиологиялық функцияларға бейімдей отырып, жасушалардағы заттардың күрделі метаболизмін реттелген түрде жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Егер генетикалық ақауларға байланысты немесе басқа себептерге байланысты ферменттің жетіспеушілігі немесе белсенділігі әлсіресе, ферменттің каталитикалық реакциясы қалыптан тыс болуы мүмкін, бұл зат алмасуының бұзылуына немесе тіпті ауруға әкеледі. Метаболизмдегі ферменттердің негізгі рөлдерінің кейбірі: Адам ағзасында құрылымы күрделі және алуан түрлі ферменттердің көп мөлшері бар. Мысалы, адамдар күріш пен буға пісірілген тоқаштарды шайнағанда, олар неғұрлым ұзақ шайнаса, дәмі соғұрлым тәтті болады. Бұл келесідей түсіндіріледі: күріштегі крахмал ауыз қуысынан бөлінетін сілекей амилазасының әсерінен мальтозаға дейін гидролизденеді. Демек, тамақтану кезінде көбірек шайнайтын адамдар тамақ пен сілекейді жақсы араластыра алады, бұл ас қорытуға пайдалы. Сонымен қатар, адам ағзасы тамақтан алатын ақуызды пепсин сияқты тамақ өнеркәсібіндегі әртүрлі протеолитикалық ферменттер арқылы аминқышқылдарына гидролиздеу керек, содан кейін қажетті ақуыздарды белгілі бір ретпен қалпына келтіру үшін басқа ферменттер арнайы аминқышқылдарын таңдайды. Мұнда көптеген күрделі химиялық реакциялар жүреді. жүктеу/скачать 4,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|