1 сұрақ Зат алмасу туралы жалпы түсінік және ондағы ферменттердің рөлі
репликациялық айыр кездескенде байқалады
жүктеу/скачать 4,52 Mb.
|
молек био
- Бұл бет үшін навигация:
- 79. Нуклеотид пен нуклеозид арасындағы айырмашылығы
- 80. ДНҚ құрамына қандай негіздер кіреді
| репликациялық айыр кездескенде байқалады.
77.РНҚ-полимераза промоторды қалай тауып, онымен байланысады 78.ДНҚ молекуласының бірінші реттік құрылысы Бiрiншi реттiк құрылымы ДНҚ молекуласының полинуклеотид тiзбегiндегi нуклеотидтердiң ретi – ұрпақтан- ұрпаққа берiлетiн генетикалық мәлiмет. Полинуклеотид тiзбегiндегi нуклеотидтердiң реттелiп орналасуы ДНҚ молекуласының бiрiншi реттiк құрылымы деп аталады. Нуклеотид тізбегіндегі әрбір мононуклеотидте өзара 3΄,5΄ –фосфодиэфирлік байланыспен байланысқан, яғни бірінші нуклеотидтің дезоксирибозасының С3-орындағы ОН тобы келесі мононуклеотидтегі С5 орындағы фосфор қышқылымен өзара әрекеттесіпғ фосфодиэфирлік байланыс түзеді. 79. Нуклеотид пен нуклеозид арасындағы айырмашылығы Нуклеотид пен нуклеозидтің басты айырмашылығы - нуклеотидте фосфат тобы бар, ал нуклеозидте фосфат тобы жоқ.Нуклеозидтер мен нуклеотидтер - құрылымының шамалы өзгеруімен ерекшеленетін молекулалардың ұқсас түрі. Нуклеотид те, нуклеозид те бірдей екі компоненттен тұрады; пентоза қант және азотты негіз. Сонымен қатар, нуклеотид бір немесе бірнеше фосфат тобына ие. Демек, фосфат тобын қосу арқылы нуклеозидті киназа деп аталатын ферменттер нуклеотидке айналдыра алады. Нуклеотид - нуклеин қышқылдарының құрылыс материалы. Екінші жағынан, нуклеозидтер жақсы ісікке қарсы және вирусқа қарсы заттар болып табылады. 80. ДНҚ құрамына қандай негіздер кіреді Дезоксирибонуклеин қышқылы (ДНҚ) – барлық тірі клеткалардың негізгі генетикалық материалы болып табылатын күрделі биополимер. ДНҚ-ның негізгі құрылымдық бірлігі – үш бөліктен құралған нуклеотид. Бірінші бөлігі – дезоксирибоза (бескөміртекті қант); екіншісі – пурин негіздері: аденин (А) менгуанин (Г) және пиримидиндік негіздер: тимин (Т) мен цитозин (Ц); үшіншісі – фосфор қышқылының қалдығы. Нуклеин қышқылдарында мономерлік қалдықтар (нуклеотидтер) өзара фосфодиэфирлік байланыспен байланысқан. ДНҚ барлық тірі организмдердің болашақ ұрпағының құрылысы, дамуы және жеке белгілері туралы биол. мәліметті сақтап, оларды жаңадан пайда болатын клеткаларға бұлжытпай «жазу» жүйесінің негізі болып табылады. 1940 жылдың аяғында америкалық биохимик Э.Чаргафф (1905 ж.т.) әр түрлі организмдердің ДНҚ молекуласына талдау жасап, оның құрамындағы А мен Т, Г мен Ц негіздерінің молярлық мөлшері тең екенін көрсетті (бұны Чаргафф ережесі деп атайды). 1952 ж. ағылшын биофизигі М.Уилкинс (1916 ж.т.) және т.б. ғалымдар рентгендік талдау арқылы ДНҚ молекуласы құрылымының спираль бойынша оң жақ оралымын (В – ДНҚ), ал 1979 ж. америкалық ғалым А.Рич (1929 ж.т.)молекула құрылымының сол жақ оралымын (Z – ДНҚ) ашты. Азотты негіздер спираль осіне перпендикуляр түрінде орналасады. ДНҚ-ның үш сатылы құрылымының кеңістіктік моделін алғаш рет 1953 ж. америкалық ғалым Д.Уотсон (1928 ж.т.) мен ағылшын биологы Ф.Крик (1916 ж.т.) жасады. Модель бойынша ДНҚ молекуласы қос тізбектен құрылған. Қос тізбек бір-бірімен азотты негіздер арасында пайда болатын сутекті байланыстар арқылы жалғасады. Бұл қос тізбекті негіздерге комплементарлық (ұқсас) принцип тән, яғни аденинге әдетте тимин, ал гуанинге цитозин сәйкес келеді. ДНҚ-ның бір-біріне қарама-қарсы бағытталған екі спиральді полинуклеотидті тізбегі бір осьті айнала оралып жатады. Уотсон мен Крик моделінің көмегімен ДНҚ-ның өздігінен екі еселену (репликация) қасиеті ашылды. Осы жаңалықтары үшін Уотсонға, Крикке және Уилкинске Нобель сыйлығы берілді (1962). Екі еселену кезінде комплементарлы орналасқан азотты негіздердің сутекті байланысы үзіліп, ДНҚ жіпшелері екіге ажырайды да, екі ұқсас спиральді ДНҚ тізбегі пайда болады. ДНҚ-ның екі еселенуінің мұндай процесі жартылай консервативтік деп аталады, себебі жаңа түзілген ДНҚ молекуласында бір тізбек бұрынғы болады да, екінші тізбек жаңадан түзіледі. Осының нәтижесінде организмнің барлық клеткаларындағы генетик. материал өзгеріссіз қалады. Бұл ғыл. жетістіктер тірі организмнің тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігін молек. деңгейде түсіндіруге жол ашты. жүктеу/скачать 4,52 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|