1 сұрақ Зат алмасу туралы жалпы түсінік және ондағы ферменттердің рөлі Зат алмасу
АТФ-тың қолданылу және түзілу жолдары
жүктеу/скачать 93,68 Kb.
|
Молек сессия жауаптары (2) (копия)
- Бұл бет үшін навигация:
- 54. Органеллалардың қызметтік мамандануы: ядро, хлоропласт, митохондрия, рибосома, лизосома және т.б.
| 53. АТФ-тың қолданылу және түзілу жолдары
АТФ (Аденозинүшфосфорқышқылы) — энергитикалық нуклеотид. Бұл – тірі жасушадағы негізгі энергия заты. Оның рөлі мен қасиетін ақырына дейін түсіну үшін АТФ молекуласының құрылысын білу керек. Бұл – жалғыз нуклеотид. Ол РНҚ тізбегіндегі нуклеотидтерге ұқсас, өйткені оның құрамында қант – рибоза болады. Азотты негізі – аденин. Негізгі айырмашылығы мынада: АТФ-да фосфор қышқылының бір қалдығының орнына рибозаға бірінен соң бірі үш қалдық қосылады, сондықтан «үшфосфат» аталған.АТФ негізгі биологиялық энергия жинақтау қызметін атқаруға фосфор қалдықтарының арасындағы химиялық байланысқа мүмкіндік жасайды. Ол молекуладан «үзілген» кезде энергия бөлінеді.Сонымен бірге бөлінген энергия тірілік үдерістеріне - бұлшықет жиырылуына , зат синтездеу немесе жүйке серпінділігіне пайдаланылады. Егер жасушада энергия (құнарлы заттардың ыдырау үдерісінде) пайда болса, онда АТФ-ты оңай қалпына келтірудің қайтымды үдерісі жүреді.АТФ – ағзалардың бүкіл пайдалы энергиясы іс жүзінде сол арқылы «өтетін» зат. Бүкіл тіршілік үдерістері негізіне жататын химиялық реакциялардың жасушада жүзеге асуына жылу, механикалық, өзге де ешқандай энергия түрі пайдаланылмайды. АТФ-ны «жасушалардың энергетикалық нарқы» деп жиі айтатыны сондықтан болса керек. Заттар ыдырау арқылы энергиясын АТФ синтезіне береді. Осыған қатарласа ағзамен және жарғақша арқылы биосинтездің, өсудің, бұлшықет жиырылуының, жүйке серпілісінің заттар тасымалдауды және өзге де көптеген тіршілік үдерістері жүреді. Осы үдерістердің барлығына тек АТФ-ның ыдырау энергиясы ғана шығындалады. АТФ-ның бір молекуласы тәулігіне 2-ден 3 мың рет ыдырап, қосыла алады. 54. Органеллалардың қызметтік мамандануы: ядро, хлоропласт, митохондрия, рибосома, лизосома және т.б. Хлоропласттар Басты қызметі - фотосинтез процессін жүргізу. Үлкен пішіндес, хлорофилл пластидін қамтиды. Хлоропласт екі қабатты мембрана мен іші толтырылған қоймалжын стромамен қапталған. Стромада мембрана системасы орналасқан, олар тізбек бойынша орналасқан, мұнда крахмал сақталынады. Одан бөлек, строма рибосома, шеңберлі ДНҚ молекуласынан және тамшы майлардан тұрады. Бұл органелла өсімдіктерде ғана кездеседі. Хлоропластта өзіне ғана тән ДНҚ жасушасы бар. Кейбір деректерде хлоропласттар цианобактериядан, симбогенездің бояуының салдарынан пайда болған деп жазылған. Эндоплазмалық тор Ақуыз трансляциясын жүргізетін, липидтерді синтездейтін органоид. Мембрана системасы - цистерн, сыртқы ядерлі мемрана қабаты. Ол барлық эукариоттарда болады. Эндоплазмалық тордың сыртында көп мөлшерде рибосомалар орналасқан. Қап секілді ораулы болады, эндоплазмалық тор - трубка секілді. Аппарат гольджи Іріктеу жасап, ақуыздардың пайда болуына әсерін тигізеді. Қап секілдісі - цистерн. Бір басынан қап секілді заттар пайда болып отырса, екінші жағынан көпіршіктер шығып отырады. Аппарат гольджи бүкіл эукариоттарда кездеседі. Ядроға жақын орналасқан цистерн, ассиметриялы, ақуыздан тұрады. Ол транс-Гольджи үлкен ақуыздарды көпіршік ретінде шығарып отырады. Митохондрия Басты функциясы-энергия көзі болып табылады. Ол екі мембранамен қапталған, ішкі мембрана әжімдер түзеді. Матрикс (құрамында рибосомалары бар) бір шеңберлі ДНҚ және фосфатты гранулалардан тұрады. Митохондрия көптеген эукариоттарда кездеседі. Оның өзіне ғана тән ДНҚ-сы бар, кейбір деректерде митохондрияны симбогинез әсерінен болған делінген. Вакуоль Басты қызметі-қор жинау. Гомеостазды ұстау, өсімдікте жасуша формасын ұстап тұрады. Бір мембраналы, вакуольде жасуша шырыны орналасқан. Ол шырын минералды тұздардан, қанттан, пигменттерден, органикалық қышқыл мен ферменттерден тұрады. Үлкен жасушаларда вакуоль де үлкен болады. Вакуоль эукариоттарда да, прокариоттарда да кездеседі. Ядро ДНҚ-ның сақталуын, РНҚ-ның трансляциясын қадағалайды. Ең ірі органелла болып саналады. Екі мембранадан тұрады, құрамында хроматин бар. Ораулы хромосомалар интерфазада сақталады. Сондай-ақ, ішкі ядросы да бар. Ол барлық эукариоттарда кездеседі. Басты генома бөлігін құрайды. Рибосома Транспортты РНҚ-ның арқасындағы ақуыздарды синтездейді. Олар өте ұсақ келген, екі бөліктен тұрады. Ақуыз бен РНҚ теңдей жағдайда кездеседі. Митохондрия мен хлоропласттарда кездесетін рибосомалар одан да кіші болады. Рибосома барлық эукариоттарда, прокариоттарда кездеседі. Везикулдар Қорды ұстап, қорек зат жинайды. Бір мембраналы. Барлық эукариоттарда кездеседі. Лизосомалар Лабильді кіші құрамында ферменттері бар зат, ол көбінше гидролаз (тамақ қорытатын фермент) фагоцитирлі тамақтарды қорытады. Бір мембраналы. Іші тамақ ыдырататын ферменттерге толы. Эукариоттардың көбінде кездеседі. Центриоль Цитоскелет түзетін жер. Жасуша түзілуіне атсалысады. Бірқалыпты хромосоманы жайғастырып отырады. Мембранасыз, эукариоттарда кездеседі. Меланосома Пигмент сақтайды. Бір мембраналы, жануарларда болады. Миофибрилдер Бұлшықетті талшықтардың қысқартылуына атсалысады. Ақуызды жіптердің жиналған жиынтығы. Барлық жануарларда кездеседі. жүктеу/скачать 93,68 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|