10 апта Тақырыбы: Білім және әлеуметтік теңсіздік Жоспар
жүктеу/скачать 20,93 Kb.
|
1 2
| Жоғары білім беруге келетін болсақ, социология үшін жастарды оқыту түрлерінің әлеуметтік мәртебесін анықтау, болашақтағы ересек өмірдің мүмкіндігі мен рөліне баға беру, қоғамдағы субъективті талпыныс пен объективті қажеттілігінің сәйкестігі, дайындықтың сапасы мен тиімділігі маңызды.
Білім қоғамдық өмірдің барлық саласымен байланысты. Экономика білім беру саласының материалдық базасын анықтайды, оның мазмұнын пәндер құрылымы, мамандық және мамандану тұрғысын, жоспарын негіздейді. Саяси сала, сондай-ақ білім жүйесіне тікелей әрекет жасайды. Қоғамдағы режимге (демократиялық және тоталитарлық) және оның түрлеріне (ашық және жабық) байланысты білім беру жүйесінің мазмұны мен оған сәйкес келетін құрылымдары қалыптасады. Сонымен бірге социомәдени орта макро- және микро- деңгейде білім берудің барлық жүйесіне әсер етеді. Бұл жерде әңгіме қоғам мен отбасының өнегелі және діни құндылықтары жайлы болып отыр. Сонымен қоса білім - тиісті тәуелсіздігі бар, қоғамның дамуы мен жұмыс істеуіне белсенді әрекет көрсететін қабілеті бар автономды жүйе. Білім беру деңгейіне қоғамның экономикалық күйі мен еңбек ресурстарының сапасы байланысты. Білім жүйесі азаматты қалыптастыра отырып, қоғамдық өмірдің саяси саласына да ықпал етеді. Сонымен бірге, білім мәдени-тәрбиелік қызмет арқылы қоғамның рухани өміріне әсер етеді. Мектепке дейінгі тәрбиелеу жүйесі және жалпы білім беру мектебі болашақта кез келген кәсіби дайындықтың талабы болып табылатын тұлғаның жалпы мәдениетін қалыптастырады. Білім беру жүйесі қоғамның әлеуметтік құрылымына “шығуды” әлеуметтік жіктелген қызметтің көмегімен іске асырады. Білім қоғамның әлеуметтік кәсіби құрылымының өндіруші факторы ретінде көрінеді. Сонымен қатар, ол әлеуметтік ауыспалылық пен әлеуметтік мобильділіктің арнасы болып табылады. Қазақстандағы білім беру жүйесі қазір өзінің элементтері мен буындарына қатысты негізгі өзгерістерді бастан кешіруде. Мемлекеттік оқу орындарымен бірге баламалы, жеке меншік оқу орындары пайда болды. Білімнің нұсқалық формаларын таңдау мұмкінідігі кеңеюде. Дәстүрлі бұқаралық мектеппен бірге бір бағыт ұстанған сыныптар мен пәндерді тереңдетіп оқытатын лицейлер, гимназиялар, колледждер, мектептер пайда болып келеді. Тегін білім беру жүйесімен қатар барлық буындарда бала-бақшадан университетке дейін ақылы білім беру өмір сүріп келеді. Қазіргі жағдайда Қазақстанда білім беру жүйесінің алдында мазмұнды және құрылымдық-ұйымдастырушылық сипаттағы міндеттерді шешу мәселесі тұр. Мазмұнды көзқарас бойынша құндылықтық іргелілікті қалыптастыру, өзіне жалпы адамзат мұратының үздік үлгілерін және ұлттық тарихи-мәдени мұрасына ие принциптерді жанастыратын білім жүйесіндегі гуманитарлық білімнің базалық негіздерін дамыту мен орнына келтіру қажет. Ұйымдастырушылық мәселелер қатарына мемлекеттік білім беру мекемелерін және ақысыз білім беруде кең етек алып бара жатқан мемлекеттік емес ақылы білім беру мекемелерімен үйлестіру мәселесі жатады (дәл айтқанда “ақысыз білім беру ұғымы” анық емес, ол оқушылар үшін тегін бірақ мұндай білім беру мемлекеттік бюджет арқылы салық төлеушілер тарапынан төленеді). ҚР Конституциясымен кепілдік берілген мұндай білімнің маңызды әлеуметтік мәні айқын. Оның мазмұны мен дамуы мемлекеттік бөджет көлеміне және ондағы осы мақсатқа бөлінген қаржыға тікелей байланысты. Сонымен бірге ақылы мемлекеттік емес білім берудің қатар даму заңдылығы айқын. Оның қол жетерлігі азаматтардың кіріс деңгейіне тікелей тәуелді. Ақылы білім беру жүйесі мұндай мекемелердің материалдық кеңейуіне, мұғалімдерінің жоғары жалақы алуын қамтамасыз етуіне мүмкіндік береді. Мұғалімдер құрамын байқау негізінде жақсартуға, оқытудың жоғары деңгейіне үміткер болуына, мұндай білім беруде маманданудың пайда болып жатқан жаңа талаптарына икемді түрде өз қатынасын білдіруіне мүмкіндік береді. Білімнің ақылы жүйесінің даму барысына қарай оның шынайы элиталық сипаты көрінеді. Ақырында білім беру саласында әмбебап принцип көрінеді: қымбат болған нәрсе үздік сапаға ие және жоғары бағаланады. Мұндай жүйенің анық көрінетін әлеуметтік қызметі осындай. Оның жасырын (латентті) қызметі білім беру деңгейіндегі, сапасындағы жіктелу азаматтардың табыс деңгейіне қарай жіктелуін білдіріп қана қоймай, сонымен қатар өз түлектеріне әлеуметтік баспалдақ бойынша жоғары жылжуда және тиісті әлеуметтік ұстанымдарға ие болуда әлеуметтік мобильділік үшін ең үздік алғаш қадамдық жағдайларды ұсынуынан келіп шығады, яғни қоғамның әлеуметтік құрылымына өз үлесін қосады. Білім беру мекемелерін зерттеу пәні ресми және бейресми құрылым, балалар мен жеткіншектер ұйымдарының ерекшеліктері, әлеуметтік-психологиялық аспектідегі мұғалімнің мамандығының әлеуметтік мәртебесі, оқу ұжымындағы өзін-өзі басқару мен басқарудың өзіне тән ерекшелігі болып табылады. Білім беру социологиясында әлеуметтік саясат мәселелері үлкен орын алады, оның негізігі міндеті - білімнің әр түрлі қызметтерін оңтайландыру, әр түрлі салада (өндірісте, ғылымда, мәдениетте, басқаруда) оның тиімділігін арттыру. Сондай-ақ, жалпы қоғам дамуында оның адам факторын белсендірудегі рөлі анық. жүктеу/скачать 20,93 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2