1999 ж. Шыға издается бастады с 1999 г

319 
 
природных  условиях  и  ресурсах,  демографической  базе  и  социально-экономическом 
потенциале  придают  социальному  развитию  региона  специфический  характер.  Это 
подтверждается  результатами,  полученными  в  ходе  анализа  масштабов,  динамики, 
продолжительности безработицы в исследуемом регионе.   
Население области на 1 января 2013 года составило 1 946,7 тыс.человек. Плотность 
населения в среднем по области (на 1кв. км территории) составляет 8,4 человек. В области 
16  сельских  районов,  251  сельских  и  поселковых  администраций,  10  малых  городов,  1 
поселок,  относящийся  к  городской  местности  и  762  сельских  населенных  пунктов. 
Численность  городского  населения  составляет  451,9  тыс.человек  (23,3%),  сельского  – 
1494,8 тыс. человек (76,7%). Преобладает сельское население. 
По численности населения область на 1 января 2011г. по текущим данным занимает 
второе  место,  уступая  первенство  Южно-Казахстанской  области.  По  сравнению  с  2009 
годом  численность  населения  области  возросла  на  69370  человек  или  3,8%  от  базового 
года, что обусловлено положительным сальдо миграции и естественного прироста.  
По  количеству  проживающих  лидирует  Енбекшиказахский  (14,2%),  Карасайский 
(13,9%),  Талгарский  (9,5%)  районы  Алматинской  области  [1].  Основной  миграционный 
обмен области, по-прежнему, происходит с другими регионами республики.  
Основным  фактором  сокращения  бедности  и  достижения  экономического 
благосостояния  является  возможность  заниматься  продуктивным  трудом.  Положение  на 
рынке  труда  определяется  в  основном  двумя  группами  показателей:  показателями 
занятости  и  безработицы,  то  есть  характеристиками  доступности  рабочих  мест  и 
показателями заработной платы.  
В результате позитивных сдвигов, имеющих место в реальном секторе экономики, 
произошли заметные сдвиги на рынке труда. Занятость населения стала формироваться 
под влиянием  спроса и предложения на рынке труда. В целом по республике численность 
безработных  и  ypовень  безработицы  имеет  тенденцию  к  снижению  (табл.1).  Из  данных 
видно, что уровень безработицы ниже среднереспубликанского уровня  и составляет 5,0%.  
Обеспечение  жителей  области  рабочими  местами  идет  как  в  рамках  «Дорожной 
карты бизнеса-2020», так и при помощи «Программы развития территории Алматинской 
области  на  2011–2015  годы».  С  начала  действия  проекта  за  счет  средств  местного 
бюджета  организованы  оплачиваемые  общественные  работы  для  9  302  безработных 
граждан,  474  человека  получили  социальные  рабочие  места,  2  150  человек  прошли 
профподготовку, переподготовку и повышение квалификации, для 482 выпускников школ 
организована молодежная практика. Всего на 1 января 2013 года в области создано более 
19 тыс. рабочих мест. Порядка 65% – в сельской местности.  
Хорошие показатели демонстрируются и в реализации программы «Занятость-2020». 
В 2012 году ее участниками стали более 6,6 тыс. человек. За полтора года обучением были 
охвачены  8,1  тыс.  человек,  трудоустроены  на  социальные  рабочие  места  1,3  тыс., 
молодежную практику прошли 900 человек. Программа позволила открыть и расширить 
собственное  дело  214  жителям  области,  получившим  микрокредиты  на  сумму  475  млн. 
тенге. В результате принятых мер по улучшению ситуации на рынке труда общий уровень 
безработицы снизился с 5,6% в 2010 году (до начала старта Программы занятости-2020) 
до 5% в 2012 году.  
Численность наемных работников в апреле 2013 года составила 228,7 тыс. человек, 
из них на крупных и средних предприятиях 184,9 тыс. человек, что больше по сравнению 
с  апрелем  2012  года  на  16,2  тыс.  человек  (7,6%)  и  на  14  тыс.  человек  (8,2%) 
соответственно. На конец апреля 2013 года на предприятиях имелось 1096 вакантных мест 
(0,5% к списочной численности). 
По  данным  Управления  координации  занятости  и  социальных  программ 
Алматинской  области  в  уполномоченные  органы  по  вопросам  занятости  по  вопросу 

320 
 
трудоустройства в апреле 2013 года обратились 2806 человек, из них сельских жителей – 
2102 человека. Численность граждан, состоящих на учете в органах занятости в качестве 
безработных,  на  конец  апреля  2013  года  составила5146  человек,  что  на  979  человек  (на 
16%) меньше, чем в апреле 2012 года и на 1583 человека (на 44,4%) больше, чем в марте 
2013 года. 
Структура  доходов  в  разрезе  источников  является  важной    характеристикой 
процесса  формирования  благосостояния  домохозяйств.    Структура  денежных  доходов 
домохозяйств  дает  представление,  какой  из  источников  доходов  наиболее  значим  для 
домохозяйства.  Изменение  структуры  денежных  доходов  населения  также  может  быть 
одним  из  факторов,  оказывающих  влияние  на  усиление  или,  наоборот,  ослабление 
дифференциации  населения  по  доходам.  Денежные  доходы  населения  формируются  за 
счет  получения  заработной  платы,  пенсий,  стипендий,  пособий,  доходов  от  продажи 
товаров,  произведенных  в  собственном  хозяйстве,  в  виде  платы  за  оказанные  услуги, 
поступлений от продажи личного имущества, сдачи его в аренду. 
В  Казахстане  в  2010  г.  наибольший  удельный  вес  в  структуре    денежных 
поступлений  домашних  хозяйств  занимали  доходы  от  трудовой  деятельности  (оплата 
труда  и  предпринимательский  доход),  которые  составили  80,9%,    при  этом  доход  от 
работы  по  найму  составил  71,3%  от  всех  доходов  домохозяйств,    доход  от 
самостоятельной  занятости  и  предпринимательской  деятельности  9,6%,  пенсии  -  11,9%, 
стипендии  –  0,3%,  АСП  и  жилищная  помощь  –  0,1%,    материальная  помощь  от 
родственников, алименты, прочие доходы – 3,3%. 
По результатам исследования, проведенного Казахстанским институтом социальных 
исследований  при  Президенте  РК  в  2011  г.,  у  56,7%  населения  страны  основным 
источником  дохода  является  заработная  плата,  при  этом  8,9%  имеют  еще  время  от 
времени  дополнительный  доход,  а  3,4%  постоянный  дополнительный  доход.  У  8,3% 
источником  дохода  является  доход  от  собственной  предпринимательской  деятельности. 
11% респондентов имеют случайные заработки [2].  
Если рассмотреть структуру денежных доходов населения Алматинской области  в 
динамике, то за период 2007-2011 гг. номинальная заработная плата увеличилась. Самая 
высокая  оплата  труда  у  работников  в  сфере  информационной  связи  -  97 914  тенге, 
финансовой и страховой деятельности –97 664 тенге, промышленности – 92671 тенге.  
В апреле 2013 года среднемесячная номинальная заработная плата одного работника 
составила 78375 тенге и выросла по сравнению с апрелем 2012 года на 7%. Повышение 
оплаты  труда    наемных  работников  в  апреле  2013  года  по  сравнению  с  аналогичным 
месяцем  2012  года  отмечается  по  всем  видам  экономической  деятельности,  за 
исключением профессиональной, научной и 
технической  деятельности  и  искусства,  развлечений  и  отдыха.  При  этом  высокий 
уровень оплаты труда сохраняется в финансовой и страховой деятельности. 
В  марте  2013  года  среднедушевые  номинальные  денежные  доходы  населения 
составили  43187  тенге,  что  на  16,2%  выше,  чем  в  марте  2012  года,  реальные  денежные 
доходы за указанный период возросли на 9%. 
Принципиальное  значение  имеет  то,  какова  в  структуре  доходов  населения  доля 
доходов  от  собственности  и  доля  доходов  от  предпринимательской  деятельности. 
Расширение  масштабов  малого  бизнеса,  развитие  финансовой  инфраструктуры,  которые 
наблюдались  в  Казахстане  в  последние  годы,    должны  стимулировать  рост  доходов  от 
собственности  и  предпринимательской  деятельности  и  доля  этих  доходов  в  структуре 
денежных  доходов  населения  должна  расти.  Однако  в  Казахстане  доля  доходов  от 
собственности остается на низком уровне: с 2001 по 2009 гг. она незначительно выросла с 
0,4% до 0,7%,  а в 2010 г. снизилась до 0,5%.  Доля дохода от самостоятельной занятости и 
предпринимательской  деятельности  в  период  с  2006  г.  по    2010  г.    носила  устойчивую 

321 
 
тенденцию  к  снижению:    с  11,8%  в  2006  г.  до  9,6%  в  2010  г.  Необходимо  развивать 
программы  поощрения  малого  бизнеса  и  обучения  самозанятых,  которые  представляют 
33%  занятого  населения  и  доведения  ихдоли  в  доходах  населения,  по  крайней  мере,  до 
20% за счетповышения числа активных предпринимателей. 
 
Доля социальных трансфертов в общем объеме доходов существенно не менялась и 
по  состоянию  на  2010  г.  составила  15%.  То  есть  основные  составляющие  денежных 
доходов  населения:  доход  от  трудовой  деятельности,  социальные  трансферты  росли  в 
период  с  2001  по  2010  гг.  равными  темпами,  вследствие  чего  сильных  структурных 
перераспределений не происходило. 
В  доходе  сельских  домашних  хозяйств  значительную  часть  занимают  доходы  от 
работы по найму (63,5%), но они составляют сравнительно меньшую долю, чем в городе.  
При этом большую роль, нежели в городе на селе играют доходы от самостоятельной и 
предпринимательской деятельности (15,8%), которые в первую очередь складываются из 
денежных  поступлений  от  продажи  сельскохозяйственной  продукции,  произведенной  в 
фермерских и личных подсобных хозяйствах.  
Величина  прожиточного  минимумав  среднем  на  душу  населения,  рассчитанная 
исходя из  минимальных норм  потребления  основных  продуктов  питания,  в  апреле  2013 
года  составила  18284  тенге  (продукты  питания  –  10970  тенге,  непродовольственные 
товары и платные услуги – 7314 тенге) и относительно декабря 2012 годаувеличилась на 
3,7%. 
В районам разрезе наиболее высокая величина прожиточного минимума сложилась в 
Карасайском  (19347  тенге),  Талгарском  (19152  тенге),  Панфиловском  (19060  тенге), 
Жамбылском  (18972  тенге),  Райымбекском  (18932  тенге),  Илийском  (18867  тенге), 
Алакольском  (18300  тенге)  районах  и  городах  Капчагае  (17617  тенге)  и  Текели  (17403 
тенге),  самая  низкая  в  Ескельдинском  (16828  тенге),  Каратальском  (16862  тенге), 
Коксуском  (17047  тенге),  Балхашском  (17212  тенге),  Аксуском  (17352  тенге), 
Саркандском (17643 тенге) и г. Талдыкорган (15950 тенге). 
Как видно по данным таблицы 1, доля населения, имеющего доходы ниже величины 
прожиточного минимума сократилась значительно с 30,3% до 1,7%. Доля низкодоходного 
населения больше в сельской местности. 
 
Таблица 1 - Доля низкодоходного населения Алматинской областив процентах 
 
 
 
в том числе 
 
 
Доля населения, 
имеющего 
доходы ниже 
величины 
прожиточного 
минимума 
в городской 
местности 
в сельской 
местности 
Доля населения, 
имеющего доходы 
ниже стоимости 
продовольственной 
корзины 
2005 
30,3 
24,8 
32,6 
3,8 
2006 
21,3 
20,0 
21,9 
3,4 
2007 
18,1 
5,2 
20,3 
3,1 
2008 
20,1 
8,9 
22,0 
4,0 
2009 
15,5 
6,7 
17,1 
1,6 
2010 
6,6 
3,8 
7,6 
0,1 
2011 
1,7 
1,3 
1,9 
0,2 
Примечание  –  оперативные  данные  Департамента  статистики  Алматинской 
области, http://www.almatyobl.stat.kz 
Динамика снижения уровня бедности населения - это очень важный показатель. Как 
мы видим, по данным за 2009-2012гг. динамика уровни бедности снизился, это говорит о 

322 
 
том,  что  наша  страна  принимает  различные  меры  по  снижению  бедности,  и  что  они 
проходят успешно.  
Среди государственных мер по снижению бедности выделяют: 
·  создание  условий  для  роста  производства  и,соответственно,  тем  самым  для 
увеличения денежных доходов населения; 
· поддержание макроэкономической стабильности; 
· проведение антиинфляционной политики; 
· установление минимального размера оплаты труда; 
· разработка социальных программ и механизмов их реализации.  
Черта  бедности  в  Казахстане  устанавливается  на  уровне  40%  от  величины 
прожиточного  минимума,  рассчитанной  Агентством  по  статистике  РК  за  предыдущий 
квартал.  Черта  бедности  в  Казахстане  –  граница  дохода,  необходимого  для 
удовлетворения  минимальных  потребностей  человека,  устанавливаемая  в  стране  в 
зависимости  от  экономических  возможностей.  Черта  бедности  служит  критерием  для 
оказания социальной помощи малообеспеченным гражданам. Таким образом, необходимо 
отметить,что  в  Республике  Казахстан  работа  по  снижению  бедности  предусматривала 
создание целенаправленной программы, которая включает меры по созданию условий для 
экономического  роста,  меры  по  поддержанию  макроэкономической  стабильности,  по 
проведению антиинфляционной политики и т.д.  
 
Литература 
 
1.
Экономическая активность населения Казахстана. Статистический сборник / 2012  
- 
376 с. Под редакцией А.Смаилова 
2
 
.Оперативные  данные  Департамента  статистики  Алматинской  области, 
http://www.almatyobl.stat.kz/ru/
 
 
Қарымсакова Ж.Қ.  
 
АЛМАТЫ ОБЛЫСЫНЫҢ ЕҢБЕК НАРЫҒЫНЫҢ НЕГІЗГІ ИНДИКАТОРЛАРЫ 
 
Мақала,  ең  өзекті  мәселелердің  бірі  -  ҚР  жұмыссыздықты  талқылауға  арналған. 
Автор,  аймақтық  жұмыссыздықтың  сапалық  және  сандық  көрсеткіштерін  қарастырады. 
Сондай-ақ,  Алматы  облысындағы  жұмыссыздықтың  себептері  мен  ерекшеліктері 
қарастырылған. 
Кілт сөздер: жұмыссыздық деңгейі, халық санының өсуі, халықтың табысы, жалақы, 
күнкөріс минимумы, кедейшілік сипаттары. 
 
Karymsakova Zh.K. 
 
MAIN INDICATORS OF THE LABOUR MARKET OF ALMATY  
AREA OF KAZAKHSTAN 
 
This article shows opinion on actual problem – unemployment in Kazakhstan. Quantitative 
and qualitative factors of unemployment are being examined in regions. Author found out 
essential  causes and features of regional unemployment. 
Key words:  Unemployment rate, increase of population, populationincome, salary, living 
wage, line of poverty. 
 
 

323 
 
ӘОЖ 332.54 
 
Молжигитова Д.К. 
 
Қазақ ұлттық аграрлық университеті 
 
ЖЕР РЕСУРСТАРЫН БАСҚАРУДЫ ЖЕТІЛДІРУДІҢ МӘСЕЛЕЛЕРІ 
 
МЕН НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ 
 
Андатпа 
Жер  ресурстары  –  бұл  қоғамның  материалдық,  мәдени  және  өзге  де  мұқтаждарын 
қанағаттандыруға    арналған  шаруашылық  және  басқа  қызметтерінде  пайдаланылатын 
және  пайдаланылуы  мүмкін  жер.  Ол  жерге  орналастыру  мен  экономиканың  барлық 
салаларының  қажетті өндірістік факторы болып табылады. 
Кілт  сөздер:  жер  ресурстарын  басқару,  жер  ресурстарын  басқару  жүйесінің  әсері, 
басқару тиімділігі, жер ресурстарын аумақтық басқару.  
 
Кіріспе 
Қазіргі заманғы кезеңде жер саясатын жүзеге асыруда Қазақстан Республикасы Жер 
кодексінің ережелерін іске асыру, сондай-ақ жер ресурстарын басқаруды жетілдіруге, жер 
қатынастарын  реттеуге,  жерді  ұтымды  пайдалануды  қамтамасыз  етуге,  топырақтың 
құнарлылығын  сақтауға  және  жер  ресурстарын  қорғауға  бағытталған  мемлекеттік  және 
салалық бағдарламалардың іс-шараларын орындау негізгі бағыт болып табылады.  
Қазақстан  Республикасы  Жер  ресурстарын  басқару,  оның  жерге  орналастыру  және 
топографиялық-геодезиялық  кәсіпорындары  жер  ресурстарын  ұтымды  пайдалану  және 
қорғау жөніндегі нақты іс-шараларды жүзеге асырады. Мемлекеттік жер кадастрын және 
автоматтандырылған  ақпараттық  жүйені  жасау  және  жүргізу,  азаматтар  мен  заңды 
тұлғаларға әр түрлі мақсаттарға жер учаскелерін ресімдеу, ақылы жер пайдалануды және 
жер нарығын дамытуды жетілдіру, топырақ және өсімдік қабатының жай-күйін зерделеу, 
жер  картасын  жасау  және  қажетті  геодезиялық  өніммен  қамтамасыз  ету,  жер 
мониторингін  жүргізу,  жер  заңнамасының  сақталуын  мемлекеттік  бақылаудың  жүзеге 
асыру  жөніндегі  жұмыстар  және  қазіргі  заман  жағдайында  қажетті  көптеген  басқа  да 
жұмыстардың түрлері жүргізілуде.  
Жер  заңнамасына  сәйкес  республикада  нарықтық  экономика  жағдайында  жерді 
пайдалануға жаңа көзқараспен көп функционалды жер кадастрының моделін жасау, оны 
автоматтандырылған  технологияларға  ауыстыру  және  бір  мезгілде  «Электронды 
үкіметке»  кіретін  жалпымемлекеттік  ақпараттық  жүйелердің  құрамдас  бөлігі  болып 
табылатын жер ақпараттық жүйесін құру жөніндегі жұмыстар жалғасын табады.  
МЖК  ААЖ  жекелеген  құрамдас  бөліктері  мен  элементтерінің  жаңа  жүйелері  мен 
кіші жүйелерін жаңғырту, бағдарламалық және техникалық қамтамасыз ету, әзірлеу, жер 
учаскелері  туралы  дерекқорды  өзекті  ету,  МЖК  ААЖ  бүкіл  жүйесін  өнеркәсіптік 
пайдалануға беруді аяқтау жөнінде көп жұмыстар жасалуда.   
Жер-кадастрлық ақпараттың атрибутивті және графикалық бөліктері арасында пайда 
болған диспропорцияны жою үшін жер учаскелері шекараларының айналмалы нүктелерін 
құралдық үйлестіру, оларды заңды сәйкестендіру және алынған координаталар бойынша 
деректерді  МЖК  ААЖ  графикалық  базасына  енгізу  жөніндегі  далалық  геодезиялық 
жұмыстарды қамтитын бұрын үйлестірілмеген жер учаскелерін межелеу жүргізіледі.    
Ауыл  шаруашылығы  мақсатындағы  жерді  пайдалануды  жақсартуда  аумақты 
ұйымдастырудың  инновациялық  жобаларын  енгізу,  жер  бөлу  мәдениетін  арттыру, 

324 
 
эрозияға  қарсы  және  басқа  да  табиғатты  қорғау  іс-шараларын  жүзеге  асыру  бірінші 
дәрежелі мағынаға ие. 
 
Осы мақсатта: 
-
жерді пайдалану мен қорғаудың республикалық және өңірлік бағдарламалары мен 
жобаларын әзірлеуді орындау; 
-
ландшафты-экологиялық 
тәсіл 
негізінде 
агроқұрылымдардың 
аумағын 
шаруашылықішілік ұйымдастыру жобаларын жасау; 
-
егіншіліктің  және  ғылыми  негізделген  егіс  айналымдарының  аймақтық  жүйелерін 
енгізу және игеру; 
-
ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелеріне паспорт беруді аяқтау; 
-
суармалы  жерді  пайдалануды  жақсарту,  жердің  тұздануына,  жел  және  су 
эрозиясына қарсы күрес жөніндегі техникалық жобаларды және басқаларын әзірлеу қажет. 
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы және елді мекендердің жерін түгендеуді жүргізу 
жұмыстары қазіргі кезде қарқынды жүруде. Ауыл шаруашылығы және өзге де мақсаттар 
үшін босалқы жерді тарту және игеру жөнінде бағдарлама жасалып қарастырылып жатыр.  
Қазіргі  уақытта  жер  ресурстарын  өңірлік  басқару  жүргізіліп  отырған  жер  реформасы 
жағдайларында  жүзеге  асырылуда  және  осы  жер  реформасының  нәтижесінде  жерге 
меншік  құқығының  құрылымы  түбегейлі  өзгеріске  ұшырады,  жерді  пайдаланушылар 
арасында  қайта  бөлудің  нарықтық  тәсілдері  анықталды,  қалыптасқан  жағдайларда 
басқарудың  әдістері  мен  механизмдері  негізделді.  Республиканың  барлық  өңірлерінде 
дерлік  ауыл  шаруашылығы  жерлері  барлық  жердің  70-80%-ын  алатындығын  ескеретін 
болсақ,  жер  реформасы  жағдайында  оларды  пайдалану  тиімділігін  көтеру  ерекше 
маңызды міндет болып табылады. 
Кез  келген  мемлекеттің  басты  міндеттерінің  бірі  жерді  тиімді  пайдалану  үшін 
жағдайлар  құру  болып  саналады.  Бұл  мәселені  шешудегі  маңызды  орынды  жер 
қатынастарын реттеу жүйесі, жерге меншік, жер ресурстарын басқару және т.б. алады. 
Жерді  тиімді  пайдалану  және  қорғау  –  барлық  ауыл  шаруашылығы  өнімдерін 
өндіруді  ұлғайтудың,  ауылды  жедел  қайта  көркейтудің  және  халық  шаруашылығының 
барлық салаларында жер ресурстарының потенциалын сақтап қалудың маңызды шарты. 
Аграрлық  сектор  субъектілерінің  сапалық  құрамын  анықтау,  оларға  бекітіліп 
берілген  жер  учаскелерін  пайдалану  тиімділігін  белгілеу  және  ауыл  шаруашылығы 
мақсатында  пайдаланылмайтын  жерлерді  мемлекеттік  меншікке  алып  қою  жөнінде 
ұсыныстар дайындау қажет. 
Ауыл  шаруашылығына  арналған  жерлерді  пайдалануды  жақсартуда  аумақты 
ұйымдастырудың  инновациялық  жобаларын  енгізу,  егін  шаруашылығын  көтеру,  ауыл 
шаруашылығы  дақылдарын  өсірудің  белгіленген  технологиясын  сақтау,  ұсынылатын 
ауыспалы егістерді игеру, эрозияға қарсы және табиғат қорғау іс-шараларын жүзеге асыру 
бірінші дәрежелі орын алады[1]. 
Ауыл шаруашылығына арналған жерді ұтымды пайдалану мәселелерінде үнемді егін 
шаруашылығын ендіруге басты орын беріледі. Бұл мәселені жүзеге асыру жөніндегі жерге 
орналастыру  шаралары  ылғал  ресурстарын  үнемдеу  технологияларын  енгізумен  бірге, 
ландшафтық-экологиялық  тәсіл  негізінде  агроқұрылымдар  аумағын  ішкі  шаруашылық 
ұйымдастыру схемаларын (жобаларын) дайындау арқылы жүргізілуі тиіс. 
Мемлекеттік босалқы жерді ауыл шаруашылығы айналымына тарту бұрынғысынша 
күрделі мәселе болып қалып отыр. Сондай-ақ, ауданы үш млн гектардан асатын егістікке 
жарамды жерлерді айналымға игеру бойынша да іс-шаралар қабылдау қажет.  
2014 жылы және одан кейінгі жылдарда жер саясатын жүзеге асырудағы келесідей 
негізгі мәселелер мен міндеттерді шешу мәселелері тұр: экономикалық әдістер негізінде 
жер ресурстарын басқару механизмдерін жетілдіру; жерді жылжымайтын мүлік объектісі 
ретінде  айналымға  тарту,  жер  нарығын  дамыту;  ақылы  жер  пайдалану  мен  жер 

325 
 
ресурстарын ұтымды пайдалануды және қорғауды ынталандыру; жер туралы мемлекеттік 
ақпараттық  ресурс  құру  және  жер  ресурстарын  тиімді  басқару  экономикалық 
механизмінің  негізі,  жылжымайтын  жер  мүлігіне  құқықтарды  қорғаудың  басты  кепілі 
ретінде мемлекеттік жер кадастрының бірыңғай жүйесін жетілдіру. 
Жер  ресурстарын  пайдалану  тиімділігі  жердің  сапалық  жай-күйі  туралы  сенімді 
ақпаратты  қажет  етеді.  Осы  мақсаттар  үшін  топырақ  және  геоботаникалық  зерттеулер 
жүргізу, топырақты бонитеттеу, координацияланбаған жер учаскелерін межелеу бойынша 
жұмыстар жалғастырылатын болады. 
Жер заңдарының сақталуын, жер кадастрын жүргізудің дұрыстығын, жерді ұтымды 
пайдалану  мен  қорғау  бойынша  іс-шаралардың  орындалуын  қамтамасыз  ету 
мақсаттарымен  жер  ресурстарын  пайдалауға  және  қорғауға  мемлекеттік  бақылау 
күшейтілуі тиіс [2].  
Жер әртүрлі қызметтерді: дербес табиғат объектісі ретінде ол экологиялық қызметті, 
адамның тіршілік ету орны мен өмір сүру шарты ретінде – әлеуметтік; мемлекет аумағы 
және  мемлекеттің  ықпал  етуінің  кеңістікті  шегі  ретінде  –  саяси;  шаруашылық  жүргізу 
объектісі  ретінде  –  экономикалық  қызметтер  атқарады.  Ресурстың  бұл  көзі  қоғамдық 
материалдық өндірістің және әлеуметтік қызметтің өзге салаларының барлық кезеңдеріне 
қатысады. Сонымен, жер алуан түрлі көптеген игіліктер көзі. 
Жер  ресурстары  –  бұл  қоғамның  материалдық,  мәдени  және  өзге  де  мұқтаждарын 
қанағаттандыруға арналған шаруашылық және басқа қызметтерінде пайдаланылатын және 
пайдаланылуы  мүмкін  жер.  Ол  жерге  орналастыру  мен  экономиканың  барлық 
салаларының қажетті өндірістік факторы болып табылады. 
Жер  ресурстары  салық  салу  объектісі  болып  саналып,  сол  арқылы  бірлескен 
қоғамдық өнімді бөлу және қайта бөлу процесіне қатынасады; өңірлік өндіру жүйелерін 
құрылымдық трансформациялауда аумақтық түрде қатысады; жер табиғи объект ретінде 
құнарлы  сипаттарға  ие;  жерге  меншік  құқығын  сипаттауда  ұзақ  мерзімді  салымдар  мен 
тұрақты  табыс  түсімінің  сарқылмас  көзі  болып  табылады  және  бұл  инвестициялық 
тәуекелді төмендетіп, инвестицияның келуіне ықпал етеді [3]. 
Сонымен, жер ресурстарын басқару, бір жағынан, ұлттық байлықты сақтау мен жер 
учаскелерін  айналымға  тарту  мәселелерін  жүзеге  асыратын  мемлекеттік  билік 
органдарының  қызметі,  екінші  жағынан  –  жерді  пайдаланудың  тиімділігін  көтерумен 
байланысты  болатын  және  өңірдің  әлеуметтік-экономикалық  дамуына  бағытталған 
арнайы мақсатты процесс болып саналады.  
 
Әдебиеттер 

жүктеу/скачать 5,87 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: