1.Қазақ хандығы қалыптасуының жыраулық поэзияның дамуына әсерін сипаттап көрсетіңіз
жүктеу/скачать 482,8 Kb.
|
DOC-20230513-WA0021.
- Бұл бет үшін навигация:
- 2. Жыраулар шығармаларындағы көркемдік нақыштарды диаграмма түрінде көрсетіңіз.
|
1.Қазақ хандығы қалыптасуының жыраулық поэзияның дамуына әсерін сипаттап көрсетіңіз. Қазақ хандықтарының жырларында ерлік тақырыбы басым болса, елінің тәуелсіздігі мен даңқын арттыру үшін күрескен батырлардың мықтылығы мен қайтпас қайсарлығын дәріптеп оны халыққа таныту ең өзекті мәселе болды. Жыраулар осы тұста хандарды, батырлардя мадақтай отырып халықты оларды дәріптеуге үгіттеген және де береке-бірлікте өмір сүрген билеушілер мен қоғамның тамаша бейнесін жасаушы. Олар өздерінің поэтикалық монологтарында мемлекеттік маңызды мәселелермен қатар адамгершілік пен имандылық, ар-намыс мәселелерін қозғаған. Жыраулық поэзияның арқауы болған тақырыптар өмір мен өлім туралы, дүниенің өзгермелілігі мен жалғандығы туралы болды. Жыраулық поэзияның қазақ хандығы кезеңінде дамуының өзі тарихилық екені бәрімізге анық. Себебі, жыраулық поэзия қазақ мәдениетін, сөздер мұрасын айқын, айшықты бейнелейтін аса жоғары ішкі өнер мәдениетінің бірі. Аталған поэзия ұлт болып қалыптасуға негіз болды десем қателеспеймін. Жыраулық поэзия Хандық дәуір кезінде қалыптасуының өзінде бір астарлы мәселе бар. Бұл дегеніміз жыраулар жаугершілік заманда елін билеп отырған хандарға, жорықшы жауынгерлерге өздерінің айбынды, ар-намымқа толы жырларымен әскерлерге рухани қайрат пен күш-жігерлерін шыңдап отырған. Сонымен қатар ат үстінде жауға қарсы шығып, бір қолында жауды жайратар қылышымен, екінші қолымен қарсыластың рухын сындыратын қағытпа сөздерін әсем түрде жеткізетін домбыраларын жандарынан алыстатпаған. Бұл жерде мен сөз құдіретін ерекше атап өткім келеді. Осы себеппен аталған көркемсөз жиынтығы хан дәуірінде жетіле түспесе, жерге түспеген. Жыраулық өнер он бесінші-он сегізінші ғасырларда кеңінен жайылып, өркендей бастады. Бұған себеп батырларымыздың, жауынгер жыршыларымыздың көзімен көрген шындығын көркем сөзбен жеткізгендіктері. Қазақ халқының нақ сол дәуірде көрген қиыншылықтарын қиырлы сөздермен сипаттай білулері бұл әдеби саланың дамуына өз әсерін тигізе білді. 2. Жыраулар шығармаларындағы көркемдік нақыштарды диаграмма түрінде көрсетіңіз. Жыраулық өнердің өзіндік бір ерекшелігі – бұл дәстүрдің турашылдығы. Жыраулардың жеткізетін мәселелері сол тұстағы өмірді, өзі өмір сүрген уақыттағы болған басты оқиғалардыкөркем сөзбен және оларды сол дәл қалпында көрсету. Сол үшін жырауларымыз мәнді де сәнді ойын астарлап жеткізу үшін көптеген көркемдік құралдарды өз нақышына келтіріп қолдана білген. Ешқандай дау-дамайсыз, бәсекелес пен жанжалды өздерінің түйінді сөздерімен тоқтата білген. Оған мысал ретінде тарихымызға үңіле қарасақ көптеген оқиғалар бар. Тіпті соғыстың алдын ала-алатын құдіретті сөзге ие жырауларымыз да болды десек артық кетпесіміз анық. Жыраулардың жыр-дастандарында жақсылық пен жамандықты, дос пен дұшпанды ажырата алу, намыс, ар мен ұят, адамдық қасиеттер және әділеттілік секілді адамның рухани құндылықтарын көркемдете түсе тыңдарманның одан бертін келе оқырманның санасына жеткізе білген. Жыраулық поэзияда синтакстің параллелизміне, дыбыстардың үндесуіне, ұйқастарға құрылатын жолдар аз емес. Арнаулартүрінде сөздер қолданыстары да баршылық. Жырау өзінің поэзиясын жазу барысында өтемағыналы философияға толы ойларды бейнелеуіөлеңнің ұйқасына, тармақтарына арнайы сол мақсатқа орай алған. Көркемдеуіш тәсілдерді қолдану арқылы жыраулар тыңдарманды жырдың ішіне енгізуімен қатар эмоциялық әсерді күшейте білген. жүктеу/скачать 482,8 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|