1.Қазақ хандығының өркендеуіндегі Қасым ханның қызметі



Pdf көрінісі
бет31/40
Дата10.05.2023
өлшемі1,39 Mb.
#91533
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   40
Байланысты:
1178 aza 1179 stan tarikhy bilet

 
 
22 – Билет 
 
1.Ғұндар мен монғолдардың қоғамдық құрылысы мен соғыс өнеріндегі ортақ белгілерді 
анықтаңыз 
Ғұндар бірлестігіне шыққан тегі әртүрлі тайпалар мен этникалық-саяси құрылымдар 
кірген. Ғұндардың мемлекеті әскери жүйе бойынша құрылы: сол, орталық, оң қанат болып 
үшке бөлінген. Ғұндардың жоғарғы билеушісі «тәңірқұт» лауазымын иеленген. Оны қытай 
деректерінде «шаньюй» деп атаған. Мемлекеттің шаньюйден кейінгі басты тұлғалары 
«түменбасы» деп аталатын бекзадалар болған. Ғұндар 24 руға бөлінген, оларды осы 
бекзадалар биледі. Ер азаматтардың барлығы өз руының жасағына тіркеліп отырған. 
Олар әскери жаттығулармен шұғылданып, қару-жарақ, жебелі садақ, қылыш пен найза 
алып жүруге тиіс болған. Ғұндар соғыс кезінде қорған бұзғыш машинаны , тас атқыш 
техниканы қолданды. Сонымен бірге арбалардың үстіне мықты бекітілген жылжымалы 
шағын қалқа қамалдары болған. Олардың үстіне садақшалар тұрып, дұшпанға оқ 
жаудырған. 
Монғол мемлекетін Шыңғысқан жеке басқарды. Жанында жаза білетін және басқа 
елдердің тілін түсінетін уәзірлері болды. Ол империяны 95 түмен әкімшілік билікке бөлді. 


Әрбір түменде 10 мыңнан адам болды. Түмендер аймаққа бөлінді. Әрбір мыңдық он 
жүздіктен , жүздіктер ондықтардан тұрды. Басқару жйесі ондықтардан басталды. 
Әскери басқару жағынан Монғолия аумағы мен халқы үш әскери әкімшілік аймаққа бөлінді. 
Бұл ғұндардың мемлекетіндегі әскери жүйесіне ұқсайды. 1211-1215 жылдар аралығында 
Қытай жерін басып алып, олардың тас атып дуал құлататын, от лақтырып өрт 
шығаратын соғыс техникаларын қолға түсіреді. 
2. 1960 жылдардың ортасындағы экономикалық реформалар және олардың нәтижесіз 
аяқталуының себептерін талдаңыз. 
1965 жылғы шаруашылық реформасы. 60-жылдардың ортасында кеңес экономикасын 
барынша нығайтуға тырысқан ел басшылығы жаңа шаруашылық реформаларын жүргізе 
бастады. Бұл бір уақытта бірнеше саланы - енеркәсіп, құрылыс, ауыл шаруашылығын 
қамтыған, соғыстан кейінгі кезеңдегі экономиканы қайта ұйымдастырудағы ең, ірі 
шаралар болды. Сол кездегі КСРО Министрлер Кеңесінің төрағасы A.Н.Косыгин бастаған 
реформашыл күштер экономиканы басқарудағы әкімшілдікті сынай отырып, өнеркәсіпті 
басқаруды салалық қағидамен, жузеге асыруды, өнеркәсіп салалары бойынша одақтық-
республикалық министрліктер құруды ұсынды. Кәсіпорындарға дербестік берілді, оларға 
шаруашылық есеп әдісі кеңінен ене бастап, қызметкерлерді экономикалық жағынан 
ынталандыру мен материалдық жағынан марапаттау шаралары неғұрлым ойластырылған 
түрде қолданыла бастады. 1965 жылы алтыншы шақырылған КСРО Жоғарғы Кеңесінің 
сессиясы өнеркәсіпті басқару жүйесіне өзгерістер енгізу мен бірқатар мемлекеттік 
жоспарлау органдарын қайта құру жөнінде заң қабылдады. Мұның соңынан осындай 
қаулылар мен заңдарды республикалық басқару органдары қабылдады. Осыған сәйкес 
өзгерістер Қазақ КСР Конституциясының мәтініне де енді. Қабылданған шешімдерге сай 
Қазақ КСР халық шаруашылығы Кеңесі мен экономикалық аудандардың совнархоздары 
таратылды. Республикада бірқатар одақтық-республикалық салалық министрліктер 
(түсті металлургия, геология, мелиорация мен су шаруашылығы т. б.) құрылып, құрылыс 
материалдары, орман, целлюлоза-кағаз және ағаш өңдеу, тамақ өнеркәсібі кәсіпорындары 
біріктірілді. 
3. Моғолстан билеушілерінің жүргізген саясатын кесте бойынша толтырыңыз. 
Билеушілер 
Жүргізген саясаты 
Тоғлық 
Темір 
Мемлекеттің негізін қалаушы. Астанасын Алмалық етті. Мауараннахрды 
жаулап алды. Қазағанның көзін құртты. 
Ілияс Қожа 
 
Әмір Темір мен Хұсайнның бірлескен күшінен жапа шекті. Мауараннахрды 
Әмір Темір басып алды. 
Поладшы 
 
Мауараннахр мен Моғолстан біржола бөлінді. Жалпы дулаттардың билігі 
артты. Моғолстан тәуелсіз мемлекетке айналды. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   40




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет