аспаптың шкаласының қалыпты жағдайынан ауытқуы жатады.
Сыртқы факторлардың ӛлшеу құралдарына әсері жүйелік қателікті болдыруға себепші болады: температураның және қорек кернеуінің тербелісі, сыртқы электр және магнит ӛрістері. Кездейсоқ қателіктер бірдей шамаларды бірнеше рет ӛлшегенде пайда болады. Мүлт кету - бұл ӛлшеу қорытындысын күрт бұрмалайтын қателік. Мысалы аспаптың тұрақтысы (бӛліктеу бағасы) дұрыс емес анықталады.
Сандық ӛрнектелуі қателіктер бойынша былай бӛлінеді: абсолюттік, келтірілген және салыстырмалы.
Абсолюттік қателік келесі формуламен анықталады: мұндағы ΔА - абсолюттік қателік; А ӛлш - ӛлшенетін шама; Анақ - ӛлшенетін шаманың нақты мәні.
нак Х
A І І І нак Х ,
B U U U нак Х ,
Теріс таңбамен алынған абсолюттік қателік түзету деп аталады: А А
Ӛлшеу кезінде түзету қисығын тұрғызады. Түзету қисығынан ӛлшенетін шаманың ақиқат мәнін анықтайды. Түзету қисығы - бұл ӛлшенген шама мен түзетудің арасындағы тәуелділік, δА=f(A). Абсолюттік қателік ӛлшенетін шаманың ӛлшем бірлігімен ӛлшенеді. Салыстырмалы қателік пайызбен (%) белгіленеді: %
100
нак сал
Келтірілген қателік пайызбен (%) белгіленеді: мұндағы А ном - аспаптың шкаласының номинал мәні.
Қалыпты жағдайда анықталған ең үлкен келтірілген қателік аспаптың дәлдік класы болып саналады.
Қалыпты жағдайға: - қоршаған ортаның - 20º С немесе аспаптың шкаласындағы кӛрсетілген температурасы; - аспаптың жұмыстық тұрғысы, оның шкаласында кӛрсетілгендей тұрғыда болуы; - сыртқы электр және магнит ӛрістерінің болмауы жатады.
%.
100
ном кел
Аспаптың дәлдік класы оның шкаласында кӛрсетіледі. Аспап, ӛзінің дәлдік класына сәйкес екендігін анықтау үшін, оған керекті cалыстырып тексеру жасалады. Тексеру тӛрт операциядан тұрады: -
аспапты сырттай қарап бақылау; -
үлгілік аспапты таңдау; -
аспаптың кӛрсетулерін тексеру; - хаттама құжаттарын толтыру.
