2. Кеңес дәуірінде Қазақстан ғылымының қалыптасуы мен дамуы
Мұражай келушілеріне тыйым салынады
жүктеу/скачать 39,07 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Мұражайда және көрмеде өзін-өзі ұстау ережелері
- 1. Астана қаласының Қазіргі заман өнер мұражайы.
| Мұражай келушілеріне тыйым салынады:
Көрме залдарына кіру үшін: алкогольдік немесе есірткілік мас күйінде; сыртқы киімдерде, бас киімдерде, ұқыпсыз киімдерде және т.б. 30x40 см-ден үлкен көлемді заттарды, қораптарды, пакеттерді, саяхат сөмкелерін, рюкзактарды, қолшатырларды, таяқшаларды, балалар арбаларын және т.б. көрме залдарына әкелу. Балаларды қалдырыңыз мектепке дейінгі жасмұражайдың көрме залдарында қараусыз. Музей экспозициясына билетсіз қол жеткізіңіз. Мұражай экспозициясына әкелу: жануарлар; тұтанғыш, жарылғыш және улы заттар; суық және атыс қаруы. Көрме бөлмелеріне тамақ пен сусындармен кіріңіз. Мұражайда және көрмеде өзін-өзі ұстау ережелері Жақсы форманың ережелеріне сәйкес, мұражайға келуші экспонаттарды тексеруге бармас бұрын, киім киіп, сыртқы киімдерін шешіп, үлкен жүктерін (сөмкелер, портфельдер, пакеттер және т.б.) қалдыру керек. Кіріңіз ірі мұражайлар және көрмелерде көрме залдарына кіре берісте сатылатын арнайы каталог-гидтер көмектеседі. Бұл жағдайда бір сапар кезінде бәрін бірден көруге тырысудың қажеті жоқ. Бір залды таңдап, оның экспонаттарын мұқият зерттеген дұрыс. Мұражайға немесе көрмеге келесі барған кезде басқа бөлмені тексеруге болады және т.б. Сіз мұражай немесе көрме залдары арқылы үнсіз қозғалуыңыз керек. Танысыңызға немесе досыңызға қоңырау шалып, қатты дауыстап айтуға немесе айқайлауға болмайды. Шығармаларды немесе олардың авторларын қатты талқылау немесе сынға алу да жаман талғамның белгісі болып саналады. Нағыз білгір мен өнерді білетін адам музей үшін мұндай қолайсыз жерде эрудиция мен білімді көрсетпейді. Өйткені, белгілі бір шығарма, оның тарихы мен авторы туралы ақпарат беру гидтің міндеті. Келушілер бір-бірімен бірнеше жазбалармен ғана алмасады. Бірақ мұны қасыңыздағы тұруға кедергі келтірмеу үшін жасырын түрде жасауыңыз керек. Кез-келген экспонатпен танысу үшін басқа келушінің алдында тұрудың қажеті жоқ. Ол тексерісті аяқтағанға дейін және кеңістікті тазартқанша күткен жөн. Мұражай мен көрме экспонаттарын ұстауға қатаң тыйым салынады. Әрбір келушіге бұл туралы әр көрме залында орналасқан немесе жәдігерлер жағдайларына бекітілген арнайы тақталар ескертеді. Мұражай заттық және рухани құндылықтарды танытуда, ғылыми тұрғыда зерттеп, оның нәтижелерін насихаттауда, осы негізде тәлім-тәрбие беруде маңызды рөл атқарады. Мұражай ғылымның, білімнің, мәдениеттің қалыптасуына ықпал ететін ғылыми мекеме ретінде өскелең ұрпақтың тәрбиесіне, тарихи сананың қалыптасуына ықпал етеді. Мұражай алғашында бағалы бұйымдар мен заттар, мәдени жәдігерлерді сақтайтын қазыналық қор ретінде қалыптасты. Мұражайдың қалыптасуына көне замандардағы коллекциялар негіз болды. Ежелгі Рим шешені Марк Туллий Цицерон: “коллекция – шашыранды заттарды бір топқа біріктіру” деп түсіндірді. Коллекциялау ісімен Аристотель, Рим патшасы Юлий Цезар, т.б. айналысты. Еуропада тарихи мұражайлар 16 – 18 ғасырларда пайда болды. Мұражайдың қалыптасуы ұлттық сана-сезімді оятуға, мәдени-саяси идеяларды (ой-сезімді) насихаттауға көмектесті. 1820 жылы Германияда өнер мұражайлары құрылды. 1811 жылы Ресейде– Феодосияда, 1825 жылы Одессада, 1828 жылы Керчьте археологиялық бағыттағы және әскери-тарихи мұражайлар құрылды. 19 ғасырда этнографиялық зерттеулердің дамуы нәтижесінде этнографиялық мұражайлар құрылып, олар ғылыми-зерттеу орталықтарына айналды. Олар: Будапешт(1872), Стокгольм (1874), Париж (халықтану мұражайы, 1877), Роттердам (1883) қалаларында құрылған этнографиялық мұражайлар. Ашық аспан астындағы алғашқы этнографиялық мұражайлар Скансенде (Стокгольм, 1891), қасиетті Мартинде (Словакия, 1893), Софияда (1893) Брюссельде (1897), Краковта (1910), Арнхемде (Нидерланд, 1912) құрылып, ірі ғылыми ізденістермен айналысты. Мұражай негізгі бaғыты тұрғысынан бірнеше топтарға бөлінеді: тарихи мұражайлар (жалпы тарих, археологиялық, антропологиялық, этнографиялық, нумиcматикалық, т.б.), көркемөнер мұражайы (көркемөнер, мүсін, қолөнер, қолдaнбалы өнер, театр, музыка кино, т.б. музейлер), ‘‘жаратылыстану мұражайы’’ (биологиялық, зоологиялық, геологиялық, минералдық, палеонтологиялық, т.б), техникалық мұражайлар (авиация, автокөлік, кеме жасау, тау-кен ісі, өнеркәсіп, өндіріс өнімдері, т.б.), ‘‘кешенді мұражай’’ (тарих, шаруашылық, жаратылыстану, т.б. бағыттарды біріктіріп, жұмыс істейтін кең профильді өлкетанумұражайы), мемориалдық мұражай (мемлекетке, өнерге, әдебиетке ғылымға еңбегі сіңген белгілі адамдардың жеке өнері мен қызметіне арналған мұражай). мұражай ісінің негізгі бағыттары – мұражай мұраларын (жәдігерлерді) жинау, есепке алу, сақтау, қорларды жүйелеу, қайта қалпына келтіру (рестоврация), консервациялау, зерттеу нәтижелерін ақпарат жүйелерінде тарату, мұражайдың кадрлық жүйесін жетілдіру. мұражай жұмыстарын ұйымдастыру түрлеріне: көрмелер, экспозициялар ұйымдастыру, тақырыптық дәрістер, ғылыми-практикалық конференциялар өткізу, мұражайлық басылымдар шығару, т.б. жатады. Мысалы, Қазақстандық мұражайларда кейінгі жылдары 20 мыңнан астам көрмелер мен дәрістер өткізілді. Мұражайлардың қор жинақтау жұмысында далалық экспед., ғылыми институттармен бірлескен жұмыстардың нәтижелері кеңінен қолданылады. Қазақстанда мұражай тарихы 1830 жылдан басталады. Орынбордажергілікті халықтың тарихы мен этнографиясын сипаттайтын мұралар негізінде 1831 ж. Неплюев әскери училищесі жанынан губерниялық мұражай ашылды. Бұл мұралар қазіргі таңда ҚР Орталық Мемлекеттік мұражайының негізгі қорын құрауда. Музей - ғылыми, мәдени-тарихи орталық. Музейлер - бірнеше дәуірдің тарихын, этнографиясын, тарихи тұлғаларын, өнерін жинақы түрде ұрпақтан ұрпаққа жалғап отыратын институт. Сонымен қатар ол жинақталған мұраны ғылыми түрде зерттеп, зерделеп, халықтың тарихын, мәдениетін, салт-дәстүрін танытып отырады. Қазақстанда музейлер тарихы 1830 жылдан басталады. 1889 жылы 20 маусымда халықаралық Музейлер ассоциациясы құрылды. 1918 жылы халықаралық музейлер бюросы құрылып, Музеон журналын шығарды. Бұл ЮНЕСКО-ның Музеум журналының шығуына негіз болды. 1946 жылы Луврда ЮНЕСКО-ның құрамына енген Халықаралық музейлер кеңесі құрылды. Музейлердің халықаралық кеңесіне (ІСОМ) 1948 жылы - 29, 1950 жылы - 43, 1977 жылы - 109, 1999 жылы 135 мемлекет музейлері мүше болды. 2002 жылы мамыр айынан бастап Қазақстан музейлері журналы шыға бастады. Әр адамның өз отбасы, ата-бабасының өткенін білуімен басталған қызығушылық туған ауылының, қаласының, өлкесінің, мемлекеттің тарихын білуімен жалғасады. ХХ ғасырдың бас кезеңінде, заманның қым-қиғаш уақытында, дәлірек айтқанда, 1917 жылы Бөкей хандығынан шыққан мемлекет және қоғам қайраткері Сейітқали Меңдешев халықтын рухани мұрасы - жәдігерлер мен этнографиялық туынды, шежірелерді жинау жөнінде бастама көтерген. Мұны 1919 жылы қоғам қайраткері Мұстафа Көкебаев қостап, Бөкей ордасында Халық мұражайын ашу туралы үндеу тастайды. Ал, кейінге шегініс жасасақ, тіпті, хан билеген заманда Нұралыдан тарайтын Бөкей ханның ұлы Жәңгір 1828 жылы өз сарайының бір бөлмесіне қару-жарақ палатасын ұйымдастырып, музей ісін бастап кеткен еді. Бөкей ордасында музей ісі осылайша бастау алып, 1962 жылы Қазақ КСР-інің еңбек сіңірген мұғалімі, Ленин орденді Ахметфайыз Юсупұлы Тажетдиновтің Орда өңірінде өткен тарихи оқиғаларға қатысты жинақтаған 55 экспонатымен қоғамдық негізде музей ісі жалғасты. -Сөзіңіз аузыңызда, Бөкей хандығында, тіпті Қазақ елінде деуге болады, музей ісі Жәңгір ханнан бастау алды деуге толық негіз бар. Кеңес дәуірінде жалғасын тапқанымен, ол негізінен революциялық сипат алып, хандар тарихы мүлдем ұмыт қалды. Тек еліміз тәуелсіздік алғаннан кейін ғана Елбасы Жарлығымен Орда ауданы 2000 жылы Бөкей ордасы ауданы болып аталып, тарихи атауы қайтарылды. Мемлекет басшысы осынау тарихи мекенге арнайы ат басын бұрып, өзінің ізетін білдіргенін бұл өңірдің халқы ұмыта қойған жоқ. . 1. Астана қаласының Қазіргі заман өнер мұражайы. 1980 жылғы 2 қазанда ашылған, отыз жылдан астам өнердің дамуына атсалысып келе жатқан мұражайдың жеке коллекциясында төрт мыңнан астам көркем шығарма жинақталған, жыл сайын мұражайға 70000 адам келеді, мыңнан астам іс-шара өткізіледі. жүктеу/скачать 39,07 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|